بسترسازی بیمه الکترونیک الزام امروز صنعت بیمه

قرن حاضر که به عصر اطلاعات معروف شده است، پدیده‌هایی را به همراه آورده است که ضمن نوظهور و ناشناخته بودن، موجب تحول اساسی در مراودات تجاری و اقتصادی کشورها شده است.
تجارت الکترونیک از جمله مهم‌ترین این پدیده‌هاست که الزاماتی را هم به همراه دارد. عمده‌ترین این الزامات بانکداری الکترونیک و در کنار آن بیمه الکترونیک است که البته کم‌تر به آن پرداخت شده است.
بیمه الکترونیکی (E-Insurance) در یک تعریف کلی، به فراهم ساختن امکان دسترسی مشتریان به خدمات بیمه‌ای با استفاده از واسطه‌های ایمن و بدون حضور فیزیکی اطلاق می‌شود. بنابر تعریف دیگر، بیمه الکترونیک به ارایه و مبادله محصولات و خدمات بیمه‌ای با بهای اندک از طریق کانال‌های الکترونیکی گفته می‌شود.
بیمه الکترونیکی دو مزیت اصلی دارد؛ نخست این‌که علاوه بر کاهش دادن هزینه‌های اداری و مدیریتی (داخلی)، از طریق مکانیزه شدن مراحل کار باعث می‌شود تا نوعی ارتباط شبکه‌ای بین واحدهای شرکت‌ها به وجود آمده و اطلاعات مدیریتی ارتقا پیدا کند. مزیت دوم آن نیز کاهش کارمزد پرداختی به واسطه‌ها است چرا که بیمه‌نامه به طور مستقیم به مشتریان فروخته می‌شود و برای خریداران هزینه کم‌تری خواهد داشت. ضمن این‌که صرفه‌جویی در هزینه‌ها، این امکان را به وجود می‌آورد که مبلغ صرفه‌جویی شده در بازار رقابتی صرف مشتریان شود و آن‌ها فرصت یابند تا بیمه‌‌نامه‌ها یا خدمات بیش‌تری را به دست آورند.
طی بررسی‌های به عمل آمده در کشورمان به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی مناسب، در بخش بانکداری الکترونیکی و بیمه الکترونیکی، بسیار عقب‌تر از سایر کشورهای دنیا هستیم هرچند که با توجه به ساختار خدمات بانکی، در حوزه بانکداری الکترونیکی اقدامات قابل توجهی در مقایسه با صنعت بیمه انجام شده است.
در حال حاضر چند مشکل اساسی در پیاده‌سازی IT در صنعت بیمه وجود دارد. نخستین مشکل این است که شرکت‌های بیمه به صورت جزیره‌ای برای خود برنامه تدوین کرده‌اند و یک طرح جامع در این زمینه برای کل صنعت بیمه وجود ندارد.
مشکل دیگر آن است که در ایران موسساتی که بتوانند برای شرکت‌های بیمه برنامه IT ارایه داده و در زمینه بیمه متخصص باشند وجود ندارد. از سوی دیگر اکثر شرکت‌های بیمه از توانمندی‌ها و قابلیت‌های فنی کافی در زمینه IT برخوردار نیستند بنابراین اولین قدم آن است که یک سند راهبردی که در آن چشم‌اندازها، استراتژی‌ها و برنامه‌های توسعه IT صنعت بیمه در آن دیده شود، ترسیم شود. هم زمان با بسترسازی فرهنگی برای استفاده از IT در صنعت بیمه باید بسترهای قانونی نیز فراهم شود علاوه بر اصلاحات در سایر قوانین به نظر می‌رسد برخی از قوانین بیمه‌ای نیز باید اصلاح شود مثلا در مواد دو و سه قانون بیمه آمده است که سند بیمه باید کتبی باشد بنابراین بیمه‌نامه الکترونیکی در آن پیش‌بینی نشده است.
از مشکلات اساسی دیگر در فروش الکترونیکی بیمه، استاندارد کردن بیمه‌نامه‌هاست. در برخی از رشته‌های بیمه مانند عمر، درمان و مستمری، بیمه‌نامه‌ها استانداردپذیرند. اما در برخی دیگر از رشته‌های بیمه این کار با مشکلاتی روبه‌رو است. بنابراین در این زمینه ابتدا باید اطلاع‌رسانی و یا همان بسترسازی فرهنگی انجام شود. به این معنی که مردم با این‌گونه بیمه‌نامه‌ها آشنا شده و به خرید بیمه‌نامه الکترونیکی عادت کنند. در این روند ماهیت بازاریابی تغییر می‌کند. علاوه بر آن، کارکرد نمایندگی بیمه به مدیریت اطلاعات تغییر یافته و با امکاناتی الکترونیکی، اطلاعات بیمه‌ای نیز توسط وب‌سایت‌ها ساده‌تر عرضه می‌شود. قدم بعدی فروش بیمه‌نامه‌های ساده به مردم است به این ترتیب که مشخصات بیمه‌نامه‌ها از طریق وب سایت در اختیار مردم قرار گرفته و آن‌ها با مقایسه نرخ شرکت‌های مختلف بیمه، یکی را انتخاب کرده و برای خرید بیمه‌نامه به آن شرکت مراجعه می‌کنند.
فروش برخی از بیمه‌نامه‌ها از طریق شبکه اینترنت به سادگی امکان‌پذیر نیست. جمع‌آوری اطلاعات از بیمه‌گذار در صدور بیمه‌نامه نقش اساسی دارد، زیرا براساس این اطلاعات ریسک ارزیابی می‌شود. ریسک‌ها استاندارد نیستند، حتی پروژه‌های مهندسی نیز در هیچ کجای دنیا ریسک یکسان ندارند در حالی که نرخ بیمه‌نامه براساس ریسک تعیین می‌شود. افزون بر این، هر بیمه‌گذار دارای اطلاعات محرمانه‌ای است و بیمه‌گر نیز موظف است این اطلاعات را حفظ کند. با این وجود فروش الکترونیکی بیمه، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، رقابت را بیش‌تر می‌کند، میزان تقاضا را بالا می‌برد، بیمه‌نامه‌ها را استاندارد ساخته و از سوی دیگر نظارت را نیز آسان‌تر می‌کند.
نظارت باید به طور جدی صورت بگیرد زیرا ممکن است کلاهبرداری و پولشویی در فروش الکترونیکی توسعه پیدا کند در این زمینه باید از فعالیت فروشندگان فاقد هویت جلوگیری کند.
بنابراین با توجه به این‌که در برنامه تحول صنعت بیمه که اخیرا توسط رییس‌جمهوری ابلاغ شده، توسعه بیمه‌های الکترونیکی جزو برنامه‌های توسعه خدمات بیمه‌ای اعلام شده است، لازم است بسترسازی برای پیاده‌کردن بیمه الکترونیکی در رئوس برنامه‌های مسوولان صنعت بیمه قرار گیرد.

مجید حبیبی

منبع : انجمن مجازی مدیران بیمه و ریسک