راهنمای خرید و نگهداری مسواک

مراجعه كننده‌ای نوجوان داشتم كه وضعیت دندان‌ها و لثه‌های او بسیار درهم‌برهم و خراب بود. به عبارتی معلوم بود كه مدت‌ها است دندان‌هایش را مسواك نزده است. از او پرسیدم: <ببینم جوان! تو دوستی به اسم مسواك را می‌شناسی؟> و نوجوان شوخ طبع در جواب من گفت: <بله دكتر. اتفاقا من یك مسواك خیلی خوب دارم كه هفت-هشت سال عمر دارد. او را خیلی دوست دارم و از ترس آنكه مبادا مسواكم خراب شود، خیلی كم از آن استفاده می‌كنم تا همیشه سالم و نو بماند!
مسواك، این دوست و یار شبانه‌روز ما از آن وسایلی است كه اگر درست و مرتب از آن استفاده شود، چند وقت یك‌بار خراب شده و باید با مسواك جدیدی جایگزین شود. اگر می‌خواهیم بهترین نتیجه را از مسواك زدن‌مان بگیریم، باید بدانیم چه مسواكی بخریم، چگونه از آن استفاده و مراقبت كنیم و چه وقت آن را به سطل زباله بیندازیم.
● مسواك باب دندان
این روزها اگر كسی وارد داروخانه‌ای بشود و نگاهی به قفسه مسواك‌ها بیندازد، گیج و مبهوت می‌ماند. انواع و اقسام مسواك‌ها در رنگ‌ها و مدل‌های مختلف، مسواك‌های مسافرتی، مسواك‌های چندسر، مسواك‌های برقی و... مسواك‌های معمولی دستی هم آن‌قدر با مدل های متعدد سر و دسته و اندازه به بازار آمده‌اند كه انتخاب را مشكل می‌كنند. به طور معمول دندانپزشكان ممكن است براساس تجربه شخصی و آن‌چه از خصوصیات دندان‌های شما می‌دانند، نوع خاصی از مسواك را برای شما نسخه كنند و به خرید آسان شما كمك كنند اما اگر قرار است مسواك جدیدی بخرید و هیچ دستور خاصی نیز برای آن ندارید، لطفا این نكات را رعایت كنید:
ـ بهتر است مسواكی با موهای نرم )Soft( بخرید. این مسواك‌ها در عین حال كه دندان‌ها را در حد قابل قبول تمیز می‌كنند، به لثه‌ها نیز آسیبی نخواهند زد.
ـ مسواكی بخرید كه سر كوچكی داشته باشد. مسواك باید به راحتی به تمام سطوح دندان‌ها به خصوص دندان‌های عقبی برسد. یك مسواك با سر كوچك به نقاط عقبی دهان و دندان‌های عقب دسترسی بهتری دارد و آنها را راحت‌تر تمیز می‌كند.
ـ بعد از انتخاب نوع سر، نوبت به دسته مسواك می‌رسد. دسته مسواك‌ها ممكن است راست باشد یا در جایی از آن خمیدگی داشته باشد. طرز چینش موهای مسواك‌ها هم ممكن است با هم متفاوت باشند. بعضی‌ها مثلثی و بعضی‌ها بالا و پایین چیده شده‌اند. از میان تزیینات متعدد دسته مسواك‌ها، سر و موهای آنها، آنچه تا به امروز اثبات شده و قطعی است، باید مسواكی را انتخاب كنید كه برای شما راحت‌ترین است و می‌توانید خیلی آسان از آن استفاده كنید.
ـ بهترین مسواك برای شما مسواكی است كه اندازه‌اش به اندازه دهان شما بخورد و هنگام استفاده از آن راحت باشید. می‌بینید كه انتخاب مسواك هم درست مثل انتخاب كفش مساله‌ای كاملا شخصی است و كسی نمی‌تواند مسواكی كه برای خودش مناسب بوده به دوستش هم پیشنهاد كند (به‌خصوص از نظر اندازه)!
ـ مسواك برقی انتخاب خوبی است و به‌خصوص برای افرادی كه مرتب مسواك نمی‌زنند می‌تواند انگیزه‌ای جدید برای مسواك زدن باشد اما فراموش نكنید مهم‌‌ترین كاربرد این نوع مسواك‌ها برای افرادی است كه به دلیل ناتوانی‌های متعدد ذهنی و جسمی، نمی‌توانند از مسواك‌های دستی به خوبی استفاده كنند.
● مراقبت‌های ویژه
مسواك وسیله بسیار سودمندی است، اگر از آن درست استفاده كرده و خوب مراقبت نمایید. مسواك‌ها به دلیل تماس مرتب با انواع میكروب‌های دهان ممكن است بسیار آلوده شوند بنابراین باید خوب تمیز شده و بعد از هر بار استفاده خشك شوند. لطفا این نكات را رعایت كنید:
ـ مسواك وسیله‌ای كاملا شخصی است. اگر از كسی مسواك قرض بگیرید، درواقع میكروب‌های دهان او را برای خودتان به عاریت گرفته‌اید.
ـ به‌طور معمول در یك خانه، مسواك‌های تمام افراد خانواده در یك جا مسواكی قرار می‌گیرند. در این حالت، لطفا حریم خصوصی هر مسواك را برای خودش حفظ كنید و آنها را در جایی قرار دهید كه سر هیچ مسواكی با مسواك دیگر در تماس قرار نگیرد.
ـ جامسواكی شما باید همیشه تمیز باشد و به شكلی ساخته شده باشد كه مسواك‌هایی كه در آن قرار می‌گیرند، به راحتی و سرعت خشك شوند. مرطوب‌ ماندن مسواك در فاصله دفعات استفاده باعث می‌شود كه باكتری‌های روی آن محیط مناسبی برای كشت و تكثیر پیدا كنند.
ـ قبل و بعد از هر بار استفاده، مسواك‌تان را خوب بشویید تا باقی‌مانده خمیر دندان و خرده‌های غذا از روی آن پاك شود. برای شستن مسواك، اول دست‌هایتان را خوب بشویید و سپس با انگشت روی موهای مسواك بكشید تا زیر جریان آب به خوبی شسته شود. وقتی شستشوی مسواك‌تان تمام شد، آن را خوب بتكانید تا آب‌های اضافی‌اش گرفته شده و زودتر خشك شود.
ـ ـ چند وقت یك بار مسواك خود را ضدعفونی كنید. یكی از بهترین مواد برای ضدعفونی مسواك، دهان‌شویه‌های ضد باكتری مثل دهان‌شویه كلرهگزیدین است. سر مسواك تان را به مدت ۲۰ دقیقه داخل این دهان‌شویه قرار دهید تا ضدعفونی شود. این دهان‌شویه در داروخانه‌ها موجود است.
● وقتی موهای مسواك آشفته می‌شود!
مسواك‌ها بعد از مدتی استفاده، كهنه می‌شوند و كارایی خودشان را از دست می‌دهند. مسواك زدن با مسواك كهنه می‌تواند تا ۳۰ درصد از كارایی مسواك كم كند. برای عوض كردن مسواك زمان خیلی دقیقی را نمی‌‌توان بیان كرد. این قضیه بستگی به آن دارد كه شما روزی چند بار مسواك می‌زنید و با چه نیرویی مسواك را به دندان‌هایتان می‌فشارید. به عبارتی هر چه بیشتر از مسواك‌تان كار بكشید، زودتر فرسوده می‌شود. هرگاه موهای مسواك از حالت توازی خارج بشوند و نظم آنها به هم بخورد، باید جایگزین شوند. زمان تقریبی هر سه ماه یك بار برای جایگزینی مسواك بیان شده است. اگر مسواك شما در زمانی زودتر از دو ماه خراب می‌شود و نظم موهای آن به هم می‌خورد، به آن معناست كه شما بسیار سخت و با نیروی بیش از حد مسواك می‌زنید و باید از فشار مسواك خود كم كنید تا دندان‌ها و لثه‌هایتان آسیب نبیند. اگر با یك مسواك كهنه و خراب مسواك بزنید، نه تنها دندان‌هایتان خوب تمیز نمی‌شوند بلكه موهای شكسته مسواك ممكن است به لثه‌های شما آسیب برساند. از طرفی همین موهای شكسته محل تجمع میكروب‌ها خواهند شد.
مسواك‌های بچه‌ها زودتر كهنه می‌شود چون بچه‌ها اغلب مسواك را گاز می‌گیرند كه همین كار باعث می‌شود موهای آن خیلی زودتر شكسته شود. در انتخاب مسواك برای بچه‌ها هم خیلی دقت كنید. مسواكی كه اندازه آن برای دهان كودكان مناسب نباشد و بیش از حد بزرگ باشد، ممكن است دهان و لثه های كودك را زخمی و مسواك زدن را برای او دردناك كند. این قضیه باعث می‌شود كه كودك كم‌كم از مسواك زدن بیزار شود. بعضی از كارخانه‌ها برای هر گروه سنی كودكان، مسواكی متناسب با اندازه دهان آنها ساخته‌اند.

منبع : روزنامه سلامت