خانه منجم‌باشی ، لنگرود

خانواده منجم‌باشی گیلان، هم‌زمان با روی كار آمدن آغامحمدخان قاجار صاحبِ نام و عنوان شدند و نخستین عضو این خاندان كه منجم ‌باشی لقب گرفت، میرزا صادق بود كه در سال 1212 هجری قمری، جسد بنیان‌گذار سلسله قاجار را برای تدفین به كربلا برد.
خانه منجم‌باشی در «فشكالی محله»، در جنب سبزه میدان لنگرود از یادگارهای این خاندان است. این خانه تا امروز باقی مانده و شامل بیرونی، اندرونی، خلوت‌خانه، مسجد، حمام و اصطبل است. درگاه اصلی ساختمان بیرونی كه «مهتابی» نامیده می‌شود، بر گذر عمومی مشرف است. سردر آن هلالی شكل است و گچ‌بری ساده‌ای دارد. میان درگاه اصلی و سرسرا، یك هشتی قرار دارد كه با چند پله به طبقه فوقانی بنا مرتبط می‌شود. طبقه فوقانی از یك سالن پذیرایی و سه اتاق تشكیل شده است. سالن اصلی از داخل با گچ‌بری‌های استادانه و قاب‌بندی‌های متعدد میان درها و پنجره‌ها تزئین شده و همین تزئینات، در نمای خارجی نیز به شكل ستون‌ها و سرستون‌ها ادامه یافته است. این سالن و تزئینات آن، نمونه‌ای از هنر معماران گیلان در دوره قاجار است. گذشت زمان و متروك ماندن بنا و بی‌توجهی در نگه‌داری و بازسازی آن موجب شده است، قسمت زیادی از تزئینات بیرونی آن فرو ریزد.
قسمت بالای ستون‌ها با نقش‌های مختلف تزئین شده است. چهارلنگه درِ بسیار نفیس با نقش گل و بوته، تالار را به اتاق‌های كناری آن ارتباط می‌دهند. تاقچه‌ها و دیوارهای داخلی تالار و اتاق‌ها، همه نقش‌های تزئینی با رنگ و روغن دارند. این بنا، با شماره 3/1498 در تاریخ 1336، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.