ناهنجاری منقار در ماکیان بومی

عوامل مادرزادی و اكتسابی (عفونی، تغذیه‌ای) متعددی سبب ایجاد ناهنجاری در منقار پرندگان از جمله ماکیان‌سانان می‌گردد. این ناهنجاری‌ها مانع فعالیت طبیعی منقار و دریافت غذا می‌گردد. وقوع این ناهنجاریها در ماكیان صنعتی به دلیل حذف پرنده (در گزینش ژنتیكی) و رعایت اصول بهداشتی و تغذیه‌های نادر است، ولی این عارضه در پرندگان زینتی و ماكیان بومی ممكن است بصورت انفرادی دیده شود.در این مطالعه ناهنجاریهای منقار در یك گله مرغ بومی ۲۴۰۰ قطعه‌ای در سن ۱۵ هفتگی بررسی شد. این گله در شرایط بستر نگهداری شده و شرایط پرورشی آن از جمله تهویه، دما، تراكم و… با توجه به استانداردهای ماكیان صنعتی در حد قابل قبول ارزیابی گردید. این گله جیره غذایی متعادل شده از نظر مواد مغذی، دریافت می‌كرد. برای بررسی ناهنجاریهای منقار، تمام پرندگان گله معاینه گردیدند.۲۵ قطعه پرنده (۰۴/۱ درصد) شامل ۱۹ قطعه مرغ و ۶ قطعه خروس دارای ناهنجاری در یك یا دو منقار بالایی و پایینی بودند. ۱۳ مورد دارای منقار قیچی (ضربدری) و ۱۲ مورد دچار انواع دیگری از ناهنجاریها از جمله انحراف منقار پایینی به طرف جانبی (۹ مورد)، منقار طوطی (۲ مورد) و كنده شدن قسمت عمده‌ای از منقار پایینی (۱مورد) بود. اكثریت پرندگان مبتلا به منقار قیچی (ضربدری) از دو فنوتیپ بودند ولی شدت ناهنجاری در آنها متفاوت بوده و دارای اختلاف رشد با سایر پرندگان طبیعی در گله نبودند. فنوتیپ شدت عارضه و وزن پرندگان مبتلا به انحراف منقار پایینی متفاوت بود. پرندگان دچار عارضه شدید، وزن كمتری داشته و در قاعده زبان و گوشه‌های منقار غالب آنها بافت‌های نكروزه دیده می ‌شد.ناهنجاریهای ژنتیکی منقار در ماكیان توصیف شده است. ناهنجاریهای جنینی ناشی از كمبود برخی از مواد مغذی چون كمبود اسید نیكوتینیك، بیوتین و اسید پانتوتنیك در ماكیان گزارش شده است. مسمومیت با برخی سموم قارچی مانند T-۲ و آلودگی با برخی باكتریها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌تواند منجر به ضایعات در منقار پرندگان گردد. بنظر می‌رسد عوامل ژنتیكی و كمبود برخی مواد مغذی در دوره جنینی در ایجاد ناهنجاری منقار در این گله نقش عمده‌تری داشته باشد.
دکتر كرامت اساسی و دکتر حسن نیلی

منبع : مؤسسه مرغداری ایران