نوآوری و شکوفایی گفتمان دهه چهارم

واژه‌هایی چون نوآوری، نوگرایی، نواندیشی و ... را بسیار شنیده‌‌ایم و اساسا این رهیافت‌ها به گونه‌ای در وجود بشر نهادینه شده و به عنوان موهبتی الهی خود را نمایان کرده‌اند که انسان همواره در طول تاریخ حیات خود به دنبال نو شدن و نوگرایی بوده و البته همین امر موجبات تکامل مادی و معنوی او را فراهم نموده و انسان غارنشین عصر حجر را که از فکر و اندیشه و تمدن بی‌بهره بوده به انسان متمدن و عالم و موحد مبدل کرده است. گرایش آدمی به روش‌ها و راه‌های جدید و پویایی او برای رسیدن به مصادیق و مفاهیم نو، رمز شکوفایی و تکامل علوم و فنون در تاریخ بشر بوده و در اندیشه دینی ما نیز عنوان گشته هر روزی که برای فرد نسبت به دیروزش تحول و نو شدن اتفاق بیفتد، آن روز برایش عید است.
در یک شمای کلی می‌توان گفت مبنای هر حرکت و پویایی در هرگونه نوآوری و نوگرایی، حقیقت‌گرایی، علم‌گرایی و تعالی‌گرایی برای بشر بوده و باید باشد و چنانچه انحرافی در این مبادی و مسیر رخ دهد، بشریت و دستاوردهای او با مخاطرات جدی روبه‌رو خواهد شد. انسان تعالی‌گرا و نوگرا با ذهن و فکر کاوشگر خود راه‌های ناشناخته را پیموده و معماهای لاینحل و کارهای خارق‌العاده دیروز را به مسائل جاری و روزمره زندگی امروز خود تبدیل نموده است.
البته در این میان برخی نوآوری‌ها و ابتکارات، موجبات گرفتاری بشر را فراهم کرده و حتی حیات او را بر روی کره زمین به مخاطره انداخته است. مصادیق فراوانی را می‌توان سراغ گرفت که در واقع ثمره تلاش‌های علمی و نوآوری‌های فکری بشریت بوده ولی میلیون‌ها انسان را به کام مرگ کشانیده و این ناشی از همان انحراف بر مبنای نوآوری و نوگرایی است.
بنابراین بایستی دقیقا روشن شود که نوآوری و نوگرایی و نواندیشی با کدام هدف در دستور کار قرار می‌گیرند و فلسفه واقعی آن‌ها چیست؟ باید تاکید نمود تفاوت‌های ظریفی در این ۳ واژه وجود دارد که عمده این تفاوت‌ها در این مسئله قابل خلاصه است که نوآوری بیشتر در روش‌ها و رویکردهاست یعنی در پی هنجارشکنی و ارزش ستیزی و بایسته گریزی نیست؛ نوگرایی در گرایش به راه‌ها و راه‌حل‌های نو و مبانی جدید قابل تبیین است و نواندیشی به اتخاذ اندیشیدن‌ها و اندیشه‌های تازه اشاره دارد اما عمومیت این ۳ واژه و نقطه اشتراک آنها شاید این باشد که هدف‌گذاری‌ها و افق‌های ترسیم شده نباید با این آورده‌های جدید در ماهیت و اساس دچار تغییر و انحلال شوند، البته در این مجال کوتاه، نمی‌توان در این باب بحث بسیار داشت و می‌توان آن را به فرصت‌‌های آتی موکول کرد...
در سال جدید هم که از سوی رهبر معظم انقلاب شعار نوآوری و شکوفایی به عنوان راهبرد برنامه‌ها و اقدامات دولت و ملت تعیین گردیده در وهله اول بایستی تبیین دقیق و عمیقی از این نامگذاری و اهداف و انتظارات رهبری نظام صورت پذیرد، ثانیا تلاش شود تا نوآوری به عنوان یک‌ “ارزش” و شکوفایی به عنوان یک “فرهنگ” به جامعه (بویژه جوانان، نخبگان، گروه‌های مرجع اجتماعی و ...) شناسانده شود. ثالثا اکنون که در آستانه دهه چهارم انقلاب و استقرار نظام اسلامی هستیم، باید بتوان ضمن تحکیم مبانی انقلاب و پافشاری بر حفظ اصول و هدف‌گذاری‌های جامع و تام اولیه، تدابیر صحیح و حکیمانه‌ای برای تحقق مطالبات ملت و برآورده سازی اهداف مشخص شده در پیش گرفت.
توامان سازی هدفمند در مقوله پیشرفت و عدالت، به عنوان یک موضوع کلان و نو که از سوی مقام معظم رهبری عنوان شده، گفتمان غالب نظام اسلامی در دهه چهارم از عمر انقلاب است. مسئله این است که چگونه می‌توان با حفظ اصول عدالت اسلامی، پیشرفت و ترقی اقتصادی و اجتماعی را در دستور کار قرار داد؟ یعنی پیشرفتی که ناظر بر عدالت باشد و عدالتی که متضمن پیشرفت مادی و معنوی کشور گردد. بدیهی است باید از تمام ظرفیت‌های فکری و دانشگاهی کشور برای این پرسش اصلی گفتمان غالب بهره جست و این جز با کارهای نو و ابتکاری و میان‌بر امکان‌پذیر نخواهد بود و شایسته است تمام تلاش‌های نوآورانه و شکفتگی‌ها در همین مسئله متمرکز گردد.
نکته پایانی اینکه به هر روی در مسیر نوآوری و شکوفایی که البته در هر حوزه (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دیپلماسی، نظامی، تکنولوژیکی و...) به نحوی متفاوت قابل تبیین و هدف‌گذاری است می‌توان دو پیامد امید آفرین برای کشور و انقلاب در نظر گرفت: یکی به نتیجه رسیدن تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که تاکنون انجام شده و دیگری شیرین شدن کام مردم در پی خدمات نظام.

محمدمهدی انصاری

منبع : روزنامه رسالت