فلسفه‎ی عزاداری سیدالشهدا(ع) چیست؟

حادثه‎ی عاشورا، حادثه‌ای است كه بزرگ‎ترین‌ نقش را در تاریخ اسلام ایفا كرد و به یقین، مسیر تاریخ اسلام را ـ كه منحرف شده بود ـ عوض كرد و آن را از انحراف نجات داد، معنای سخن رسول خدا(ص) درباره‎ی امام حسین(ع) را كه فرمودند:
حسین منی و انا من حسین.
روشن گردانید و درس حركت، نهضت، مقاومت و استقامت به انسان‌ها آموخت.
این حادثه هم از نظر كیفیّت وقوع و هم از جهت عظمت مصیبت و هم از نظر ماندگاری و آثار اجتماعی آن، با هیچ جریان دیگری قابل قیاس نیست؛ و اما در مورد علت عزاداری و گریه بر آن حضرت، باید گفت كه به شهادت تاریخ و روایات، حضرت یعقوب سال‎های طولانی در فراق یوسف با این كه می‌دانست زنده است، اشك می‌ریخت و گریه می‌كرد و یوسف را از یاد نمی‌برد. حضرت سیدالساجدین(ع) نیز تا در حیات بود (حدود چهل سال) صحنه كربلا را با گریه جلوی چشمش مجسّم می‌داشت و می‌فرمود:
قتل اباعبدالله عطشاناً بجنب الفرات و هو یذبح كما یذبح الكبش.
حضرت اباعبدالله با تشنگی شهید شد، در حالی كه كنار رود فرات بود و سر مبارك او را همانند گوسفند بریدند.» و همین‌طور تشكیل مجالس عزاداری از سوی حضرات معصومین(ع) دیگر، همانند امام باقر، امام صادق، امام‎رضا(ع) و خصوصاً گریه‌های طولانی حضرت ولی‌عصر(ع) برای جد بزرگوارش به طوری كه در گریه و عزاداری نسبت به اباعبدالله می‌فرماید: «ای جد بزرگوار من! در تمام حالات برای تو گریه می‌كنم و اگر اشك چشمم تمام شود، سزاوار است كه در مصیبت تو خون بگریم.» و از آن‎جا كه به حكم قرآن:
و لقد كان لكم فی رسول‎الله اسوهٔ حسنهٔ.
ما باید در تمام امور از حضرت رسول(ص) و جانشینان ایشان، درس و الگو بگیریم؛ به درستی گریه و عزاداری بر سالار شهیدان و توسل به ائمه‎ی اطهار(ع) پالایش دهنده‎ی روح و تزكیه كننده‎ی نفس است، چنان‎كه روایات گوناگونی بر فضیلت گریه و عزاداری برای امام حسین و سایر ائمه‎ی معصومین(ع) وارد شده است؛ از جمله روایتی از امام صادق(ع) كه می‎فرماید:
من انشد فی الحسین بیت شعر فبكی و ابكی عشرهٔ فله و لهم الجنهٔ.
یعنی هر كس كه درباره‎ی امام حسین(ع) یك بیت شعر سروده و گریه نماید و ده نفر را به گریه در آورد، اجر و پاداش آن‎ها بهشت است. و روایتی كه یونس بن‌یعقوب از امام صادق(ع) نقل می‌كند كه حضرت(ع) فرمودند:
قال لی ابو‌‌جعفر اوقف لی مالی كذا و كذا لنوادب تندبنی عشر سنین ایام منی
پدرم امام باقر(ع) به من وصیت كرد قسمتی از مال او را وقف كنم و در اختیار نوحه‌گران قرار دهم تا آنان مدت ده سال در روزهای منی برای حضرت نوحه و ندبه برپا كنند. اضافه بر آن‎چه گذشت، با عنایت به عظمت و شكوه این حادثه‎ی تاریخی، مسأله‎ی عزاداری و زنده ‌نگه داشتن یاد و خاطره آن حضرت می‌تواند علل و عوامل مختلفی داشته باشد، كه به برخی از آن‎ها اشاره می‌شود.
۱) از آن جا كه قیام عاشورا پیام‌ها و درس‌های متعددی به همراه داشت، زنده نگاه داشتن یاد و خاطره آن، بر جای ماندن درس‌ها و پیام‌های آن را به دنبال دارد؛ پیام‎هایی چون:
احیای امر به معروف و نهی از منكر، عزّت، مبارزه با طاغوت، فداكاری در راه دین، نترسیدن از كمی نفرات، آمیختن كار فرهنگی با ایثار، پیروزی خون بر شمشیر، نهراسیدن از محاصره‎ی نظامی و اقتصادی، عمل به وظیفه و تكلیف، حمایت از ولّی و در نهایت راضی بودن به رضای خدا؛
۲) عزاداری و زنده نگاه داشتن یاد و خاطره‎ی عاشورا، الهام بخش روح انقلابی، شهادت‌طلبی، حقیقت‌جوئی، مبارزه با طاغوت و ظلم و ستم و ستیز می‌شود؛ چنان كه ما در زمان خویش شاهد نمونه‎هایی از این الهام‌گیری بوده‎ایم؛ زیرا اولین زمزمه‌ها و حركت‎های ضد استبدادی و استعماری انقلاب اسلامی ایران با ایام محرم و عزاداری سالار شهیدان(ع) مصادف بود و ریشه در درون
۳) از رهگذر برگزاری مجالس دینی در سطحی وسیع و حضور توده‌های مختلف مردم در مساجد و تكایا، فرصت خوبی برای آشنایی بیشتر با معارف اسلامی و احكام الهی به دست می‎آید؛
۴) برپایی مجالس عزاداری عاشورا و تجلیل از مقام شهدا و افشای هویت بی‎دینی دشمنان، سیدالشهدا(ع) خود نوعی اعلام وفاداری نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم می‌باشد و نیز باعث احیای فلسفه قیام عاشورا، بازسازی حیات حسینی و به طور كلی پایداری و استمرار اصول و ارزش‌.

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان