عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ای سالمندان

۱ ـ عوامل جسمانی: مانند كاهش كل انرژی مورد نیاز، بیماریهای مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحركی، ناتوانی جسمی‌، مشكلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها
۲ ـ مشكلات روحی و روانی: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر
۳ ـ مشكلات اقتصادی: درآمد كم، كمبود امكانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه
● نیازهای تغذیه‌ای سالمندان
▪ میزان انرژی مورد نیاز :
با افزایش سن میزان نیاز به انرژی كاهش می‌یابد كه می‌تواند به دلیل كاهش فعالیت جسمی‌، كاهش توده عضلانی و فعال بدن باشد. در صورت دریافت مازاد بر نیاز انرژی مشكلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون، بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی برای سالمند ایجاد می‌شود. میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت بوده و براساس وزن، قد، شرایط فیزیكی و سلامتی وی محاسبه می‌شود.
▪ میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان :
با افزایش سن علاوه بر كاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز كاهش می‌یابد و میزان نیاز به پروتئین با افزایش سن نه تنها كاهش نیافته بلكه ثابت مانده و یا افزایش می‌یابد. بویژه در صورت ابتلا به بیماری‌ها و یا عفونت‌ها كه این مسئله بسیار مهم می‌باشد. توصیه می‌شودچهل تا شصت درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان از پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های با كیفیت بالا تامین شود.
▪ میزان مایعات مورد نیاز سالمندان:
توجه به دریافت كافی مایعات در سالمندان از مسائل مهم می‌باشد. علایم كمبود آب در بسیاری از سالمندان ممكن است به صورت خشكی لب‌ها، گودافتادن چشم‌ها، تب، یبوست، كاهش حجم ادرار و تهوع باشد كه این مسئله در مورد سالمندانی كه در مناطق گرم زندگی می‌كنند بیشتر شایع است. استفاده از داروهای ادرارآور نیز از عوامل مؤثر در ایجاد كم‌آبی در سالمندان می‌باشد. بنابراین توجه به مصرف كافی آب و مایعات در این دوران اهمیت ویژه‌ای دارد.
● ویتامین‌ها و مواد معدنی:
اغلب سالمندان علاقه زیادی به مصرف مكمل‌های ویتامینی دارند كه باید به این مسئله توجه شده و از مصرف بیش از حد نیاز این مكمل‌ها خودداری شود.
در مورد ویتامین‌های محلول در آب، معمولا كمبودی در سالمندان دیده نمی‌شود. مگر در سالمندان الكلی كه كمبود ویتامین B۱ می‌تواند وجود داشته باشد و یا سالمندانی كه دچار سوء‌تغذیه هستند. همچنین ممكن است بعضی از سالمندان به علت مشكلات دندان و یا مشكلات گوارشی از خوردن سبزیجات و میوه‌جات پرهیز كنند درحالیكه این منابع غذایی تامین كننده ویتامین Cهستند و یا مصرف زیاد آنتی بیوتیك‌ها می‌تواند در سالمندان كمبود ویتامین K ایجاد كند.
كمبود ویتامین D ممكن است در سالمندان به ویژه آنهایی كه از نور آفتاب دور هستند بوجود آید. در مورد مواد معدنی باید گفت با رعایت یك برنامه غذایی صحیح می‌توان مواد معدنی مورد نیاز سالمندان را تا حد زیادی تامین كرد. فقط باید به میزان كلسیم دریافتی كه معمولا مقدار مصرف آن در سالمندان به میزان توصیه شده نمی‌رسد توجه شود. عوامل متعددی در كمبود كلسیم در سالمندان نقش دارند. از جمله میزان جذب روده‌ای كلسیم، كار كلیه‌ها، متابولیسم استخوان‌ها، اثرات متقابل مواد مغذی بر یكدیگر و بر داروها، كم‌تحركی و عدم مصرف كافی لبنیات به دلیل عدم تحمل به لاكتوز در صورتی كه شیر و لبنیات به مقدار كافی مصرف نشود ممكن است نیاز به مصرف مكمل كلسیم باشد كه البته تشخیص آن باید توسط پزشك و متخصص تغذیه صورت گیرد. در مورد سدیم هم باید در سالمندانی كه مبتلا به فشارخون،‌ مشكلات قلبی، كلیوی و دیابت هستند محدودیت‌هایی اعمال شود. به طوركلی سالمندان عزیز باید اصول كلی زیر را مد نظر داشته باشند:
۱ ـ مراجعه به موقع به پزشك و متخصص تغذیه جهت بررسی وضعیت سلامت و تغذیه و پیروی از ● یك برنامه غذایی صحیح
۲ ـ توجه و رسیدگی مناسب به بهداشت دهان و دندان
۳ ـ مصرف ۶ ـ ۵ لیوان آب در روز
۴ ـ استفاده از تمام گروههای غذایی و ایجاد تنوع غذایی در برنامه روزانه
۵ ـ مصرف مقادیر كافی میوه جات و سبزیجات
۶ ـ استفاده از نان‌های سبوس‌دار
۷ ـ محدود كردن مصرف غذاهای چرب و شیرینی‌ها
۸ ـ مصرف كافی لبنیات مثل شیر و ماست
۹ ـ سالمندانی كه دچار بی خوابی هستند از مصرف قهوه و چای در بعدازظهر و شب خودداری كنند و یك فنجان شیر گرم قبل از خواب مصرف كنند.
۱۰ ـ از مصرف چای تا ۲ ساعت بعد از غذا اجتناب كرده و در صورت امكان از لیموترش تازه در كنار غذا جهت جذب بهتر آهن غذا استفاده كنند.
۱۱ ـ قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نیم ساعت در روز و استفاده از لباس‌های رنگ روشن.
۱۲ ـ به كلیه سالمندان محترم توصیه می‌شود با توجه به شرایط بدنی خود، نرمش و تحرك روزانه را هر چند كم آغاز كنند. حتی ۲۰ دقیقه پیاده‌روی سبك در هوای آزاد می‌تواند در ایجاد نشاط و سلامت سالمندان بسیار مؤثر واقع شود و برای انجام فعالیت‌های سنگین هم بهتر است ابتدا با پزشك خود مشورت كنید.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار