رسانهٔ دیجیتال

كاربری پدیده دیجیتال در فن آوری و تسهیل زندگی روزمره روشن تر از آفتاب است اما آنچه این پدیده شگفت انگیز در جهان معنا پدید آورده است ، آنچنان هویدا نیست كه شایسته آن است.رسانه های مفهومی چون نوشتار ، گفتار ، سینما ، موسیقی ، نقاشی و... نیاز به ابزارهای خاص خود دارند تا امكان وجود بیابند.
قلم ، زبان ، دوربین ، ساز ، قلم مو و... فن آوری دیجیتال در تمامی عرصه های مفهومی ابزارها را به شكلی كامل كرده كه مفهوم به سادگی در رسانه های سهل الوصول آنچنان دچار تكثر می شود كه به راستی می توان گفت كه در كنار هررسانه همزادی قدم به عرصه وجود نهاده كه گویای همان سخن قدیمی مارشال مك لوهان جامعه شناس است كه می گوید تلویزیون خود یك رسانه مستقل در ردیف دیگر رسانه هاست و حال می توان با توسل به سخن او گفت كه دیجیتال خود یك رسانه مستقل در ردیف دیگررسانه هاست.
در فن آوری دیجیتال تكثیر به سرعت و با كمترین تخریب كیفی شكل می گیرد. تكثیر یك رسانه مفهوم را تعمیم می دهد و عمومیت دادن به مفهوم جهان تازه ای پدید می آورد كه مفاهیم تازه ای را می زاید وزایش مفاهیم حضور ذهن انسان را توسعه می دهد و توسعه ذهن انسان منتج به رخدادی دیگر در فن آوری می شود و این زنجیره دومینو وار به پیش می رود .كیفیت یكی از مهم ترین ویژگی های فن آوری دیجیتال است و به هنگامی كه ابزارهای دیجیتال با كمترین هزینه ای نسبت به ابزارهای آنالوگ در دسترس باشد و هیچ تردیدی هم در كیفت وجود نداشته باشد؛ بدیهی است كه ابزارهای دیجیتال انتخاب اول خواهد بود .( در برخی از ابزارهای صوتی فن آوری دیجتال با آنالوگ در هم آمیخته شده كه فن آوری دیگری است.)
این ویژگی رخداد تازه ای را پدید می آورد . امكان استفاده از ابزارهای ارزان و با كیفیت ساختارهای تازه ای را موجب می شود كه نیروهای خلاقه مستعد را به سوی ساختار شكنی رهنمون می كند . در سینما امكان تصویر برداری انبوه و بی هیچ عامل محدود كننده ( هزینه مواد خام ) آزادی در اجرا را سبب می شود و به هنگام تدوین در فرآیند دیجیتال امكان گزینش های بی شماری در زمان كوتاه میسر است كه بی گمان تدوین گر تصاویر همه تردید هایش را در همنشینی تصاویر به یقین مبدل می كند و چه بسا كه ساختار نویی را بیافریند.
در كار نوشتن همان سازوكار تدوین حاكم است اما با واژه ها ، عبارات و فصول و در كل مضامین. حضور فرحبخش دیجیتال در گرافیك آنچنان آشكار است كه قدری نگران كننده می نماید. ظرفیت بسیار بالا در انتخاب رنگ، حجم، سطح، نقش مایه ، علائم ، جهره ، بینی ، چشم ، گوش، دست ، پا و... معتقدم كه گرافیست شاید بعضی وقت ها از هجوم این همه همراه سردرگم شود و به جای آن نطفه اولیه ای كه در ذهنش شكل گرفته بود هیولائی سر در بیاورد كه با اوغریب است اما لعبتكی دلرباست و آنچنان فریبنده كه او را مقهور می كند و كار را نهائی می پندارد.
تفاوت این رسانه با سینما و دیگر رسانه هائی كه از ابزارهای دیجیتال استفاده می كنند در این است كه در گرافیك شكل واقعیت از منظر یك چشم نیست بسته های آماده قوطی در شكل های مختلف كه می توان پنداشت از منظر گرافیست های بی شماری است كه ارائه می شود. اما در سینما كثرت تصویر برداری از مضمون های از پیش آماده ای است كه واقعیتی یكسان در چشم همه ما است . اما در نظر یكی است كه به حقیقت بدل می شود. باید قدری افسار این ابزار را در قلمرو گرافیك كشید تا بد نامی را نصیب دیجیتال نكند.
تامل در حضور گسترده فن آوری دیجیتال در هنر به رغم اندیشه محافظه كاران كه این رخداد را روند تخریبی هنر می پندارند.این گونه نیست . به خدمت گرفتن پدیده تازه در عرصه هنر نیاز به نقد سازنده دارد نه نقد تخطئه گر . گرافیك به مرزهای تخریبی نزدیك شد و بسته های آماده تصویری توان خلاق را به عرصه كپی برداری كشاند اما مگر نخبگان بی هیچ گزندی نتوانستند ادامه حیات خلاقه خود را ممكن كنند. مگر در سینما آنچنان تجربه گرایی فزونی نیافت كه مرزهای حرفه ای گری و تجربه گرایی را در هم آمیخت.
در نزد اهالی قلم آرایش متن به كمك ابزارهای دیجیتال با چنان سرعتی شكل می گیرد كه هجوم تراوشات خلاقه را می توان بی هیچ اضطرابی به نظم در می آورد. موسیقی به كمك قالب های دیجیتال به شكل سرسام آوری منتشر می شود و تولید در آمیزه ای از بی مایه گی و پر مایگی به قوام می رسد، تا در پدید آید. زمانی عكاسی در طرح نظر خود در باره اختراع عكاسی گفت كه تنها می توانم بگویم كه آنقدر از حضور این فن آوری شادمانم كه می خواهم به جای تقدیس آن، عكسم را بگیرم . اگر می خواهیم از این فن آوری عزیز نهایت سود را ببریم باید نگذاریم كه نیروی خلاقه ما را نابود كند. نباید با ارج نهادن به این فن، ذهن خود را به فراموشی سپاریم. باید از حضور این پدیده شادمان باشیم.
و عرصه های ابزاری آن را به خدمت بگیریم. نه آن كه در خدمت آن باشیم.

نوشته: فواد عفراوی