تصویب قطعنامه یا تحمیل عهدنامه

یك ماه پس از شروع جنگ تجاوزكارانه اسرائیل بر ضد لبنان و لبنانی ها شورای امنیت با تاخیر بسیار كه منجر به آسیب های جبران ناپذیر انسانی و خسارات مادی و معنوی بسیاری شده است. پرداختن به ذكر وظایف و تكالیف شورای امنیت كه در منشور سازمان ملل بر آن تصریح شده ،بی فایده است، چه اینكه ظاهرا شورای امنیت حداقل در زمینه هایی كه سیاست جهانی آمریكا و اروپا اقتضا دارد از منشور دیگری پیروی می كند كه چهار نسخه بیشتر ندارد كه در تل آویو ،لندن ،واشنگتن و پاریس نگهداری می شود. در قطعنامه پیشنهادی كه در باره حمله اسرائیل به لبنان تدوین شده شورای امنیت وارد عرصه جدیدی شده كه توجه به آن برای مردم خاورمیانه بسیارمهم است. برای درك بهتر موضوع، ابتدا باید به متن قطعنامه توجه كرد و آنگاه در یك ارزیابی كوتاه مهمترین نكات آن را مورد توجه قرار داد.در متن قطعنامه كه توسط آمریكا، فرانسه، اسرائیل و انگلیس تدوین شده ،آمده است:
●چهار بند مقدماتی
▪یك - یادآوری تمامی قطعنامه های پیشین درباره لبنان به ویژه قطعنامه های ۴۲۵ (سال تصویب ۱۹۷۸)، ۴۲۶ (۱۹۷۸)، ۵۲۰ (۱۹۸۲)، ۱۵۵۹ (۲۰۰۴)، ۱۶۵۵ (۲۰۰۶) و ۱۶۸۰ (۲۰۰۶) و همچنین بیانیه های ریاست شورای امنیت درباره اوضاع لبنان به ویژه بیانیه های ۱۸ ژوئن ۲۰۰۰ (S/PRST/۲۱/۲۰۰۰) نوزده اكتبر ۲۰۰۴ (S/PRST/۳۶/۲۰۰۴)، چهار مه ۲۰۰۵ S/PRST/۱۷/۲۰۰۵) ، بیست و سوم ژانویه ۲۰۰۶ (S/PRST/۳/۲۰۰۶) و سی ژوئیه ۲۰۰۶ (S/PRST/۳۵/۲۰۰۶)
▪دو - ابراز نگرانی شدید از ادامه تنش ها در لبنان و اسرائیل از زمان حمله حزب الله لبنان به اسرائیل در ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۰۶ كه در نتیجه آن صدها تن در هر دو طرف كشته و مجروح شده و خسارت های فراوانی به زیرساخت های غیر نظامی وارد آمده و صدها هزار تن از مردم نیز آواره شدند.
▪سه - تاكید بر لزوم پایان دادن به خشونت ها و همچنین تاكید بر لزوم بررسی فوری علل وقوع این بحران از جمله آزادی بدون قید و شرط دو سرباز اسرائیلی
▪چهار - توجه به حساسیت مسئله زندانیان و پیگیری تلاشها با هدف حل مسئله زندانیان لبنانی دربند اسرائیل
●بندهای اجرایی
▪بند یك - درخواست توقف فوری درگیری ها به ویژه توقف فوری تمام حملات حزب الله لبنان و توقف فوری تمام اقدامات نظامی اسرائیل
▪بند ۲- تاكید برحمایت قوی و احترام كامل به خط آبی
▪بند ۳ - حمایت قوی از تمامیت ارضی، حاكمیت و استقلال سیاسی لبنان در مرزهای به رسمیت شناخته شده بین المللی همانطور كه در توافقنامه آتش بس موقت لبنان و اسرائیل در ۲۳ مارس سال ۱۹۴۹ آورده شده است
▪بند ۴- درخواست از جامعه ی بین المللی برای انجام اقدامات فوری در جهت تمدید كمك های مالی و انسانی به مردم لبنان از طریق تسهیل بازگشت امن آوارگان تحت كنترل دولت لبنان، بازگشایی فرودگاهها و بنادر برای اهداف غیر نظامی و بررسی كمك های بیشتر در آینده برای بازسازی و توسعه لبنان
▪بند ۵- تاكید بر اهمیت تمدید كنترل دولت لبنان بر تمامی اراضی لبنان مطابق با بندهای قطعنامه ی ۱۵۵۹ (۲۰۰۴) و قطعنامه ۱۶۸۰ (۲۰۰۶) و بندهای مرتبط با معاهده ی طائف برای اقتدار و حاكمیت كامل لبنان
▪بند ۶- درخواست از اسرائیل و لبنان برای حمایت از آتش بس دایم و راه حل بلندمدت بر اساس اصول و موارد زیر:
- احترام جدی تمام طرف ها به حاكمیت و تمامیت ارضی اسرائیل و لبنان
- احترام كامل دو طرف به خط آبی
- تعیین مرزهای بین المللی لبنان به ویژه در مناطقی كه مرز نامشخص یا مورد مشاجره است، نظیر منطقه مزارع شبعا
- تدابیر و اقدامات امنیتی برای جلوگیری از شروع دوباره خشونت ها از جمله ایجاد یك منطقه آزاد از هر گونه پرسنل مسلح و سلاح میان خط آبی و رود لیطانی به غیر از نیروهای امنیتی و مسلح لبنان و نیروهای بین المللی تحت نظارت سازمان ملل،
- اجرای كامل مفاد مرتبط با معاهده ی طائف و قطعنامه های ۱۵۵۹ (۲۰۰۴) و ۱۶۸۰ (۲۰۰۶) كه خلع سلاح تمام گروه های مسلح در لبنان را خواستار است و پیگیری تصمیم كابینه لبنان در ۲۷ ژوئیه سال ۲۰۰۶ مبنی بر اینكه هیچ سلاح یا قدرت خارجی در لبنان وجود نخواهد داشت
- استقرار نیروی بین المللی در لبنان
- اعمال تحریم بین المللی علیه فروش یا عرضه سلاح و موارد دیگر به جز با اجازه دولت لبنان
- حذف نیروهای خارجی كه بدون اجازه دولت در لبنان مستقرند
- ارایه نقشه های باقیمانده از زمین های مین گذاری شده در لبنان به سازمان ملل كه تحت تملك اسرائیل بوده است
▪بند ۷- دعوت دبیر كل سازمان ملل برای حمایت از تلاشها با هدف تضمین اصول توافقنامه هایی از دولت لبنان و اسرائیل برای دستیابی به راه حلی بلندمدت
▪بند ۸- درخواست های دبیركل سازمان ملل برای همكاری با نقش آفرینان بین المللی و طرف های درگیر به منظور توسعه و اجرای موارد مرتبط با معاهده طائف، قطعنامه های ۱۵۵۹ (۲۰۰۴) و ۱۶۸۰ (۲۰۰۶) از جمله خلع سلاح و تعیین مرزهای بین المللی لبنان به ویژه در مناطقی كه مرز آن مبهم یا مورد مشاجره است، از جمله مزارع شبعا و ارایه این پیشنهادات به شورای امنیت ظرف ۳۰ روز
▪بند ۹- درخواست از تمام طرف ها برای همكاری با شورای امنیت در خلال این دوره و جلوگیری از اقدامی كه منجر به ایجاد مانع در راه حل بلندمدت، دسترسی بشردوستانه به جمعیت غیر نظامی یا بازگشت آوارگان شود. دبیركل سازمان ملل نیز شورای امنیت را در تمامی این موارد مطلع می سازد
▪بند ۱۰- ابراز تمایل دولت لبنان و اسرائیل به شورای امنیت برای توافق با اصول و موارد یك راه حل بلندمدت و موافقت با صدور قطعنامه ای دیگر بر اساس بخش ۷ منشور استقرار نیروی بین المللی تحت اختیار سازمان ملل برای حمایت از نیروهای مسلح لبنان و دولت این كشور در ایجاد محیطی امن و مشاركت برای اجرای یك آتش بس دایمی و راه حل بلندمدت
▪بند ۱۱- درخواست از نیروهای موقت سازمان ملل (UNIFIL) برای توقف خشونت ها به منظور نظارت بر اجرای آن و تمدید كمك ها به مناطق پر جمعیت غیر نظامی و بازگشت امن آوارگان
▪بند ۱۲ - درخواست از دولت لبنان برای تضمین عدم واردات سلاح به لبنان بدون موافقت و درخواست UNIFIL و تضمین شرایط كمك به دولت لبنان در صورت درخواست آنها
▪بند ۱۳- درخواست از دبیركل سازمان ملل برای ارایه گزارش اجرای این قطعنامه ظرف یك هفته و ارایه اطلاعات مرتبط به شورا برای تصویب قطعنامه ای دیگر
▪بند ۱۴- شورای امنیت تصمیم دارد فعالانه این موارد را پیگیری كند.
●ارزیابی قطعنامه
۱)در بند دوم مقدماتی قطعنامه «جنگ» تمام عیار و تجاوزكارانه اسرائیل در لبنان «ادامه تشدید خشونتها escalation of hostilities» توصیف شده است.
۲)در این بند شورای امنیت بدون تحقیق و بررسی و در قضاوتی یك جانبه ،حزب الله را مسئول درگیریها معرفی كرده و هیچ ذكری از مباشرت اسرائیل در حمله به لبنانی ها و زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی لبنان نشده است.اگر برفرض معرفی حزب الله به عنوان عامل شروع حمله درست بوده باشد كه نیست، بی طرفی شورای امنیت ایجاب می كرد برمسئولیت اسرائیل در حمله به مردم و كشور لبنان و زیر ساختهای اقتصادی و اجتماعی این كشور نیز تصریح می شد.
۳)ذكری از «عدم تناسب » میان اهداف و شیوه جنگی اسرائیل با اهداف اعلام شده جنگ اسرائیل در لبنان نشده است.
۴)در بند سوم مقدماتی باز هم از ذكر كلمه «جنگ war » خودداری شده و فقط بر لزوم پایان خشونتها end of violence تاكید شده است. warبار حقوقی دارد وجنایات جنگی اسرائیل را می توان با توسل به كلمه war تحت تعقیب قرار داد، اما violence كلمه ای خنثی و بدون بار حقوقی است. عدم تصریح به كلمه war دفاع از مقامات و فرماندهان جنگی اسرائیل در آینده است.
۵)در بند سوم همچنین شورای امنیت جانبدارانه خواستار آزادی فوری و بی قید و شرط اسرای اسرائیلی شده است.
۶)در بند چهار مقدماتی در باره زندانیان لبنانی فقط به تلاش برای آزادی آنان اكتفا شده است . (كی این زندانیان آزاد خواهند شد خدا می داند.)
۷)در بند اول اجرایی نیز با همان هدف از به كار بردن كلمه war خودداری شده واز تجاوز نظامی اسرائیل بهmilitary operation تعبیر شده است.
۸)همچنین در بند یك اجرایی آمده است :
Calls for a full cessation of hostilities based upon, in particular, the immediate cessation by Hizbollah of all attacks and the immediate cessation by Israel of all offensive military operations;ترجمه مطلب كه در بند یك اجرایی آمده است به این معنا است كه حزب الله باید تمام حملات خود را پایان دهد. (یعنی حزب الله هر اقدامی كند لاجرم حمله محسوب می شود )در مقابل، اسرائیل فقط باید عملیات نظامی تهاجمی را متوقف كند. حال باید به دنبال مرجعی گشت كه ثابت كند عملیات نظامی اسرائیل تهاجمی بوده یا تدافعی . بند اول اجرایی قطعنامه در واقع مجوز ادامه جنگ اسرائیل در لبنان است.
۹)در بند اول اجرایی هم این حزب الله است كه ابتدا و قبل از اسرائیل باید دست از خشونت بكشد.
۱۰)در بند شش اجرایی برقراری آتش بس چنین مقرر شده است، «فراخوان اسرائیل و لبنان برای حمایت از آتش بس دایم و راه حل بلندمدت» روشن نیست ،چرا شورای امنیت چنین رقیق و بی جان درخواست آتش بس می كند؟ معمولا شورای امنیت در مواقع این چنینی از كلماتی مثل Request و urge استفاده می كند، اما در این پیش نویس از كلمه call on استفاده شده است .
۱۱)در پاراگراف اول بند شش« احترام جدی تمام طرف ها به حاكمیت و تمامیت ارضی اسرائیل و لبنان»تصریح شده است. شاید این پاراگراف تا جایی كه به اسرائیل مربوط می شود صادقانه باشد، اما در مورد لبنان ریاكارانه ترین و فریبكارانه ترین بخش قطعنامه محسوب می شود. در این قطعنامه در بندهای شش و هشت و ده، حاكمیت دولت لبنان نادیده گرفته شده است.
۱۲) در پاراگراف سوم بند شش اجرایی تعیین مرزهای بین المللی لبنان به ویژه در مناطقی كه مرز نامشخص یا مورد مشاجره است نظیر منطقه مزارع شبعا مقرر شده كه قبل از این هم سازمان ملل گزارشی را در باب تعلق مزارع شبعا به لبنان یا سوریه تنظیم كرده است. در آن موقع اسرائیلی ها چون نمی خواستند مزارع شبعا را ترك كنند بسیار تلاش كردند كه ثابت كنند مزارع شبعا متعلق به سوریه است و نماینده سازمان ملل نیز مرتكب خیانت شد و با تحریك اسرائیل ،مزارع شبعا را متعلق به سوریه اعلام كرد. حال چون اسرائیل به این تحلیل رسیده كه اگر مزارع شبعا را به لبنان پس بدهد ،یك قدم به خلع سلاح حزب الله نزدیك می شود این مسئله در این پیش نویس بار دیگر مطرح شده است.
۱۳)در پاراگراف شش بند شش اجرایی نیز استقرار نیروی بین المللی در لبنان درخواست شده است. این خواسته نخست وزیر اسرائیل است كه در هفته اول جنگ پس از ناتوانی در نابود كردن حزب الله مطرح كرد.
۱۴)در پاراگراف هفت بند شش اعمال تحریم بین المللی علیه فروش یا عرضه سلاح و موارد دیگر به جز با اجازه دولت لبنان مقرر شده كه به معنی اقدام برای خلع سلاح حزب الله است.
۱۵)در بند هشت اجرایی «تغییر رژیم » به معنی «تغییر آرایش سیاسی» در لبنان هدف قرار گرفته است.
۱۶)در پاراگراف آخر بند شش اجرایی ارایه نقشه های باقی مانده از زمین های مین گذاری شده در لبنان به سازمان ملل كه تحت تملك اسرائیل بوده ، درخواست شده است. اسرائیل كه سال ۲۰۰۰ از جنوب لبنان خارج شد تاكنون از ارائه نقشه های میادین مین اجتناب می كرد. این بند با همان تحلیل اسرائیلی كه پاكسازی میادین مین حزب الله را یك قدم بیشتر به سوی خلع سلاح سوق می دهد،در قطعنامه گنجانده شده است.
●●نتیجه
۱)پیش نویس قطعنامه پیشنهادی فقط خواستار توقف عملیات نظامی شده و در آن از لزوم برقراری فوری «آتش بس» سخنی به میان نیامده است.
۲) دست اسرائیل برای ادامه تجاوز نظامی به لبنان باز است.
۳)عقب نشینی اسرائیل از جنوب لبنان مسكوت مانده است.
۴) این قطعنامه بخشی از لبنان را از مرز تا رودخانه لیتانی از لبنان جدا می كند و به اسرائیل ضمیمه می نماید یا حداقل اینكه تا آینده نامشخصی از محدوده حاكمیت دولت لبنان خارج میكند.
۵) تمام اهداف سیاسی و نظامی اسرائیل در بندهای قطعنامه متبلور است.
۶)این قطعنامه ادامه منطقی قطعنامه ۱۵۵۹در تغییر آرایش سیاسی لبنان است.

عزیز شاه محمدی

منبع : روزنامه همشهری