سهمیه‌بندی جنسیتی نامزدهای انتخاباتی

در حالی كه ائتلاف در آستانهء انتخابات مجلس هشتم، مهم‌ترین مساله‌ای است كه اذهان فعالان سیاسی هر دو جناح اصلی كشور را به خود مشغول داشته است، فعالان زن علاوه بر انسجام به مسالهء دیگری می‌اندیشند و آن نیست مگر پیگیری و محقق‌شدن مطالبات زنان از طریق حضور پررنگ‌تر و ملموس‌تر در فهرست‌های انتخاباتی و كسب درصد بیش‌تری از كرسی‌های نمایندگی مجلس.
در آستانهء رقابت‌های مجلس هشتم، موج گسترده‌‌ای میان فعالان زن اصلاح‌طلب و اصول‌گرا به راه افتاده است كه هر كدام در درخواست مشتركی خواهان سهم ۳۰ درصدی از فهرست‌های انتخاباتی جناح‌های متبوع خود هستند. زنان اصلاح‌طلب با همكاری مجمع زنان مدیر دوران اصلاحات و زنان فعال احزاب اصلاح‌طلب از یكسو در حال پیگیری این مساله هستند و در طرف دیگر زنان اصول‌گرا هم با «تشكیل شورای احزاب زنان اصول‌گرا» مشغول رایزنی برای تحقق خواستهء‌شان هستند. برآورده‌شدن این خواستهء فعالان زن (فتح تعداد بیش‌تری از كرسی‌های نمایندگی مجلس به دست زنان آن هم در آستانهء انتخابات مجلس هشتم) به قدری با جدیت در حال بررسی و پیگیری است كه برخی از فعالان زن حتی از ارایهء فهرست مستقل در صورت محقق نشدن مطالبهء‌شان (حضور ۳۰ درصدی در فهرست‌ها) سخن می‌گویند. به عنوان نمونه، فاطمه راكعی، دبیر كل جمعیت زنان نواندیش با تاكید بر این‌كه «تا جایی كه ممكن است از ارایهء فهرست جداگانه و متنوع خودداری خواهیم كرد تا مردم راحت‌تر افراد موردنظر خود را انتخاب كنند»، ابراز امیدواری می‌كند كه زنان اصلاح‌طلب بتوانند با سایر احزاب اصلاح‌طلب به توافق برسند تا مجبور نشوند فهرست جداگانه‌ای ارایه كنند. از سویی، این مساله در اردوگاه اصول‌گرا هم به طور جدی‌تر مطرح می‌شود تا جایی كه مریم بهروزی، دبیر كل جامعهء زینب می‌گوید: «اگر كسانی كه در بستن فهرست‌های انتخاباتی دخالت دارند به این خواسته توجه نكنند، شورای زنان اصول‌گرا فهرست ۱۰ نفره‌ای را در انتخابات آتی ارایه می‌كند.» اگرچه فعالان زنان اصلاح‌طلب در_ این باره یعنی محقق شدن سهم ۳۰درصدی در فهرست‌های انتخاباتی، علاوه بر برگزاری جلسات متعدد و برنامه‌ریزی برای شناسایی افراد موثر و كسانی كه قابلیت ورود و دفاع از حقوق زنان در مجلس را دارا باشند; رایزنی‌های گسترده‌ای را نیز با دیگر فعالان و تاثیرگذاران احزاب اصلاح‌طلب آغاز كرده‌‌اند.
به گفتهء فعالان زن، این تلاش‌ها تا جایی پیش می‌رود كه فهرست جداگانه‌ای ارایه نشده و خدشه‌ای به مسیر وحدت و ائتلاف گروه‌های سیاسی وارد نشود.
اگرچه زنان اصلاح‌طلب در تلاش هستند تا حتی‌المقدور فهرست مستقل ارایه ندهند و به ائتلاف اصلاح‌طلبان خدشه‌ای وارد نشود اما زنان اصول‌گرا ارایه فهرست مستقل را نه تنها در منافات با وحدت احتمالی جناح متبوع خود نمی‌دانند بلكه چنین مساله‌ای را صرفاً به عنوان معرفی بخشی از زنان به جامعه قلمداد می‌كنند. هرچند مجموعهء زنان; چه اصلاح‌طلب و چه اصول‌گرا این بیدار باش و هوشیاری را در جامعهء زنان آن هم در آستانهء انتخابات مجلس قابل‌تقدیر برشمردند و تلاشی دانستند كه تا حصول نتیجه باید استمرار یابد.
● دلیل تلاش گستردهء زنان _برای حضور بیش‌تر
فخرالسادات محتشمی‌پور، از اعضای شورای مركزی جبههء مشاركت در رابطه با تلاش زنان برای حضور بیش‌تر و كمی‌تر در فهرست‌های انتخاباتی در گفت‌وگو با «سرمایه» به پیشینهء این مساله و مسوولیت‌پذیر شدن زنان در عرصه‌های مختلف مدیریتی و اجرایی را یادآور شده و می‌گوید:«این مساله از دوران اصلاحات آغاز شد، چرا كه نسبت زنان در جامعه با زنانی كه در عرصه‌های قدرت و تصمیم‌گیری بودند; نسبت برابر و یكسانی نبود. به همین دلیل دولت اصلاحات و فراكسیون زنان مجلس ششم برنامه‌ریزی‌های خود را در این جهت آغاز كردند و نتیجهء آن هم انتصاب زنان در مدیریت میانی عرصه‌های تصمیم‌گیری كشور بود.»
وی در ادامه می‌افزاید:«از آنجایی كه حضور كمی زنان در مجلس، یكی از شاخصه‌های توسعه محسوب می‌شود، این مساله در دستور كار دولت اصلاحات قرار گرفت; به طوری كه در همان انتخابات مجلس ششم، شش یا هفت نفر از فهرست جبههء مشاركت را زنان تشكیل می‌دادند كه شش نفر آنها توانستند وارد مجلس شوند. بنابراین این مساله هم در حزب مشاركت هم در سایر احزاب اصلاح‌طلب به عنوان دغدغه‌ای جدی در حال پیگیری است.»وی ادامه می‌دهد: «اما در مجلس هفتم به دلیل این‌كه ۵۰ درصد زنان نامزد ردصلاحیت شدند و بالتبع بسیاری از احزاب اصلاح‌طلب نیز نامزدی معرفی نكردند، اصولا بحث سهمیهء زنان در انتخابات از طرف جریان اصلاح‌طلبان موضوعیتی پیدا نكرد.»محتشمی‌پور در ادامه انتخابات شوراها را مورد اشاره قرار داده و می‌افزاید: «در انتخابات شوراها سهمیهء ۲۵ درصدی برای زنان تصویب و به استان‌ها نیز ابلاغ شد، همین مساله نگاه زنان را برای حضور در انتخابات مثبت كرد، همچنین رایزنی با احزاب برای حضور زنان در فهرست‌های مربوط به انتخابات شوراها و اقبال مردم به این مساله عزم زنان اصلاح‌طلب را برای حضور جدی‌تر در انتخابات مجلس هشتم جزم كرده است.»
وی مبنای این عزم راسخ را در دو نكته خلاصه می‌كند، نكتهء اول این‌كه حق طبیعی زنان است كه بتوانند در حوزه‌های مختلف مثل مدیریت، اجرا و حتی قضا حضور داشته و مسایل مربوط به زنان را با وسواس بیش‌تری پیگیری كنند.
نكتهء دوم هم این است كه برای انقلاب اسلامی وجههء خوبی نیست كه تعداد نامزدهای زن مجلس آن از تعداد زنان نماینده قبل از انقلاب كم‌تر باشد. وی در توضیح این دو دلیل می‌گوید: «اگرچه حضور كیفی زنان مهم است اما در عین حال باید به حضور كمی و تعداد آن‌ها نیز توجه شود.»
مریم بهروزی، دبیر كل جامعهء زینب و از فعالان زن اصول‌گرا نیز در توضیح این مطلب كه علت این عزم عمومی در زنان برای حضور بیش‌تر در فهرست‌های انتخاباتی چیست در گفت‌وگوی خود با «سرمایه» به افزایش توانمندی و كارآیی زنان در عرصه‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری كشور، جمعیت ۵۰ درصدی زنان در جامعه و افزایش زنان در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه را مورد اشاره قرار داده و می‌گوید: «احزاب و گروه‌های سیاسی زن نیز در سال‌های پس از انقلاب افزایش داشته بنابراین باید برای فعالیت تشكیلاتی خود و اعمال نظر سیاسی خود از میدان عمل بیش‌تری برخوردار باشند.»وی در ادامهء گفت‌وگوی خود می‌افزاید: «واقعیت این است كه احزاب مردانه میدان عمل چندان به زنان نمی‌دهند و در تشكل‌هایی كه مردان و زنان با هم حضور دارند، به زنان به عنوان «جنس دوم» نگاه می‌كنند; مگر نهادهایی كه در نگرش به زن جایگاهی برابر با مرد را در نظر می‌گیرند مثل نمایندگان زن كه به لحاظ حقوقی در جایگاه برابری با نمایندگان مرد قرار دارند.»
بهروزی با بیان این‌كه تا به حال نگاه به زن در مجلس نگاهی نمایشی بوده است، می‌افزاید: «زمانی كه برخی از آقایان مشغول بستن فهرست‌های انتخاباتی بودند، از فهرستی ۳۰ نفره برای خالی نبودن عریضه و این‌كه بگویند ما هم به زنان توجه داریم، سه نفر از این فهرست را به زنان اختصاص می‌دادند و به یاد دارم كه در دورهء چهارم مجلس شورای اسلامی پنج زن در فهرست اصول‌گرایان بودند كه اخیرا این رقم به شش نفر افزایش یافت.»بهروزی با تاكید بر این‌كه «تعداد زنان حاضر در مجلس هیچ تناسبی با جمعیت زنان مجلس ندارد»، می‌افزاید: «تاكید ما بر این نیست كه تعداد زنان در مجلس باید برابر با تعداد مردان باشد بنابراین به نظر می‌رسد كه ۳۰ درصد یك رقم مناسبی است تا از این رهگذر، ذهن برنامه‌ریزها و سیاستگذارها به این سمت سوق داده شود كه باید به حضور زن‌ها توجه بیش‌تری شود.»
فخرالسادات محتشمی‌پور هم در رابطه با تعداد اندك نمایندگان زن در مجلس می‌گوید: «دوستانی كه در فهرست‌های انتخاباتی را می‌بندند، اولا به ضرورت مشاركت زنان در عرصه‌های مختلف اعتقادی ندارند، ثانیا در مورد قدرت و توانایی زنان دچار تردید هستند.»محتشمی‌پور ادامه می‌دهد: «عده‌ای سوال می‌كنند كه اگر هر تعدادی از زنان وارد مجلس شود به رغم این كه توانایی هم نداشته باشد برای شما مثبت است، ما در پاسخ می‌گوییم كه ما از زنانی دفاع می‌كنیم كه قابلیت دفاع از حقوق زنان را داشته و با نگرش جنسیتی وارد مجلس شوند تا برای تحقق برابری جنسیتی تلاش كنند به طوری كه ما حتی از مردانی كه قائل به این نگرش باشند دفاع می‌كنیم.»مریم بهروزی نیز به تلاش‌های فعالان زن اصول‌گرا اشاره كرده و می‌گوید: «این شورا در نظر دارد تا با رایزنی ۱۵ نفر از فهرست احتمالی اصول‌گرایان را به نامزدهای زن خود اختصاص دهد كه این رقم تا ۱۰ نفر نیز تقلیل می‌یابد، اما چنان‌چه كسانی كه فهرست اصول‌گرایان را نهایی می‌كنند با این مساله موافقت نكنند، احتمال ارایهء فهرست ۱۰ نفره از سوی این شورا وجود دارد.»
● فهرست مستقل زنان همراهی یا رقابت با ائتلاف
از آن‌جایی كه احتمال حضور فهرست مستقل زنان در انتخابات وجود دارد، محتشمی‌پور و بهروزی در پاسخ به این سوال كه آیا این مساله با بحث‌های مربوط به ائتلاف در جناح‌های سیاسی كشور منافاتی دارد یا خیر، پاسخ‌های متفاوتی می‌دهند. محتشمی‌پور می‌گوید: «بحث ائتلاف به عنوان یك ارزش برای همهء نیروهای اصلاح‌طلب مطرح است و همهء تلاش‌ها این است كه بتوانیم تعداد زنان را در فهرست ائتلافی بالا ببریم اما اگر این مساله محقق نشود هنوز تصمیمی دربارهء این‌كه در صورت وقوع این مساله باید چه كاری انجام دهیم، اتخاذ نشده است.»
اما مریم بهروزی معتقد است كه فهرست مستقل زنان نه تنها منافاتی با وحدت و ائتلاف ندارد بلكه تنها در جهت معرفی یك بخشی از زنان به جامعه خواهد بود و فهرستی نیست كه در رقابت با فهرست اصول‌گرایان مطرح شود بلكه این فهرست در كنار فهرست اصول‌گرایان خواهد بود.

مرجان توحیدی

منبع : روزنامه سرمایه