درختان‌حرا درخشکی غرق می‌شوند

صنعتی شدن برخی استان‌های کشور و توجه به ذخایر نفت و گاز در این استان‌ها برای عرصه‌های طبیعی ره‌آوردی جز بی توجهی و بی مهری و فراموشی به همراه نداشته است، به طوری که برای به دست آوردن این ذخایر حتی اقدام به تخریب و نابودی منابع ارزشمند طبیعی کرده و غافل از آن می‌شویم که حتی اگر عظیم‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان را هم داشته باشیم بالاخره روزی این ذخایر پایان خواهند یافت.
استان بوشهر به عنوان یکی از شریان‌های حیاتی نفت جهان دارای جوامع جنگلی با اهمیتی هم‌چون حرا، گز، بادام، بنه و کنار است که در این بین جنگل‌های حرا واقع در خلیج نای‌بند، در ناحیه ساحلی شمال خلیج فارس به دلیل ساخت و ساز‌ها و ایجاد تاسیسات نفتی پارس‌جنوبی به شدت آسیب دیده و در معرض نابودی است.
۲۰ هزار هکتار جنگل مانگرو (حرا) در کشور وجود دارد
جنگل‌های مانگرو (حرا) را که به دلیل دارا بودن نقش ارزنده در حفظ اکوسیستم‌های ساحلی، اکوسیستم‌های حیاتی می‌گویند، حلقه اصلی و اولیه زنجیره حیات در دریا محسوب می‌شود که با قطع این حلقه، این زنجیره از هم گسسته و نابود می‌شود.
جنگل‌های مانگرو در شرایط سخت و حساس استمرار می‌یابند و محیطی مغزی و آرام برای تولید مثل گونه‌های دریایی، خشکی و هوایی هستند.
حیات این شاهکار خلقت وابسته به جزر و مد دریاست و برای تکثیر نیز از طریق زنده‌زایی عمل کرده و روی خود درخت، جوانه زنی انجام می‌شود.
در حال حاضر ۲۰ هزار هکتار مانگرو در کشور وجود دارد که البته در گذشته این میزان بیش از این بوده و تخریب‌های صورت گرفته به مرور زمان باعث کاهش این گونه نادر شده است.
حداکثر تا ۲ سال آینده شاهد نابودی این اکوسیستم‌های بی‌نظیر خواهیم بود
در این باره دکتر پیمان یوسفی‌آذری ـ مدیرکل دفتر جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ـ‌ در جمع خبرنگاران بازدیدکننده از جنگل‌های مانگرو در استان بوشهر اقدامات نهاد‌های دولتی را مهم‌ترین عامل تهدید جنگل‌های بی‌نظیر مانگرو ذکر کرد و افزود: در بندرعباس ترابری دریایی، رفت و آمد و سوخت‌گیری لنج‌ها، در خلیج گواتر تاسیسات آبزی پروری و تخلیه پساب‌های این تاسیسات در خلیج نای‌بند، تاسیسات و ساخت و ساز‌های منطقه ویژه اقتصادی پارس‌جنوبی که منجر به قطع مسیر آب شیرین چشمه بیدخون و هم‌چنین نامناسب کردن بستر طبیعی دریا برای انجام پدیده جزر و مد مورد نیاز این گونه شده، از جمله عوامل مهم تخریب این جنگل‌ها هستند.
او با نامناسب خواندن وضعیت مانگرو‌ها در خلیج نای‌بند افزود: چنین وضعیتی به هیچ وجه مطلوب نیست و با فشاری که احداث جاده‌ها در این منطقه به مانگرو‌ها وارد کرده این جوامع بسیار آسیب دیده و در صورت ادامه این روند حداکثر تا ۲ سال آینده شاهد نابودی این اکوسیستم‌های بی‌نظیر خواهیم بود.
یوسفی ضمن تاکید بر این که پارس‌جنوبی ملاحظات زیست محیطی را در این منطقه رعایت نمی‌کند، افزود: با توجه به برگشت ناپذیر بودن اکوسیستم‌های تخریب شده در مناطق خشک و نیمه‌خشک، در حق جنگل‌های خارج از شمال ظلم وسیعی صورت گرفته است.
▪ پارس‌جنوبی بیش از ۱۵ میلیارد ریال برای کاشت درختان حرا هزینه کرده است!
در این بین علیرضا رضایی ـ رییس امور حقوقی منطقه ویژه پارس‌جنوبی ـ نیز در دفاع از اقداماتی که پارس‌جنوبی در خلیج نای‌بند برای حفظ مانگروها انجام داده به خبرنگاران گفت: طبق توافق‌های صورت گرفته با محیط زیست استان، قرار بر این بود که برای توسعه فضای سبز پارک ملی و حفاظت شده نایبند، ۱۱ میلیارد ریال هزیه کنیم که البته پارس‌جنوبی بیش از ۱۵ میلیارد ریال هزینه کرد و بیش از یک میلیون اصله درخت مانگرو در منطقه کاشته و بیش از این میزان نیز صرف فضای سبز و نهالستان‌های منطقه ویژه شده است.
وی با بیان این که طبق قانونی که سال گذشته از طریق منابع طبیعی مصوب شد، متولی اراضی منابع طبیعی و امور اراضی این مکان، منطقه ویژه است، در ادامه افزود: کل این اراضی متعلق به منطقه ویژه بوده و ما به عنوان متولی این اراضی از آن حفاظت می‌کنیم.
با وجود ادعای منطقه ویژه اقتصادی پارس‌جنوبی درباره کاشت یک میلیون اصله مانگرو در خلیج نای‌بند ولی طی زمان بازدید از این منطقه، جمع حاضر و مدیرکل دفتر جنگل‌های خارج از شمال، میزان درخت‌های کاشته شده را بسیار کمتر از میزان ذکر شده برآورد کردند.
مهندس سهیل مهاجری برازجانی ـ معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و جنگلداری استان بوشهر ـ نیز درباره اقدامات پارس‌جنوبی در منطقه نای‌بند با تاکید بر این که تاکنون پارس‌جنوبی کمتر از ۱۰ درصد به تعهدات خود در این منطقه عمل کرده است، افزود: پس از واگذاری ۱۱ هزار هکتار اراضی منابع طبیعی به منطقه ویژه پارس‌جنوبی، در هیات مدیران تصویب شد که این منطقه دست نخورده و تحت نظارت سازمان محیط زیست باقی بماند و علاوه بر این ما اجرای کشت گونه‌های گیاهی مانگرو را با هماهنگی محیط‌زیست در محدوده داشته باشیم؛ هم‌چنین ۹ پروژه پیشنهادی در تعامل با پارس‌جنوبی در هیات وزیران به تصویب رسید که منطقه ویژه پارس‌جنوبی باید اعتبارات لازم در پروژه‌های تصویب شده را به ما می‌داد که متاسفانه با وجود گذشت ۲ سال از آن زمان هنوز نتیجه‌ای به دست نیامده است.
وی با اعتراض به عملکرد سازمان محیط زیست در حفاظت از این منطقه گفت: متاسفانه برای غنی‌سازی جنگل‌های حرا و اقدامات لازم برای کشت و تکثیر این گونه‌ها، محیط زیست تعامل خوبی با ما نداشته و حتی اجازه ورود به این منطقه حفاظت شده را هم به ما نمی‌داد.
این در حالی است که حصار‌های کشیده شده در اطراف پارک ملی نای‌بند دچار آسیب شده و به راحتی قابل رفت و آمد برای افراد است و حتی دیده می‌شد افرادی برای تفریح با خودرو‌های شخصی تا نزدیکی درختان مانگرو پیش رفته بودند.
با توجه به شواهد موجود و تخریب‌های صورت گرفته در جنگل‌های مانگرو، دفاع مدیرکل منابع طبیعی استان بوشهر از اقدام‌های منطقه ویژه پارس‌جنوبی در خلیج نای‌بند جای تعجب بسیار داشت.
محسن میرشکاری ـ مدیرکل منابع طبیعی استان بوشهر ـ جاده احداث شده در این منطقه را متعلق به زمان جنگ عنوان کرد و افزود: این جاده که منجر به قطع آب شیرین از رودخانه بیدخون و در نتیجه خشک شدن مانگرو‌های طرف دیگر جاده شد، در زمان جنگ و برای ترابری و پشتیبانی کشیده شده و هیچ ارتباطی با پارس‌جنوبی ندارد.
او اختلافات بین سازمان محیط زیست و منطقه ویژه را یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ تدریجی مانگروها ذکر کرد و افزود: مشکل اصلی این منطقه ناهماهنگی سازمان محیط‌زیست با پارس‌جنوبی است.
مدیرکل منابع طبیعی استان بوشهر در پاسخ به این سوال که آیا خسارت وارد شده توسط پارس‌جنوبی به منابع طبیعی از آن‌ها گرفته می‌شود یا نه؟ گفت: خسارات تخریب از پارس‌جنوبی گرفته می‌شود ولی متاسفانه به دلیل مشکل قانونی به حساب خزانه واریز شده و چیزی در اختیار منابع طبیعی قرار نمی‌گیرد.
به نظر می‌رسد ارگان‌های مرتبط با این جنگل‌ها هر اقدامی ‌که برای حفظ این جنگل‌ها صورت گرفته را مرتبط با عملکرد خود می‌بینند و زمانی که صحبت از تخریب و نابودی این جنگل‌ها می‌شود، آن را به ارگان دیگری وابسته می‌دانند ولی آنچه مسلم است وارد شدن انسان‌ها و صنعت به حریم منابع طبیعی به خصوص در شهر‌های صنعتی چنان‌چه بدون ملاحظات اکولوژیکی صورت گیرد در آینده‌ای نه چندان دور نتیجه‌ای جز حسرت و تضعیف آسایش و تهدید حیات انسان‌ها در بر ندارد.
بی‌توجهی و نبود احساس مسوولیت نسبت به این جوامع بی‌نظیر (اکوسیستم حرا) در ارگان‌های مرتبط و پاس دادن وظایف به یکدیگر تنها فرصت گران‌بهای حفاظت این گونه‌های بی نظیر را از دست داده و در صورت ادامه این روند روزی خواهد رسید که هیچ اقدامی‌ برای حیات مجدد جنگل‌های کشور موثر نیست.

فاطمه باجلانی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی ایرسا