نگاهی به تعطیلات رسمی ‌کشور از منظری دیگر

تاکنون کسانی درباره غیرمتعارف و مضر بودن تعطیلات رسمی‌کشور ـ که در برخی سال‌ها با احتساب روزهای پنجشنبه و جمعه، حدود یک‌سوم از کل ایام سال را تشکیل می‌دهد ـ قلم زده یا اظهارنظر کرده‌اند. مجالس شورای اسلامی‌دست کم در دو دوره به این موضوع پرداخته و در راستای کاهش تعطیلات رسمی، در صدد تنظیم لایحه و تصویب آن بوده که به علت ابراز مخالفت‌ها، کار را نیمه تمام و بدون نتیجه رها ساخته‌اند.
از آن میان، کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم در سال دوم کار خود، بجدّ موضوع تعدیل تعطیلات مربوط به مناسبت‌های مذهبی و ایام نوروز را در دستور کار قرار داده و در پی طرح آن در صحن مجلس بود، اما به محض روبه‌رو شدن با مخالفت‌هایی از درون مجلس و بیرون آن، به ویژه در سطح علمای قم و در رأس آنها مرجع تقلید آیت‌الله مکارم شیرازی، موضوع را درز گرفته و برای همین، در همان کمیسیون آن را از دستور کار خارج ساختند.
راستی، چرا پرداختن به موضوع تعطیلات در راستای کاهش آنها و خاصه حذف برخی تعطیلات مذهبی به یک تابو تبدیل شده، به گونه‌ای که کمیسیون مربوطه در مجلس شورای اسلامی، وادار به خفه کردن مطلب در نطفه می‌‌شود؟ اگر نمایندگان مردم در مرکز قانونگذاری کشور و در جایی که به تعبیر امام راحل در رأس امور کشور است، مجاز به طرح موضوع و بحث پیرامون آن نباشند، پس چه مقام یا نهادی صالح به آن خواهد بود؟ چرا نباید فرد یا نهادی جرأت کند درباره حذف تعطیلی برخی ایام ولادت و رحلت اولیای دین به اظهارنظر و تصمیم‌گیری بپردازد؟
تاکنون در بررسی تعطیلات و وفور آنها، به ضرر و زیان‌های تحمیل شده بر کشور از جهات گوناگون پرداخته شده، اما نگارنده بر آن است تا به فواید مترتب بر تعطیلات پیاپی اشاره‌ای بنماید. واقعاً چه کسانی از تعطیل شدن ایام موصوف بهره‌مند می‌شوند؟ دولت یا ملت؟ پاسخ روشن است: هم دولت و هم ملت! زیرا وزرا و مدیران عالی دولتی هم به استراحت پرداخته و هم چند روزی از فراخوانده شدن به مجلس برای پاسخگویی و همچنین قرار گرفتن در معرض پرسش‌ها، کنجکاوی‌ها و انتقاد‌های اصحاب مطبوعات به دور و در امان می‌مانند.
شاغلان و حقوق‌بگیران دولتی (به استثنای عده‌ای) نیز در خانه به تن‌آسایی پرداخته یا اگر پولی در بساط داشته باشند، به سفر رفته یا به تفریح و وقت گذرانی مشغول می‌شوند، اما ملت، کدام قشر از مردم از تعطیلی این روزها و به ویژه چند روز تعطیل پیوسته‌ای که با افزودن بین‌التعطیلین به مذاق خوش می‌آید خشنود شده و بهره می‌برند؟ اقشار فرودست و متعلق به دهک‌های پایین جامعه را ـ که فاقد تمکن مالی بوده و با مشکلات فراوان و تنگناهای اقتصادی و معیشتی درگیرند ـ که با تفریح و رفتن به مسافرت‌های آنچنانی کاری نیست، پس می‌ماند قشر مرفهین بی‌درد که از فرا رسیدن چنین روزهایی، ‌ذوق زده شده و با تمهیدات قبلی یا به خارج سفر کرده یا با خودروهای گران قیمت خود (که این روزها به برکت تشدید فاصله طبقاتی و تکاثر ثروت آخرین مدل‌های آن از انواع بنز، بی.ام.و، تویوتا و .... خیابان‌های پایتخت را درمی‌نوردند) به سفرهای داخلی در خطّه شمال کشور و سواحل دریای خزر رفته تا تعطیلات را خوش بدارند.
آن دسته از آنان نیز که به هر علت به سفر نمی‌روند با حضور شبانه در رستوران‌ها و تریاها دلی از عزا درآورده و اوقات فراغتشان را به شادی می‌گذرانند. به جز مرفهین بی درد، قشر دیگری از ملت، صاحبان آژانس‌های مسافرتی و وسایل نقلیه جاده‌ای هستند که با راه‌اندازی بازار سیاه و گران کردن کرایه‌ها به چند برابر نرخ معمول هم کیسه‌های خود را پر کرده و هم تعطیلات را پاس می‌دارند. پس حال که هم دولت از تعطیلات بهره می‌برد و هم ملت (اقشار مرفه بی‌درد) از آن خشنود است، پس چرا چنین تعطیلاتی بد و مضّر باشد؟! نتیجه اینکه تعطیلی چند روز متصل به هم را خوش است تا هم دولت بیاساید و هم ملت خوش باشد.
از ذکر طنزآلود فواید تعطیلات که بگذریم، دو پرسش جدی فرا روی مسئولان کشور و علمای دین قرار گرفته و از آنان پاسخ می‌طلبد. پرسش نخست این‌که هدف از تعطیل کردن ایام ولادت و رحلت اولیای دین چیست؟ آیا تعطیل بودن این ایام، نشانه احترام کردن و تکریم آنان است؟ به عبارت دیگر، آیا نفس تعطیلی و دست از کار کشیدن موجب بزرگداشت آنان بوده یا اینکه فراهم کردن فرصتی برای شادمانی یا عزاداری موجب تعطیلی می‌‌شود؟
نه دست کشیدن از کار و فعالیت و اعلام تعطیلی بدان مناسبت نشانه احترام کردن است (زیرا نه تنها منطقاً هیچ ملازمه‌ای میان تعطیل بودن و بزرگ داشته شدن وجود ندارد، بلکه آنگونه که مشاهده می‌شود، تعطیلی به معنی به سر بردن در خواب و استراحت و تفریح، خود وهن مناسبت سوگواری است) و نه تعطیلی لزوماً موجبات انجام مراسم شادی و عزا (به استثنای روز عاشورا) را فراهم می‌سازد، زیرا معمولاً مراسم شادمانی و عزاداری به صورت پراکنده برگزار شده و برای همین، تعطیل کردن ادارات دولتی، مدارس و دانشگاه‌ها هیچ اثر تعیین کننده‌ای در برگزاری مراسم نداشته و آنچه از صدا و سیما پخش می‌شود نیز ربطی به تعطیل بودن یا نبودن ایام ندارد.
پس اگر هدف فراهم آوردن فرصت برای حضور مثلاً شاغلان ارگان‌های دولتی و خصوصی در مراسم باشد که اتفاقاً با تعطیل کردن این روزها، این خواسته تحقق نیافته بلکه دوایر دولتی و غیردولتی در روزهای کاری معمولاً مراسم خاصی در نمازخانه‌ها و سالن‌های اجتماعات برگزار می‌کنند که آن به مقصود نزدیکتر است.
پرسش دوم آن است که آیا تعطیل کردن مناسبت ولادت و رحلت اولیای دین، باعث رضایت خاطر و شادی ارواح بزرگ آنان خواهد شد یا بالعکس؟ اگر تعطیل کردن ایام مناسبت عمدتاً مرادف است با دست از کار کشیدن و توقف تولید و گردش کارها و به طور کلی تعطیلی امور کشور در همه ارکان از یک سو و تن آسایی و بطالت کثیری و تفریح و خوشگذرانی قلیلی از اقشار مردم از سوی دیگر، چگونه می‌توان پذیرفت اولیای دین چنین وضع ناخوشایندی را پذیرا بوده و به آن رضایت دهند؟
آیا قابل قبول است دینی که سراسر تبلیغ و تشویق کار و تلاش و تولید و خدمت به هم نوع است، اولیای گرانقدرش به ضد آن رهنمون ساخته و به آن دعوت نمایند؟ امام حسین (ع) که در گرماگرم نبرد ظهر عاشورا به اقامه نماز جماعت و پیش از آن سخن گفتن با یاران و نصیحت آنان مبادرت نمود، جز آن است که می‌خواست به پیروانش و همه آحاد بشر در تاریخ پس از آن واقعه جانسوز بیاموزد که مبادا پرداختن به کاری هر چند واجب آنان را از پرداختن به امور مهم و واجب دیگر باز دارد.
آیا واقعاً نمی‌شود بدون تعطیل کردن مناسبت‌های یاد شده هم به اولیای دین احترام کرد، هم پیروان و محبّان آنها را در فضای شادمانی یا عزای آنان قرار داد و هم باعث تعطیلی امور کشور و توقف چرخ کار و تولید نگشت؟ مگر چنین نیست که بهانه‌ای به دست دولت‌ها و ملل دیگر افتاده تا بگویند ایرانی‌ها به هر بهانه‌ای با اعلام تعطیلی دست از کار کشیده و به جای کار و تلاش و تولید تن‌آسایی کرده و حتی پا را فراتر نهاده و بگویند ایرانیها ملتی ذاتاً تنبل و راحت طلبند؟
یقیناً ساحت قدسی رسول اکرم (ص) و اهل‌بیتش (ع) به دور است، از آنکه بپذیرند و بپسندند امت پیرو آنان در سرزمینی که در روزگار کنونی نظام سیاسی‌اش مسما به نام دین اطهر است، به مناسبت ایام ولادت با سعادتشان یا رحلت جانسوزشان دست از کار و تلاش بکشند و به استراحت و تفریح مشغول کردند.
دو نمونه بسیار بارز از تعطیلات طولانی مدت از نوع مورد بحث که اشاره به وجوهی از آن ضروری است، همین تعطیلات آخر ماه صفر و تعطیلات پنج روزه چهاردهم تا هجدهم خرداد ماه سال جاری است. در این تعطیلات طولانی مدت در ایران چه اتفاقاتی رخ داد؟
۱) عده‌ای از مرفهین بی درد به سفرهای خارجی رفتند تا مثل همیشه خوش بگذرانند.
۲) عده‌ای دیگر از همین قشر مرفه پا در رکاب خودروهای گران قیمت به نقاط خوش آب و هوای داخل کشور از جمله شهرهای شمالی و کنار دریا رفتند تا غم روزگار فراموش کنند.
۳) برخی از اقشار نیمه مرفه یا غیر مرفه با درد (مانند دانشجویان) برای دیدار خانواده و فامیل در نقاط دیگر با اغتنام فرصت مجبور به پرداخت مبالغ هنگفتی بابت کرایه به میزان چند برابر شده و خستگی سفر و خطرات آن را به جان خریدند.
۴) شدت و کثرت علاقه‌مندی اقشار مرفه، نیمه مرفه و غیر مرفه بی درد و با درد در این ایام به اندازه‌ای بود که علاوه بر ایجاد ترافیک فوق سنگین و بی سابقه در جاده‌های شمالی کشور و سرگردانی هزاران مسافر، فرمانده پلیس راه کشور را به اعتراف واداشت تا اعلام نماید: «حجم ترافیک در این چند روز نسبت به تعطیلات نوروز هم بیشتر بود(!)» و سرانجام به علت همین شور و شوق زایدالوصف برای زیارت جنگلها و دریای شمال در ایام سوگواری بود که متأسفانه در اثر تصادفات جاده‌ای ۷۴ تن کشته و ۶۳۱ نفر مجروح شدند تا بازماندگان و هم‌وطنانشان تعطیلات موصوف را به گونه‌ای دیگر درک و تجربه کنند. (نقل خبر از روز نامه ایران مورخ ۱۹/۳/۸۷)
۵) بسیاری از دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان کشور از برنامه‌های درسی و امتحانات خود عقب افتاده، کثیری از کارمندان و کارگران شاغل در بخش‌های دولتی و خصوصی از کار باز ماندند و کثیری از آحاد مردم نیز از شدت بی کاری و بی برنامگی در این روزهای طولانی اوقات خود را به خواب و استراحت و بطالت بگذرانند.
۶) چرخ تولید و خدمات و به طور کلی همه امور اجرایی و اداری کشور روزها متوقف مانده و اقتصاد کشور متحمل میلیاردها تومان خسارت و عدم النفع شد. البته این، واقعه‌ای است که ظاهراً از نگاه مسئولان کشور چندان مهم نبوده و به امری عادی و تکراری تبدیل شده که دیگر حساسیتی برنمی‌انگیزد.
در پایان، از همه مراجع عظام تقلید، روحانیون برجسته، حوزه‌های علمیه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌ و مسئولان دولتی مصرانه درخواست می‌شود مسئولانه و شجاعانه به حذف عددی از تعطیلات مذهبی مربوط به ولادت و رحلت معصومین (ع) اقدام کرده تا هم روح بلند آنان را شاد و هم از وارد آمدن صدمات و زیا‌های عدیده به کشور و مردم جلوگیری کنند. به امید آن روز.

علی احمدی

منبع : سایت تابناک