دستگیری بابک خرم دین و نگاهی کوتاه به اوضاع آن زمان (در این روز ۳ اوت)

بابك خرم دین صاحب یك فرضیه اجتماعی تازه و عقیده مذهبی دیگر و رهبر یك جنبش انقلابی كه در آذربایجان و مناطق شمالغربی ایران بر ضد خلافت عباسی به پا خاسته بود و دردسر بزرگی برای خلیفه وقت ایجاد كرده بود، سوم اوت ۸۳۷ میلادی در حال فرار، در ارمنستان دستگیر شد.
بابك در جنگ با نیروهای خلیفه كه فرمانده آنان افشین پسر كاووس بود شكست خورده و فرار كرده بود. بابك در جنگ سال ۸۳۵ در مراغه، افشین را شكست داده بود ولی بعدا در جنگ دیگری شكست خورده و فرار كرده بود.
بابك پس از انتقال به سامرا پایتخت تازه معتصم خلیفه عباسی، چهارم ژانویه سال ۸۳۸ پس از تحمل شدیدترین شكنجه ها كشته شد. به دستور معتصم، سر بابک را برای ترساندن ایرانیان استقلال طلب به خراسان فرستادند و جسدش در سامرا به دار آویخته شد و مدتها همچنان بر سر دار ماند.
معتصم برادر مامون كه پس از مرگ برادرش در سال ۸۳۳ خلیفه عباسی شده بود سه سال بعد پایتخت را از بغداد كه شدیدا نا آرام شده بود به سامرا منتقل كرده بود و كار حفاظت از شهر را به سربازان ترك خود كه آنان را از تماس با سربازان عرب منع كرده بود سپرده بود. مامون كه مادرش ایرانی بود و با كمك ایرانیان به خلافت رسیده بود، ۲۰ سال خلیفه بود و با تدبیر ایرانیان كه امور اداری، سیاسی و فرهنگی را به دست داشتند دوران خلافت او همراه با شكوفایی فرهنگی و گسترش بازرگانی با سرزمین های دور دست بود.
همزمان و در جریان جنبش بابك، در نقاط دیگر ایران بپاخیزیهای استقلال طلبانه متعددی به چشم می خورد.
در مازندران(طبرستان یا تپورستان) مازیار حاكم این ایالت، در سال ۸۳۴ میلادی بر ضد معتصم بپا خاست و دست به بسیج نیرو زد كه در جنگ با نیروهای اعزامی معتصم شكست خورد، اسیر شد و به سامرا انتقال یافت كه در آنجا زیر تازیانه كشته شد و جسدش را در كنار استخوانهای بابك به دار آویختند. از نظر خلیفه زمان برای نابود كردن افشین فرا رسیده بود زیرا دیگر به وجود او نیاز نبود. خلیفه از آغاز هم به او اعتماد نداشت و وی را در باطن یك ناسیونالیست ایرانی می دانست. بنابراین اعتراف مازیار را كه با افشین تماس محرمانه داشت بهانه قرار داد و دستور دستگیری افشین را به اتهام خیانت به خلافت صادر كرد. خلیفه افشین را كه روزگاری بزرگ می داشت در زندان با گرسنگی و تشنگی دادن بكشت و جسدش را پس از مرگ (درسال ۸۴۰ میلادی) در همان نقطه كه بابك و مازیار به دار آویخته شده بودند بر دار زد.
بدین ترتیب خلیفه عباسی سه ایرانی دلاور و میهن دوست را به دست یكدیگر نابود كرد. تاریخ نشان داد كه معتصم موفق نشد و از هر قطره خون یك ایرانی مقتول، چندین میهن دوست دیگر به وجود آمد. باید دانست که عباسیان به دست ایرانیان بر سر کار آمده بودند.

دکتر نوشیروان کیهانی زاده

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز