سلامت سالمندان

● مقدمه:
پیری یك فرآیند طبیعی از تغییرات مربوط به زمان است كه با تولد شروع شده و در سراسر زندگی ادامه می‌یابد. سن پیری مرحله نهایی زندگی است. امروزه تعداد سالمندان در كلیه كشورهای جهان در حال افزایش است، سالمندان یكی از اقشار جامعه هستند كه به مراقبتهای ویژه نیازمندند. خوشبختانه با توجه به فرهنگ اصیل ایرانی و در سایه تعالیم اسلامی این قشر در كشور ما از احترام خاصی برخوردارند و اغلب در خانواده زندگی می‌كنند.
مراقبت از سالمندان نیاز به آگاهیهای فنی و پیچیده ندارد. اگر اطرافیان، افراد خانواده و فرد سالمند بعضی از نكات را بدانند و رعایت كنند، میتوان از بسیاری از حوادث ناگواری كه برای سالمندان رخ میدهد پیشگیری نمود و شرایطی را فراهم ساخت كه سالمند خود را در خانواده فرد مفیدی احساس كرده و سربار نداند.
● مشكلات و بیماریهای دوران سالمندی
گرچه بیشتر سالمندان تصور میكنند كه از سلامتی برخوردارند، اما از هر ۵ سالمند حداقل ۴ نفر مبتلا به بیماریهای مزمن می‌باشند.
با كنترل منظم فشارخون و وزن، استفاده از آب آشامیدنی سالم، رژیم‌غذایی مناسب و مشاوره با پزشك و پرسنل بهداشتی می‌توان از بروز بسیاری از این بیماریها جلوگیری كرد.
● بیماریهای شایع دوران سالمندی
▪ سكته
▪ كاهش شنوایی
▪ سرطان
▪ بیماریهای تنفسی
▪ دیابت قندی
▪ بی‌اختیاری ادرار
▪ فشار‌خون بالا
▪ اختلال یا فقدان بینایی
▪ بیماریهای قلبی و عروقی
▪ مشكلات دهان و دندان
▪ بیحركتی در اثر مشكلات جسمی
(شكستگیها، بیماریهای مفصلی… )
▪ انواع اختلالات روانی
روشهایی كه با بكار بردن آنها میتوان از بروز این بیماریها پیشگیری نموده و یا شدت آنها را كاهش داد.
▪ پیاده‌روی و ورزش
▪ استفاده از رژیم غذایی مناسب
▪ پرهیز از مصرف زیاد چربی، قند و غذاهای سرخ شده
▪ پرهیز از شرایط خستگی‌زا
▪ كنترل وزن
▪ پرهیز از استعمال دخانیات و مشروبات الكلی
▪ آزمایشات منظم دوره‌ای
▪ دوره‌ای از عوامل استرس‌زا
● پیامهای اساسی برای حفظ سلامت سالمندان
۱) زندگی فعال باید حفظ شود، از خوابیدن و استراحت زیاد اجتناب كنید.
۲) قدم زدن بهترین نوع ورزش است. در صورت محدودیت حركت مفصلها و در مورد انجام سایر حركات ورزشی با پزشك مشورت كنید. از انجام ورزشهای سنگین باید احتراز نمود.
۳) بهداشت فردی بسیار مهم است. استفاده منظم از حمام بخصوص در صورت بی‌اختیاری ادرار مهم است. به خاطر بسپارید كه پوست در سنین بالا خشك میشود بنابراین از استفاده زیاد از صابون بپرهیزید.
۴) خواب خوب در شب بدون استفاده از داروهای خواب‌آور اهمیت دارد. داشتن یك برنامه روزانه فعال، خواب‌ خوب شب را تضمین می‌كند.
۵) اجابت مزاج منظم در سنین بالا اهمیت دارد. زیرا سالمندان معمولا به یبوست مبتلا می‌شوند. مصرف كافی مایعات و میوه‌هایی مانند: گلابی رسیده، آلو و آلوزرد، انجام ورزش، در نظر گرفتن زمان منظم برای رفتن به توالت تا حد زیادی یبوست را كاهش می‌دهد.
۶) توصیه می‌گردد سالمندان حتی اگر تشنه نباشند آب، مایعات و آب‌میوه به مقدار مكرر بنوشند. استفاده از مایعات موجب زیادی ادرار شده و از ابتلا به عفونت‌های ادراری كه در این سنین بسیار اتفاق می‌افتد جلوگیری می‌نماید.
۷) آب و هوای زیاد سرد و زیاد گرم مناسب سالمندان نیست.
۸) در صورت احتیاط‌های ایمنی می‌توان از بسیاری از حوادث دوران پیری جلوگیری كرد. با اندكی مراقبت از سالمندان در خانواده می‌توان از بروز شرایط خطرآفرین پیشگیری نمود زیرا بسیاری از حوادث سالمندان، در خانه اتفاق می‌افتد.
به منظور پیشگیری از حوادث در سالمندان توجه به این نكات ضروری است:
▪ در زمان رفت و آمد در منزل مخصوصاً استفاده از پله‌ها مطمئن شوید كه نور كافی وجود دارد، مخصوصاً هنگام پایین آمدن از پله‌ها مواظب باشید.
▪ همیشه به خاطر داشته باشید كه فرش و موكت و سایر زیر انداز‌ها می‌توانند بر روی كف زمین بلغزند و باعث سر خوردن و افتادن شما شوند.
▪ هنگام راه رفتن روی سطوح خیس و لغزنده مانند كف حمام باید بسیار مواظب باشید.
▪ برخاستن ناگهانی از خواب و یا از حالت نشسته به حالت ایستاده ممكن است موجب عدم تعادل شما شود. بنابراین از انجام حركات سریع بپرهیزید.
▪ هنگام عبور از خیابان می‌توانید با رعایت احتیاط‌های لازم از بروز حوادث خیابانی پیشگیری كنید.
▪ در هنگام آشپزی ممكن است سوختگی اتفاق افتد، لذا فوق‌العاده محتاط باشید.
۹) برای جلوگیری از خطرات ناشی از مصرف نامناسب داروها به نكات زیر دقت كنید:
تمام داروها فقط باید با دستور پزشك مصرف شود. بهتر است داروها زیر نظر یكی از اعضا جوانتر خانواده مصرف شود:
▪ از مصرف داروهای غیر معمول پرهیز كنید.
● توصیه‌های مهم تغذیه‌ای برای سالمندان
برنامه‌های غذایی سالمندان باید حاوی مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و املاح (به ویژه‌ كلسیم و آهن) مانند شیر و لبنیات، گوشت و حبوبات باشد.
▪ با توجه به اینكه جویدن غذا برای سالمندان مشكل است مصرف غذاهای نرم و آب‌میوه توصیه می‌شود. در سالمندان مبتلا به فشارخون بالا، رژیم غذایی كم نمك و در صورت نیاز كاهش وزن پیشنهاد می‌گردد.
▪ سالمندان بایستی از مصرف غذاهای چرب و سرخ كرده پرهیز نمایند.
▪ توصیه می‌شود حتماً روزانه ار سبزیجات و میوه‌جات تازه استفاده شود.
۱۰) رژیم غذایی صحیح در مناسب نگه ‌داشتن شرایط جسمی در سنین بالا نقش مهمی دارد.
▪ غذاهایی را انتخاب كنید كه با فعالیت بدنی شما سازگار باشد.
● به یاد داشته باشید:
▪ بسیاری از سالمندان ممكن است به بیش از یك اختلال مبتلا باشند. با توصیه‌های پزشكی مناسب و شیوه‌های مناسب زندگی، فرد سالمند می‌تواند فعال بوده و زندگی سالمی داشته باشد.
▪ اجتناب از تنهایی و گوشه‌گیری مهم است تلاش كنید موفق باشید و با خویشاوندان و همسایگان تماس برقرار كنید.

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس - حوزه معاونت بهداشتی درمانی استان فارس

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز