میلاد مسیح(ع)، پایان دسامبر یا نیمه سپتامبر

علی‌رغم این كه اغلب می‌پندارند حضرت مسیح(ع) در بیست و پنجم ماه دسامبر متولد شده است و جشن برپا می‌كنند، در كتاب مقدس دلیل یا شواهد تاریخی برای اثبات این تاریخ وجود ندارد و برعكس، قرائتی در كتاب مقدس موجود است كه نشان می‌دهد حضرت مسیح در تاریخ دیگری متولد شده است. این شواهد و ادله را ذیل چند محور می‌توان برشمرد:
به طور كلی در نیمكره شمالی و در سرزمین فلسطین كه مولد حضرت مسیح است، ماه دسامبر توام با آب و هوایی سرد و بارانی است. طبق كتاب جامعه سلیمان (۲:۱۱) و كتاب عزراء نبی (۱۳ و ۱۰:۹) در خلال زمستان چوپانان گله‌های خود را برای محافظت از باد و باران و سرما در طویله نگاه می‌دارند. اكنون ببینیم كتاب مقدس درباره فصلی كه حضرت عیسی متولد شده است، چه می‌گوید. در انجیل لوقا (۸:۲) چنین آمده: «و در آن نواحی شبانان در صحرا به سر می‌بردند و در شب پاسبانی گله‌های خویش می‌كردند.»
این آیه از كتاب مقدس بوضوح نشان می‌دهد كه هنگام تولد عیسی چوپانان شب‌ها در مزرعه از گله خویش نگهداری می‌كردند. اما این غیرممكن است كه گله‌های گوسفند در ماه دسامبر كه درجه حرارت به كمترین حد خود در عرض سال می‌رسد، در مزرعه باشند.
بر اساس كتاب جغرافیای كتاب مقدس، نوشته دنیس بالی آخرین هفته ماه دسامبر مطابق ماه دهم تقویم یهودی به نام طوت (دی ماه) است كه در این ماه آب و هوای اورشلیم (بیت‌المقدس) سرد و برفی است. (Aid to Bible understanding, N.Y. ۱۹۷۱, P. ۱۵۸۰).
بنابراین در این ایام چوپانان برای حفظ گله‌های‌شان از باران و هوای سرد، آنها را در اصطبل و آغل نگهداری می‌كنند. این واقعیت تاریخی ثابت می‌كند كه عیسی مسیح در زمستان متولد نشده است.
دلیل دوم بر عدم تولد حضرت مسیح در ۲۵ دسامبر نقل‌قول لوقاست كه اظهار داشته به علت نبودن جا در كاروانسرا عیسی در یك آخور متولد شده است. هر ساله یهودیان عید كرنا، روز كفاره و دیه و عهد خیمه‌ها را در تشرین (هفتمین ماه عبری) جشن می‌گرفتند. این جشن‌ها در فصل پاییز به پا می‌شد. در این ایام بیت‌المقدس، شهرهای اطراف و تمام كاروانسراها و منازل مملو از یهودیانی می‌شد كه برای برپایی مراسم جشن آمده بودند و حضرت مریم و یوسف نجار به عنوان یهودی هر ساله برای بزرگداشت این ایام مقدس به بیت‌المقدس می‌آمدند. بنا بر انجیل لوقا (۴۱:۲): «والدین او (عیسی) هر ساله برای عید فصح به اورشلیم می‌رفتند» با این حال، هر یهودی باید در ماه تشرین (ابتدای پاییز) مالیات بپردازد.
در زمان پرداخت مالیات و اسم‌نویسی، یوسف از بلده ناصریه به بیت‌اللحم رفت تا در آن جا اسم‌نویسی كند. بر اساس لوقا (۲: ۷_۵): «یوسف به بیت‌اللحم رفت تا نام او با مریم كه نامزد او بود و نزدیك به زاییدن بود، ثبت شود. وقتی كه ایشان در آن جا بودند، هنگام وضع حمل او رسید. در همین ایام حضرت مریم بایستی وضع حمل كند و پسر نخستین خود را زایید و او را در قنداقه پیچید و در آخور خوابانید، زیرا كه برای ایشان در منزل جایی نبود.»
مریم و یوسف نمی‌توانستند اتاق در كاروانسرا پیدا كنند، زیرا تمام كاروانسراها پر از هزاران یهودی بود كه برای پرداخت مالیات و بزرگداشت این ایام مقدس به بیت‌المقدس و شهرهای اطراف می‌آمدند و این مقارن ماه تشرین در ابتدای پاییز بود. در این زمان یعنی در ابتدای پاییز بود كه عیسی متولد شد، نه در ماه دسامبر كه در زمستان است.
در روزگار حضرت عیسی، كاهنان یهود به پیروی از قانون تقسیم وظایف به خدمت در معبد خداوند ادامه دادند كه داود آن را پایه گذاشته بود. هر كاهنی در نوبت خود یك هفته، شبانه‌روز در معبد خدمت می‌كرد. هر یك از این نوبت‌های بیست و چهارگانه، به نام كاهنی از نسل هارون نامیده و به قید قرعه به نام هر یك از آنها زده شد. حضرت داود هر كاهنی را برای خدمت هفتگی طی شش ماه منصوب می‌كرد (كتاب اول تواریخ ایام، باب ۲۴: ۲۴ _ ۷).
بنابراین برای اتمام این بیست و چهار دوره خدمت كاهنان در معبد خداوند، بیست و چهار هفته وقت لازم بود. اولین نوبت قرعه، به نام یهویاریب (Yehoiarib) معروف بوده كه در روز شنبه ماه نیسان از تقویم عبری آغاز می‌شد كه در فصل بهار است. نوبت معزیا (Maaziah) بیست و چهارمین و آخرین دوره بود. طی ۴۸ هفته، نوبت قرعه‌ها دو بار در سال پیش می‌آمده است.
با شناخت این تقسیم نوبت‌ها، می‌توان زمان تولد یحیای معمدان و در پی آن زمان ولادت عیسی را معین كرد.
هنگامی كه زكریا در معبد خداوند بود، جبرائیل، فرشته الهی بر او وارد شد تا پسری را بشارت دهد كه همسرش به دنیا خواهد آورد: «در ایام هیرودیس پادشاه یهودیه، كاهنی زكریا نام از فرقه ابیا بود كه زن او از دختران هارون بود و الیصابات نام داشت» (لوقا: ۱- ۵)
این آیه نشان می‌دهد هنگامی كه زكریا معبد خداوند را ـ در نوبت و دوره ابیا ـ خدمت می‌كرد، بشارت تولد پسر را دریافت كرد.
بنا بر كتاب اول تواریخ ایام باب ۲۴ آیه ۱۱ قرعه (نوبت) هشتم به نام ابیا (ابیحده) بوده است. این نشان می‌دهد كه پس از شروع اولین ماه نیسان، یعنی در هفته نهم اتفاق افتاده است (شامل هفته اول عید فصح...)، بنابراین زمان خدمت كردن او بعد از محاسبه از ششم آوریل (هفدهم فروردین) پنج قرن قبل از میلاد كه در روز شنبه اول نیسان بوده بین ۲۷ ایار و پنجم سیوان (خرداد . ژوئن) از تقویم سریانی ـ عبری بوده است. بنابراین اگر فاصله زمانی بین بشارت دادن تولد پسر به زكریا تا تولد همان بچه یعنی یحیی را محاسبه كنیم، به تاریخ بیست و هفتم مارس (فروردین)، حدود اول ماه نیسان به تولد یحیای معمدان می‌رسیم.
عیسی شش ماه از یحیی جوان‌تر بود، زیرا شش ماه پس از بشارت به زكریا، جبرئیل از سوی خدا به مریم فرستاده شد كه به او بگوید: «و اینك حامله شده پسری خواهی زایید و او را عیسی خواهی نامید» (لوقا ۳۱:۱). اگر به تاریخ ولادت یحیی شش ماه بیفزاییم (یعنی حدود ۲۷ مارس. اول نیسان) به تاریخ ولادت عیسی حدود نیمه سپتامبر می‌رسیم (اول تشرین) كه این روز در اوایل پاییز بوده است. این سومین دلیل بر این كه عیسی در سپتامبر متولد شده است.
از ادله و شواهد فراوان برمی‌آید كه عیسی مسیح در بیست و پنجم دسامبر متولد نشده، بلكه جشن كریسمس از عصر ماقبل مسیحیت كه به عصر «شرك باستان»‌ مشهور بوده نشات گرفته و در قرن چهارم میلادی وارد مسیحیت شده است. این واقعیت، مورد قبول كلیسای رومی نیز قرار گرفته است.
دایره‌المعارف كاتولیك چاپ سال ۱۹۱۱، تحت عنوان كریسمس چنین می‌گوید: «جشن كریسمس در میان جشن‌های اولیه كلیسا نبود. اولین شواهد و نشانه این جشن از مصر است. آداب و رسوم شرك‌آلود پیرامون روز اول ژانویه در جشن كریسمس جذب و تحلیل شد.»
دایره‌المعارف امریكانا نیز این حقیقت را مورد تایید قرار می‌دهد: «در قرون اولیه كلیسای مسیحی، این جشن برگزار نمی‌شد. این جشن به یادبود تولد عیسی مسیح در قرن چهارم مرسوم شد. در قرن پنجم كلیسای غربی دستور داد مراسم میترایی به مناسبت تولد خورشید در ایام مراسم مهرپرستی و در انتهای جشن خدای زحل (Saturnalia) برگزار شد (یعنی در تاریخ بیست و پنجم دسامبر).
آداب و رسوم بسیاری كه اینك با كریسمس همراه شده است، مربوط به مراسم پیش از مسیحیت و غیرمسیحی بوده كه كلیسای مسیحی آن را گرفته است. جشن خدای زحل (سانرنالیا) یك جشن رومی بوده كه در نیمه ماه دسامبر برگزار می‌شد و نمونه‌ای را برای بسیاری از آداب شادمانی كریسمس ارایه می‌كرد.» (امریكانا: چاپ ۱۹۵۶، جلد ۶، صفحه ۶۲۲)
از شواهد و قرائن فوق برمی‌آید كه ولادت مسیح(ع) در تاریخ مرسوم مسیحیان، رخ نداده است و برگزاری كریسمس در اواخر دسامبر عمدتا ناشی از تراوش‌های تفكرات اسطوره‌ای ماقبل مسیحیت است.

عبدالحسین طریقتی

منبع : موسسه گفتگوی ادیان