تنگی کانال نخاعی

تنگی كانال نخاعی در حقیقت اصطلاحیست كه برای بیان باریك شدن بخش تحتانی مسیر عبور نخاع ( كانال نخاعی ) در ستون فقرات بكار میرود . این تنگی میتواند نسبی و یا كامل باشد . گر چه مواردی از تنگی كانال نخاعی از بدو تولد وجود دارند ، اما اغلب مبتلایان در سنین بالای پنجاه سال هستند و بر اثر تغییرات دژنراتیو و پیر شدن ستون فقرات به این بیماری مبتلا شده اند.
● بیماری با شكایت ضعف اندام تحتانی و بی اختیاری ادراری
بسیاری از این افراد بدون علامت هستند تا اینكه علت های دیگر باعث فشار بیشتر بر نخاع شده و تنگی را تشدید كنند.
از علت های دیگری كه می توانند باعث تشدید تنگی كانال نخاعی شوند می توان به موارد زیر اشاره كرد :
كلسیفیكاسیون یا رسوب كلسیم بر روی تاندون ها و لیگامان های مختلف كه باعث ضخیم و سفت شدن آنها می شود ، تشكیل اوستئو فیت ، رشد استخوان گونه ی لبه های مهره ها و مفاصل بین مهره ای ، فتق دیسك های بین مهره ای كه حتی با مقادیر كم نیز باعث ایجاد علائم قابل توجهی در بیماران مبتلا به تنگی كانال نخاعی می شوند ، لغزش مهره ها روی یكدیگر ( اسپوندیلولیستزیس ) تروما مثلا بر اثر ضربه های مكرر و متوالی یا تصادفات ، و...
برخی از بیماران من ۱( تصویری )
از زبان بیماران من !
برخی از بیماران من ۲ ( تصویری )
● علائم و نشانه های تنگی كانال نخاعی :
كمردرد در زمان نشستن و یا خم شدن رو به جلو ، درد ، ضعف عضلانی ، كرختی یك یا هر دو پا ، باسن و یا ساق پاها ،احساس سوزش ، سوزن سوزن شدن و حتی خارش آنهاها ( مثلا پا ) ، درد و گرفتگی های عضلانی ، خستگی زود رس و احساس ضعف و لنگش پاها رفتن ( لنگش عصبی ) كه وجه تفاوت آن از لنگش های عروقی ( ناشی از نارسائی عروق خونی ) اینست كه در موارد عروقی ایستادن و توقف كردن برای برطرف شدن علائم كافیست اما در موارد نخاعی فرد حتما باید خود را به جلو خم كند و یا به حالت چمباطمه بنشیند تا احساس بهبودی كند .
● خانمی با علائم تنگی كانال نخاعی و ...
در موارد شدید تنگی كانال نخاعی ، اختلال در دفع ادرار و مدفوع ، معمولا بصورت بی اختیاری ، بندرت و در موارد شدید اختلال در راه رفتن و فلج اندام تحتانی نیز محتملند ( در ایران متاسفانه موارد زیادی از این گروه مشاهده می شوند ، كه یكی از علت های مهم و اصلی این مسئله مراجعه ی دیر هنگام و یا ترس از تشخیص و حتی ترس از عمل جراحی است ).
▪ تشخیص : تاریخچه بالینی ، معاینه دقیق ،رادیوگرافی ساده ، سی تی اسكن و خصوصا ام.آر.آی برای تشخیص قطعی بسیار مفید و ارزشمندند.
▪ درمان : اغلب مبتلایان به تنگی های نسبی كانال نخاعی ، خصوصا در صورتیكه زود تشخیص داده شوند ، بوسیله روش های غیر جراحی قابل درمانند اما در موادی كه علائم پیشرفته ای وجود داشته باشند ، امكان نیاز به جراحی بیشتر خواهد بود. برای دارودرمانی ، می توان از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مثل بروفن ، ناپركسن ، سلبركس ، ایندومتاسین و نیز مسكن های موضعی استفاده كرد . شل كننده های عضلانی مثل متوكاربامول نیز مجازند اما مگر در موارد خاص و بصورت محدود ، مصرف كورتون ها را پیشنهاد نمی كنیم .
تزریقات موضعی كورتون ، كه توسط برخی افراد پیشنهاد می شود ، فقط در موارد خاصی مؤثر بوده و برای تمام بیماران پیشنهاد نمی شود . بخاطر داشته باشید كه برطرف شدن درد ، بهرقیمت ، هدف اصلی درمان در این بیماران نیست . در فیزیولوژی بدن ، درد یك مكانیسم هشدار دهنده ی مهم است و بمعنی وجود یك مشكل زمینه ای می باشد ، بهمبن دلیل برطرف كردن ، بدون حل مشكل اصلی میتواند در درازمدت فاجعه آمیز باشد ، چرا كه موجب پیشرفت بدون سر و صدای بیماری زمینه ای خواهد شد .
استراحت كوتاه مدت در بستر ( حداكثر برای ۳ روز ) و كاهش نسبی فعالیت های بدنی ، خصوصا خودداری از كارهای سنگین و فشارهای بیش از حد نیز مفید بوده و به بهبود مشكل كمك خواهد كرد. استراحت های طولانی مدت را مطلقا پیشنهاد نمی كنیم و حتی كمی راه رفتن در مدت سه روز استراحت مطلق را نیز مفید می دانیم چرا كه بی تحركی بدن و از بین بردن كامل فشار بر استخوان های بدن موجب اثرات نامطلوبی از قبیل تشدید برداشت كلسیم از استخوان ها ( پوكی استخوان ) افزایش احتمال ایجاد لخته در عروق خونی و خطرات ناشی از آن ،‌ و بسیاری مشكلات دیگر خواهد شد .
در صورت بهبودی بیمار و كاهش درد ، میتوان از روش های حركت درمانی و ورزش های مخصوص ، جهت بهبودی بیشتر بیمار استفاده كرد. این حركات با افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات احاطه كننده ی ستون فقرات ، میزان بهبودی را افزایش خواهند داد .
برخی از بیماران من ۱( تصویری )
از زبان بیماران من !
برخی از بیماران من ۲ ( تصویری )
در صورتیكه روشهای بالا نتوانند طی مدت چهار تا شش هفته مشكلات بیمار را بهبود قابل توجهی بخشند و یا اینكه علائم عصبی خاصی مثل: * ضعف حركتی ،* اختلال در دفع ادرار و مدفوع ، * كاهش قدرت عضلانی ناشی از فشار بر ریشه های عصبی ،* همراه با تنگی های شدید كانال نخاعی ( در ام.آر.آی ) در بیمار وجود داشته باشد یا * توانائی راه رفتن بیمار در حد قابل توجهی كاهش یابد و مجبور باشد برای طی مسافتی كوتاه مرتبا خود را به جلو خم كند و یا بنشیند ، باید به صلاحدید جراح اعصاب ویا جراح ستون فقرات ، به آزاد سازی نخاع از طریق جراحی فكر كرد .
جوانی ۱۸ ساله مبتلا به فلج اندام تحتانی متعاقب بلند كردن جعبه میوه !!!
اقدام دیر رس و تاخیری در موارد فوق می تواند فاجعه آمیز بوده و مشكلات غیر قابل جبرانی را برای بیمار پدید آورد . نحوه ی جراحی یسته به شرایط بیمار و وضعیت نخاع ، همچنین یافته های رادیولوژیكی و ام.آر.آی او تعیین می شود و لی هدف نهائی ، آزاد سازی نخاع و ریشه های عصبی بوده و در صورت صلاحدید جراح مربوطه ، از وسایلی برای فیكساسیون ستون فقرات استفاده خواهد شد .
نكته ای كه ذكر آن ضروریست :
در اغلب موارد مگر به صلاحدید جراح مربوطه ، تلاش بر اینست كه در اولین فرصت پس از عمل جراحی ، بیمار را از تخت خارج كرده و راه بیندازیم ،
● خاطرات یك بیمار مبتلا به دیسك شدید كمر
چراكه به این ترتیب میتوانیم از ایجاد ضایعات ناشی از استراحت طولانی مدت جلوگیری كرده ، علاوه بر كاهش احتمال پوكی استخوان و جلوگیری از ایجاد لخته در عرق اندام تحتانی ، ناتوانی بیماران و احساس از كار افتادگی را از آنها دور كرده ، ترمیم زخم را بهبود بخشیم و شروع جوش خوردن زخم و جوش خوردن پیوند استخوان را تسریع كنیم .
استراحت زیاد در این بیماران موجب دردهای غیر اختصاصی و حتی افزایش احتمال زخم بستر خواهد شد كه خود مشكلات پیچیده ای را به بیمار تحمیل می كنند . همچنین با حركت كردن و به راه افتادن بیمار ، ریسك ابتلاء به افسردگی كاهش یافته ، خصوصا در سنین بالا ، احتمال بروز حالات عدم تعادل روحی( دلیریوم ) كه از معضلات مهم ناشی از بستری شدن سالمندان بشمار میرود ، به حداقل خواهد رسید .
● گپی با چند بیمار مبتلا به دیسك كمر
طبیعتا برای چند روز اول پس از عمل جراحی ، ممكنست درجاتی از درد در ناحیه ی عمل وجود داشته باشد ، كه استفاده از داروهای ضد درد معمولی ، در اغلب موارد آنها را كاهش داده و برطرف خواهند كرد .
میزان فعالیت های روز مره پس از عمل ، بمرور افزایش خواهند یافت و در اغلب موارد چند روز پس از ترخیص ، پیاده روی و قدم زدن در محیط بیرون از منزل توصیه خواهند شد .
در بسیاری از بیماران میتوان كارهای روز مره و معمولی را از یكماه پس از عمل جراحی شروع كرد ( گرچه در موارد زیادی حتی طی یكی دو هفته ی اول پس از عمل نیز انجام شده است ) ولی بهتر است شروع فعالیت های سنگین و كارهای زیاد ، تا سه ماه پس از عمل بتعویق افتد .
اغلب افرادی كه بموقع و با روش های صحصح جراحی شده اند ، هیچ نیازی به استفاده از داروهای مسكن و ضد درد نخواهند داشت . و صرفا رعایت نكات ایمنی و بهداشت ستون فقرات برای آنها كافی خواهد بود .

منبع : سایت دکتر ظهرابی