خطر انقراض ماهیان خاویاری و ضرورت توجه کشورهای حاشیه خزر به آن

‪ ۹۰‬درصد ماهیان خاویاری از جمله نادرترین آنها در دریای خزر زیست می- كنند و محصول خاویار خزر با وجود تمامی مشكلات و بی‌توجهی‌ها هنوز در بازارهای جهانی مشهور ولی درعین حال در وضعیتی شكننده قراردارد. كارشناسان محیط زیست می‌گویند، آلودگی‌های زیست محیطی در دریای خزر و صید بی‌رویه ماهیان خاویاری توسط ساحل نشینان ، نسل این ماهیان را در معرض انقراض قرار داده است.
"تلمان زینال اف " رییس یك مركز علمی بررسی مسایل زیست محیطی دریای خزر در جمهوری آذربایجان می‌گوید: در سال‌های اخیر ماهیان خاویاری خزر بر اثر افزایش میزان آلاینده‌ها با خطرات مختلفی روبرو شده‌اند كه در صورت رفع نشدن آن احتمال انقراض آنها وجود دارد. "ایگور زن " یك پژوهشگر روس نیز می‌گوید: آلودگی‌های موجود در دریای خزر در برخی نقاط بهره‌وری ، منابع صید ماهی بویژه ماهیان خاویاری را به شدت تحت تاثیر قرار داده است .
وی هشدار می‌دهد كه به مخاطره افتادن حیات ماهیان خاویاری ، صادرات خاویار خزر از طرف ایران و روسیه را درمعرض خطر جدی قرار داده است. براساس مطالعات محققین "، میزان تولید ماهیان خاویاری در ‪ ۳۰‬سال گذشته تا ‪ ۹۰‬درصد و محصوول خاویار نیز تا میزان زیادی كاهش یافته‌است . به گفته محمد پوركاظمی رییس انستیتو تحقیقات ماهیان خاویاری ایران ، میزان صید قانونی ماهیان خاویاری در خزر از حدود ‪ ۱۷۰۰‬تن در سال ‪۲۰۰۱‬ میلادی به‌كمتر از ‪ ۸۰۰‬تن درسال جاری میلادی رسیده است. وی می‌افزاید، میزان سهمیه تولید خاویار نیز در كشورهای حاشیه خزر در این مدت از ‪ ۱۵۳‬تن به ‪ ۱۰۵‬تن كاهش یافته است. كاهش ذخایر ماهیان خاویاری و تولید خاویار خزر در حالی است كه به تازگی كشورهای اروپایی به تلاش خود برای ورود به بازار جهانی خاویار بویژه آمریكا افزوده‌اند.
به نوشته روزنامه‌انگلیسی "گاردین" ، ‪ ۶۰‬درصد خاویار تولیدی جهان به آمریكا صادر می‌شود و ارزش هر كیلو از این محصول در بازار شش هزار دلار تعیین شده است . این روزنامه می‌نویسد، با كاهش نسبی صادرات خاویار از خزر به بازار آمریكا این كشور توجه خود را معطوف به خاویار دریای سیاه بویژه تولیدات رومانی و بلغارستان كرده است.
از سوی دیگر با كاهش تولید خاویار طبیعی برخی از كشورهای اروپایی از جمله فرانسه ، ایتالیا و آلمان اقدام خود در پرورش ماهیان خاویاری در استخرها و استحصال خاویار از آنها را افزایش داده‌اند.
به گفته اقتصاد دانان ، در صورتی كه كشورهای حاشیه دریای خزر درباره تولید و عرضه محصول با كیفیت خاویار به بازارهای جهانی اقدام مهمی انجام ندهند ممكن است در آینده نه چندان دور بازار خود در غرب بویژه آمریكا را از دست دهند. روند كاهش ذخایر آبزیان خاویاری در خزر در حالی است كه كشورهای ساحلی با وجود آگاهی از این موضوع هنوز به صورت یكپارچه در حفظ و حراست از این ذخیره دریایی اقدام نكرده‌اند. به گفته تحلیل گران در میان پنج كشور ساحلی دریای خزر ایران بیشترین و جدی‌ترین اقدامات را برای حفاظت از این گونه ماهیان انجام می‌دهد و سالانه بیش از ‪ ۲۰‬میلیون بچه‌ماهی را كه در پنج واحد تكثیر ماهی پرورش می‌دهد، در دریا رهاسازی می‌كند.
این تحلیل گران معتقدند كه وضعیت در خزر به‌گونه‌ای است كه تلاش یك كشور به تنهایی نمی‌تواند در رفع این بحران كارساز باشد.
كشورهای ساحلی خزر باید برای نجات ذخایر ابزیان این دریا بویژه ماهیان خاویاری به صورت برنامه ریزی شده و هماهنگ و با مشاركت هم اقدام كنند و تنها در این صورت است كه می‌توان شاهد بازگشت به دوران شكوفایی خاویار خزر بود.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی