قضا و شهادت

● حکم به عدل
▪ آیه شریفه اول :
إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَی أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَیْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا یَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا . نساء آیه ۵۸
خداوند به شما فرمان می‏دهد كه امانتها را به صاحبانش بدهید! و هنگامی كه میان مردم داوری می‏كنید، به عدالت داوری كنی! خداوند، اندرزهای خوبی به شما می‏دهد! خداوند، شنوا و بیناست‏.
▪ آیه شریفه دوم :
إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَیْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللّهُ وَلاَ تَكُن لِّلْخَآئِنِینَ خَصِیمًا ( .نساء آیه ۱۰۴
ما این كتاب را بحق بر تو نازل كردیم‏؛ تا به آنچه خداوند به تو آموخته‏، در میان مردم قضاوت كنی‏؛ و از كسانی مباش كه از خائنان حمایت نمایی‏!
▪ آیه شریفه سوم :
سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوكَ فَاحْكُم بَیْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن یَضُرُّوكَ شَیْئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ * وَكَیْفَ یُحَكِّمُونَكَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاهُٔ فِیهَا حُكْمُ اللّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُوْلَـئِكَ بِالْمُؤْمِنِینَ ( .مائده آیات ۴۲- ۴۳
آنها بسیار به سخنان تو گوش می‏دهند تا آن را تكذیب كنند؛ مال حرام فراوان می خورند؛ پس اگر نزد تو آمدند، در میان آنان داوری كن‏، یا [اگر صلاح دانستی‏] آنها را به حال خود واگذار! و اگر از آنان صرف‏نظر كنی‏، به تو هیچ زیانی نمی‏رسانند؛ و اگر میان آنها داوری كنی‏، با عدالت داوری كن‏، كه خدا عادلان را دوست دارد!
چگونه تو را به داوری می‏طلبند؟! در حالی كه تورات نزد ایشان است‏؛ و در آن‏، حكم خدا هست‏. [وانگهی‏] پس از داوری‏خواستن از حكم تو، [چرا] روی می گردانند؟! آنها مؤمن نیستند.
▪ آیه شریفه چهارم :
وَأَنِ احْكُم بَیْنَهُم بِمَآ أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن یَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَیْكَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا یُرِیدُ اللّهُ أَن یُصِیبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ كَثِیرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ( .مائده آیه ۴۹
و در میان آنها [= اهل كتاب‏]، طبق آنچه خداوند نازل كرده‏، داوری كن‏! و از هوسهای آنان پیروی مكن‏! و از آنها برحذر باش‏، مبادا تو را از بعض احكامی كه خدا بر تو نازل كرده‏، منحرف سازند! و اگر آنها [از حكم و داوری تو]، روی گردانند، بدان كه خداوند می‏خواهد آنان را بخاطر پاره‏ای از گناهانشان مجازات كند؛ و بسیاری از مردم فاسقند.
● حاکم چه کسی است؟
▪ آیه شریفه اول :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً( . نساء آیه ۵۹
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! اطاعت كنید خدا را! و اطاعت كنید پیامبر خدا و اولو الأمر [= اوصیای پیامبر] را! و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید [و از آنها داوری بطلبید] اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این [كار] برای شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیكوتر است‏.
▪ آیه شریفه دوم :
فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ یُؤْمِنُونَ حَتَّیَ یُحَكِّمُوكَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لاَ یَجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُواْ تَسْلِیمًا ( . نساء آیه ۶۵
به پروردگارت سوگند كه آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینكه در اختلافات خود، تو را به داوری طلبند؛ و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نكنند؛ و كاملا تسلیم باشند.
▪ آیه شریفه سوم :
أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ یُرِیدُونَ أَن یَتَحَاكَمُواْ إِلَی الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن یَكْفُرُواْ بِهِ وَیُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُضِلَّهُمْ ضَلاَلاً بَعِیدًا. نساء آیه ۶۰
آیا ندیدی كسانی را كه گمان می‏كنند به آنچه [از كتابهای آسمانی كه‏] بر تو و بر پیشینیان نازل شده‏، ایمان آورده‏اند، ولی می‏خواهند برای داوری نزد طاغوت و حكّام باطل بروند؟! با اینكه به آنها دستور داده شده كه به طاغوت كافر شوند. امّا شیطان می‏خواهد آنان را گمراه كند، و به بیراهه‏های دور دستی بیفكند.
▪ آیه شریفه چهارم :
إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاهَٔ فِیهَا هُدًی وَنُورٌ یَحْكُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن كِتَابِ اللّهِ وَكَانُواْ عَلَیْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلاً وَمَن لَّمْ یَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ * وَكَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَهٌٔ لَّهُ وَمَن لَّمْ یَحْكُم بِمَا أنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ وَقَفَّیْنَا عَلَی آثَارِهِم بِعَیسَی ابْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاهِٔ وَآتَیْنَاهُ الإِنجِیلَ فِیهِ هُدًی وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاهِٔ وَهُدًی وَمَوْعِظَهًٔ لِّلْمُتَّقِینَ وَلْیَحْكُمْ أَهْلُ الإِنجِیلِ بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فِیهِ وَمَن لَّمْ یَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ . مائده آیات ۴۴- ۴۷
ما تورات را نازل كردیم در حالی كه در آن‏، هدایت و نور بود؛ و پیامبران‏، كه در برابر فرمان خدا تسلیم بودند، با آن برای یهود حكم می‏كردند؛ و [همچنین‏] علما و دانشمندان به این كتاب كه به آنها سپرده شده و بر آن گواه بودند، داوری می‏نمودند. بنابر این‏، [بخاطر داوری بر طبق آیات الهی‏،] از مردم نهراسید! و از من بترسید! و آیات مرا به بهای ناچیزی نفروشید! و آنها كه به احكامی كه خدا نازل كرده حكم نمی‏كنند، كافرند.
و بر آنها [= بنی اسرائیل‏] در آن [= تورات‏]، مقرر داشتیم كه جان در مقابل جان‏، و چشم در مقابل چشم‏، و بینی در برابر بینی‏، و گوش در مقابل گوش‏، و دندان در برابر دندان می‏باشد؛ و هر زخمی‏، قصاص دارد؛ و اگر كسی آن را ببخشد [و از قصاص‏، صرف‏نظر كند]، كفاره [گناهان‏] او محسوب می‏شود؛ و هر كس به احكامی كه خدا نازل كرده حكم نكند، ستمگر است‏.
و بدنبال آنها [= پیامبران پیشین‏]، عیسی بن مریم را فرستادیم در حالی كه كتاب تورات را كه پیش از او فرستاده شده بود تصدیق داشت‏؛ و انجیل را به او دادیم كه در آن‏، هدایت و نور بود؛ و [این كتاب آسمانی نیز] تورات را، كه قبل از آن بود، تصدیق می‏كرد؛ و هدایت و موعظه‏ای برای پرهیزگاران بود.
اهل انجیل [= پیروان مسیح‏] نیز باید به آنچه خداوند در آن نازل كرده حكم كنند! و كسانی كه بر طبق آنچه خدا نازل كرده حكم نمی‏كنند، فاسقند.
● شاهد گرفتن در امور تجاری و امانت
▪ آیه شریفه اول :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا تَدَایَنتُم بِدَیْنٍ إِلَی أَجَلٍ مُّسَمًّی فَاكْتُبُوهُ وَلْیَكْتُب بَّیْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلاَ یَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ یَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ فَلْیَكْتُبْ وَلْیُمْلِلِ الَّذِی عَلَیْهِ الْحَقُّ وَلْیَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ یَبْخَسْ مِنْهُ شَیْئًا فَإن كَانَ الَّذِی عَلَیْهِ الْحَقُّ سَفِیهًا أَوْ ضَعِیفًا أَوْ لاَ یَسْتَطِیعُ أَن یُمِلَّ هُوَ فَلْیُمْلِلْ وَلِیُّهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِیدَیْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ یَكُونَا رَجُلَیْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَی وَلاَ یَأْبَ الشُّهَدَاء إِذَا مَا دُعُواْ وَلاَ تَسْأَمُوْاْ أَن تَكْتُبُوْهُ صَغِیرًا أَو كَبِیرًا إِلَی أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ وَأَقْومُ لِلشَّهَادَهِٔ وَأَدْنَی أَلاَّ تَرْتَابُواْ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَهًٔ حَاضِرَهًٔ تُدِیرُونَهَا بَیْنَكُمْ فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَایَعْتُمْ وَلاَ یُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلاَ شَهِیدٌ وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَیُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَاللّهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیم ٌ * وَإِن كُنتُم عَلَی سَفَرٍ وَلَم تَجِدُواْ كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَهٌٔ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضًا فَلْیُؤَدِّ الَّذِی اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْیَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَهَٔ وَمَن یَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ ( . بقره آیات ۲۸۲- ۲۸۳

منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل بیت