مدگرایی، تقلید یا تنوع‌

یک روز رنگ زرد، روز دیگر رنگ سبز، روز بعدش رنگ بنفش و... مد می‌شود و هر جا که نگاه می‌کنی، از کیف و کفش گرفته تا روسری و شال و... به همین رنگ است. دیروز لباس‌های تنگ و چسبان مد بود و امروز مدل موی خروسی، تیفوسی و فردا... . به عقیده جامعه‌شناسان، گاهی اوقات افراد یک جامعه برای نشان دادن روحیات و علایق خود به نمادهایی نیاز دارند که مد یکی از این نمادها است. مد پدیده اجتماعی است که بیشتر گریبان‌گیر نوجوانان و جوانان جامعه می‌شود.
این پدیده، گاهی اوقات به عنوان یک هنجار یا ارزش میان افراد جامعه رواج می‌یابد و در یک دوره زمانی خاص از رونق می‌افتد. با نگاهی کوتاه به وضعیت جامعه درمی‌یابیم که در حال حاضر به‌روز بودن در بین برخی افراد جامعه و به خصوص نوجوانان و جوانان اهمیت زیادی پیدا کرده است. «سارا-ن» ۲۰ ساله درباره مد می‌گوید: مد شامل مدل مو، لباس، کفش و چیزهای جدیدی است که وارد بازار می‌شود و من هم برای این‌که دوست دارم همیشه نو بپوشم، به سراغ جدیدترین پوشاکی که وارد بازار شده است، می‌روم و برایم مهم نیست که چه مبلغی برای تهیه‌اش باید بپردازم. «آرمان-ب» ۲۲ ساله نیز در این‌باره عنوان می‌کند: من به مد به عنوان یک سرگرمی نگاه می‌کنم و مدل موها، لباس و کفشم را از اینترنت انتخاب می‌کنم و غیر از این موارد همیشه به دنبال آخرین مدل تلفن همراه و رایانه و... هستم. یک شهروند هم بیان می‌کند: مدگرایی به معضلی در جامعه تبدیل شده است که به مصرف‌گرایی در جامعه و در نهایت بروز اختلافات طبقاتی به صورت ناعادلانه منجر می‌شود. یک کارشناس علوم اجتماعی در این‌باره می‌گوید: مد در لغت، واژه‌ای انگلیسی است و مترادف کلمه الگو است. مد تنها به نمادهای زندگی روزمره اشاره دارد و تنها بخشی از مقدمه الگوپذیری است که این الگوپذیری شامل رفتار و منش‌های اجتماعی و فردی در زندگی است و محدود به ظواهر زندگی مادی انسان نمی‌شود. بهزادی ادامه می‌دهد: مد یک پدیده اجتماعی است که گاه در شرایط سالم، آگاهانه و درست، گسترش پیدا می‌کند و گاه تحت تاثیر عوامل خارجی و غیرطبیعی، رشد می‌یابد.
وی بیان می‌کند: الگوهای رفتاری و گفتاری که در هر دوره زمانی رواج می‌یابد، در بعضی مواقع برخاسته از فرهنگ بومی است و مغایرتی با محتوای تاریخی، فرهنگی و مذهبی جامعه ندارد اما در بعضی مواقع منشا این الگوهای رفتاری بیرون از این جامعه است که در مدت طولانی، به الگوی افراد جامعه و به‌خصوص نوجوانان و جوانان تبدیل می‌شود که از آن به تهاجم فرهنگی هم تعبیر می‌شود. وی درخصوص مدگرایی عنوان می‌کند: مدگرایی صورت‌های مختلفی دارد که آرایش ظاهری، لباس‌های رنگارنگ، استفاده از خودروهای گران‌قیمت و... از انواع مدگرایی است. وی ادامه می‌دهد: مدگرایی موجب به وجود آمدن اختلافات طبقات جامعه به طور ناعادلانه می‌شود که خود این طبقه‌بندی باعث به حرکت در آمدن بیشتر جریان مدگرایی می‌شود. این کارشناس تصریح می‌کند: مد و پیروی از آن نه‌تنها هیچ سودی برای شخصی که از آن استفاده می‌کند، ندارد، بلکه گاهی مجبور است هزینه‌های گزافی در این خصوص بپردازد. پیروی از مد، متحمل هزینه‌هایی می‌شود. به گفته وی، مدسازان و مدپردازان بهره‌های مادی فراوانی کسب می‌کنند و از این طریق به اهداف خود که همان تغییر فرهنگ افراد، نوع تفکر افراد جامعه و تغییر ارزش‌ها و سنت‌ها است، می‌رسند.
وی می‌گوید: باید برای جلوگیری از آثار مخرب رواج مدگرایی در جامعه و تقلید کورکورانه برخی جوانان از فرهنگ غرب، نیاز جوانان را که همان تنوع‌طلبی است، بشناسیم و مطابق با نیازها و خواسته‌های آنها الگوهای مناسبی ارایه کنیم. این کارشناس علوم اجتماعی اظهار می‌کند: باید برای هویت‌جویی جوانان چاره‌اندیشی شود تا با پیروی از مدهای کشورهای دیگر دچار بحران هویت و بی‌هدفی در زندگی نشوند. دکتر فربد فدایی، آسیب‌شناس اجتماعی نیز در این‌باره عنوان می‌کند: برای بعضی از نوجوانان، پیروی از مد چه از نظر رفتار و چه از نظر گفتار، تلاش برای کسب هویتی است که نتوانسته‌اند آن را به طور بهنجار در خانه، مدرسه یا اجتماع به دست آورند. از این رو بعضی مواقع شیوه‌هایی در رفتار، گفتار، آرایش موی سر یا پوشاک میان گروهی از نوجوانان مد می‌شود. وی عقیده دارد: نوجوانان در این شرایط می‌خواهند ویژگی‌های گروه خاصی را تقلید کنند تا خود را بی‌هویت احساس نکنند. وی می‌افزاید: در بعضی مواقع بدآموزی‌های والدین، تحقیر و توهین به فرزند، بی‌توجهی یا سختگیری به فرزند و... دلیلی برای پیروی نوجوانان از مدهای نابهنجار می‌شود. حجت‌الاسلام باقرپور می‌گوید: در اسلام تقلیدی پذیرفتنی است که وجه شرعی و دلیلی عقلی داشته باشد. اگر هر کس کاری را با انگیزه‌ای شروع کند یا عملی انجام دهد یا حرفی بزند که دلیل عقلی و منطقی برای آن عمل نداشته باشد، در اسلام تقبیح شده است و پذیرفتنی نیست.

منبع : روزنامه تحلیل روز