موسیقی و رقص‌های محلی ، استان ایلام

استفاده از موسیقی بومی در آیین‌ها و مراسم شاد رشد قابل ملاحظه‌ای یافته است.
در موسیقی ایلام از سازهای دوزله، جفتان، سرنا، شیپور، ضرب، دهل، شمشال، نی و كمانچه استفاده می‌شود و این سازها در آیین‌هایی مانند : عروسی، جنگ و عزا كاربرد دارند. برخی از سازهای بومی منطقه مانند دوزله ویژگی‌هایی دارند كه آن را از دیگر سازهای ایرانی متمایز می‌كند. «دوزله یا جفتان» برخلاف همه سازهای ایرانی كه تك صدا هستند، دو صدایی است و قابلیت همراهی با سازهای چند صدایی را نیز دارد.
«چوبی» موسیقی رقصی ایلام است و به صورت انفرادی و یا دسته‌جمعی اجرا می‌شود. این موسیقی در گذشته افزون بر كاربرد هنری و موسیقی آن به عنوان آمادگی جنگی و بدنی نیز كارآیی داشته است.
«فتاپاشا، لرزانه، سوارسوار، صی‌سماع، قلاوی، سه‌حار و گریانه» از جمله نواها و ریتم‌های این نوع رقص است كه در مناطق كرد و لرنشین كشور رواج دارد.
«هوره» نیز موسیقی آوازی مردمان غرب كشور به ویژه مردم ایلام است. هوره كه از آوازها و نیایش‌های اساطیری ایران است، از هزاره‌های قبل از میلاد مسیح تا به امروز روح دوستداران موسیقی را سیراب كرده است. این موسیقی از ریتم آزاد در ترانه و شكستن مصراع‌ها پیروی می‌كند و تك سیلابی است، به همین دلیل از موسیقی ردیفی ایران كه تابع شعر كلاسیك است، متمایز می‌شود.
موسیقی آیین‌های سوگواری نوع دیگری از موسیقی در استان ایلام است كه به طور مشخص در آیین چمری با سرنا و دهل اجرا می‌شود و در این مراسم مردم ایل‌‌ها و روستاها در محلی به نام «چمرجا» جمع می‌شوند و همراه با نوای ساز، دهل و آواز همسرایان نوعی رقص را ارائه می‌‌دهند.
گفته می‌شود «نمایش تعزیه» كه هم اینك در اكثر مناطق كشور رایج است و در ایام عاشورا نیز كاربرد فراوان دارد،‌ برگرفته از سنت چمری در غرب كشور است.