دوشنبه, ۸ بهمن, ۱۴۰۳ / 27 January, 2025
مجله ویستا
برنامه‌های نهادهای بین‌المللی در کاربرد فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات در توسعه ملی کشورها
ICT چیست؟
برای مطالعه آسان‌تر می‌توان مقوله(۲) ICT را به دو عبارت فن‌آوری اطلاعات(۳) (IT) و فن‌آوری ارتباطات (ICT)تفكیك و بررسی كرد.
فن‌آوری اطلاعات: دانش و فن‌آوری مطالعه و استفاده از دستگاه‌ها و نرم افزارهای رایانه‌ای، دستیابی، بازیافت، ذخیره سازی، سازمان دهی و پردازش اطلاعات است كه صنعت‌رایانه و تجهیزات جنبی آن مثل اسكنر و چاپگر و نیز دستگاه‌های دیجیتال مخابراتی، شبكه‌های رایانه‌ای - مخابراتی، پایگاه‌های اطلاعاتی و برنامه‌های چند رسانه‌ای (۴) را دربرمی‌گیرد.
در واقع، فن‌آوری اطلاعات مجموعه‌ای است از دانش‌های فیزیك، الكترونیك، برق، ریاضی، آمار و صنایع.
فن‌آوری ارتباطات: مجموعه دانش و فن‌آوری‌های مربوط به دستگاه‌های مخابراتی (اعم‌از مراكز تلفن سوئیچینگ، شبكه‌ها و محیطهای انتقال و مودم) انواع دستگاه‌های مسیریابی و انتقال صدا، تصویر و داده است.
از آن جا كه وجود ICT به دلیل تأثیرهای سرنوشت ساز آن در تمامی شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بین‌المللی، لازمه توسعه ملی كشورها و از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر زمان است، افزون بر كشورها، بسیاری از نهادهای بین‌المللی نیز در جهت توسعه و تعمیم آنها ICT به‌طور جدی اهتمام می‌ورزند و چنین توجهی جزو برنامه‌های مدون‌شده است.
اهداف راهبردی نهادهای بین‌المللی در زمینه ICT
۱. توسعه شبكه‌های اطلاعاتی از طریق نوآوری در خدمات، كاربردها و فن‌آوری‌ها.
۲. توسعه منابع انسانی و همكاری با متخصصان ICT بخش‌های اقتصادی و اجتماعی.
۳. افزایش بهره‌برداری از ICT توسط بخش‌های دولتی، خصوصی و عمومی در جهت‌دسترسی شهروندان به این خدمات.
۴. انجام اصلاحات ساختاری در محورهای عمرانی، اقتصادی و اجتماعی.
۵. مدیریت اقتصاد كلان (با توجه به فن‌آوری‌های جدید اطلاعاتی).
از جمله نهادهای مهم بین‌المللی كه مقوله‌های مذكور را مورد توجه بیشتر قرار داده‌اند، عبارت‌اند از: ECSOC EU,WIPO,WB,UNESCO,APT,WTO,UPU,ITU.
در این مقاله، ابتدا، برنامه این نهادهای بین‌المللی در زمینه كاربرد در ICT در توسعه ملی‌كشورها بررسی می‌شود، و در قسمت دوم، با نگاهی اجمالی به طرح «تكفا»(۵) كاربرد ایران‌نسبت به سازمان‌های بین‌المللی مقایسه و توصیه هایی ارائه می‌شود.
ICT در دیدگاه سازمانی نهادهای بین‌المللی
دیدگاه تعدادی از سازمان‌های مهم بین‌المللی مخابراتی و غیر مخابراتی در مورد ICTبه‌این شرح است:
۱. اتحادیه بین المللی مخابرات (۶)
اتحادیه بین المللی مخابرات هماهنگ كننده فن‌آوری و استانداردهای مخابراتی است ودر زمینه توسعه جهانی مخابرات و دستیابی عموم مردم به خدمات ارتباطی و اطلاعاتی‌مخابراتی تلاش می‌كند. این اتحادیه ۱۸۹ كشور عضو و ۵۰۰ عضو غیر حكومتی دارد و در زمینه توسعه محورهای ذیل فعال است:
الف. توسعه استانداردهای كلیدی كه زیر ساختار اطلاعات جهانی را می‌سازد؛
ب. توسعه كاربردها و خدمات تجارت الكترونی؛
پ. توسعه مهارت‌های IT؛ و
ت. توسعه اینترنت و كاربردهای آن.
فعالیت ITU در بخش توسعه ICT چنین است:
الف. توسعه استانداردهای كلیدی(۷)
معمولاً در سطح جهانی نهادها برای تجهیزات مخابراتی استانداردهایی را تعیین می‌كنند و كارشناسان مخابراتی كشورها با توجه به شرایط كشور (مسائلی مثل شرایط اقلیمی) و ملحوظ داشتن استانداردهای جهانی شناخته شده برای هر دستگاه مخابراتی استانداردی را طراحی و عرضه می‌دارند و كارخانه‌ها و واحدهای تولیدی ملزم به رعایت استانداردهای‌تعیین شده از سوی نهاد مصرف‌كننده‌اند. در ایران، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی‌مسئولیت تعیین استانداردهای ملی مخابرات را بر عهده مركز تحقیقات مخابرات ایران‌گذاشته است. هر دو سال یك بار صلاحیت مركز یاد شده بررسی و این مأموریت تمدید می‌شود. اجرای طرح استانداردهای ملی مخابرات، كه از طرحهای ملی مركز تحقیقات‌مخابرات ایران است، از سال ۱۳۷۴ آغاز شده و رسالت آن حمایت از جامعه مخابراتی‌كشور از طریق تدوین استانداردهای مخابراتی مورد نیاز و آموزش و پژوهش در زمینه‌مذكور است، تا راه صدور محصولات و خدمات مهندسی مخابرات كشور به بازارهای‌منطقه‌ای و بین‌المللی باز شود. براساس این طرح، تدوین استانداردها در چهار مرحله و در قالب چهار كمیسیون صورت می‌گیرد؛ كمیسیون اولیه؛ كمیسیون فنی؛ كمیسیون نهایی؛ و كمیسیون ملی.
نمایندگان و كارشناسان سازمان‌های ذیربط در جلسات تدوین استانداردها شركت‌می‌كنند. این سازمان‌ها عبارت اند از: مصرف كننده‌ها (واحدهای مختلف طراحی، نگهداری‌و بهره برداری شركت مخابرات ایران و سایر مصرف كنندگان)، مؤسسه استاندارد و تحقیقات‌صنعتی ایران، تولید كنندگان تجهیزات مخابراتی، دانشگاه‌ها، مراكز تحقیقاتی ذیربط (به‌ویژه مركز تحقیقات مخابرات ایران)، سازمان برنامه و بودجه، وزارت صنایع و وزارت دفاع. بعضی استانداردهایی كه تا پایان آذر ماه سال ۱۳۷۸ تدوین و به تصویب كمیته ملی استاندارد برق و الكترونیك رسیده است عبارت‌اند از:
- آرایش فركانس كانال‌های رادیویی برای سیستم‌های رله رادیویی با ظرفیت كم و متوسط آنالوگ و دیجیتال در باند ۲ گیگا هرتز.
- مشخصات فنی پایانه‌های VSAT
- سرعت بیت‌ها در سلسله مراتب دیجیتال
- مشخصات فیزیكی و الكتریكی واسطه‌های دیجیتال سلسله مراتبی
- مدولاسیون كد بندی پالاس (PCM) فركانس‌های صوتی
- مشخصات اصلی تجهیزات مالتی پلكس PCM مرتبه اول برای فركانس‌های صوتی
- الگوهای تشعشعی مرجع برای آنت‌های رله رادیویی دید مستقیم به منظور استفاده در مطالعات مربوط به هماهنگی و برآورد تداخل در محدوده فركانسی از یك تا چهل‌گیگاهرتز.
- معماری‌ها و ویژگی‌های كاركردی سیستم‌های رله رادیویی برای شبكه‌های SDH
- نیازهای اساسی و معیارهای كارآیی برای سیستم‌های متحرك نوع سلولی مورد استفاده به صورت سیستم‌های ثابت.
- الگوهای تشعشع مرجع ایستگاه زمینی ماهواره‌ای برای استفاده در هماهنگی و برآورد تداخل رادیویی در محدوده فركانسی دو الی سی گیگاهرتز
- مدیریت سلسله مراتب دیجیتال همزمان SDH
- مجموعه‌های پروتكل مربوط به واسطه Q برای مدیریت سیستم‌های انتقال
- كابل‌های نوری
- سیستم علامت گذاری شماره یك مشترك دیجیتال لایه پیوند داده واسط كاربر -شبكه، جنبه‌های كلی از سری: سیستم علامت گذاری شماره یك مشترك دیجیتال
- واسطه كاربر - شبكه ISDN مشخصات لایه پیوند داده از سری: سیستم علامت گذاری‌شماره یك مشترك دیجیتال (DSSI)
- مخابرات داده از طریق شبكه تلفنی سطوح توان برای انتقال داده روی خطوط تلفنی.
- مخابرات داده از طریق شبكه تلفنی مودم دو جهتی با نرخ علامت گذاری داده تا۱۴۴۰۰۰ بیت بر ثانیه برای استفاده بر روی شبكه تلفنی سوئیچ عمومی مدارهای تلفنی‌استیجاری دو سیمه نقطه به نقطه.
- خدمات مخابرات سیار دریایی از طریق ماهواره.ب. توسعه كاربردها و خدمات تجارت و دیگر خدمات الكترونی
با رشد و تكامل فن‌آوری روزافزون مخابرات در بخش‌ها و ابعاد مختلف، منافع ناشی از كاربرد خدمات الكترونی ارزش افزوده (از جمله دولت الكترونی و پزشكی از راه دور آموزش و تحصیل الكترونی و حتی كار از راه دور آموزش و تحصیل الكترونی و حتی كار از راه دور) به طور روزافزون از نظر كمی و كیفی رو به ارتقاء است. دیدگاه اتحادیه‌بین‌المللی مخابرات در مجموع - بیش از هر نهاد بین‌المللی دیگر بر گسترش كمی و كیفی درICT سطح جهان و كاربرد خدمات الكترونی در كشورهاست.
در كنفرانس فوق‌العاده سران مخابرات ITU كه در سال ۱۹۹۲ میلادی در ژنو برگزار شد، فكر تشكیل و برگزاری كنفرانس توسعه جهانی مخابرات و تأسیس دفتر توسعه مخابرات درساختار جدید ITU تصویب شد. اولین جلسه این كنفرانس در سال ۱۹۹۴ در بوئنس آیرس برگزار شد و از آن پس هر ۴ سال یك بار برگزار می‌شود. این كنفرانس بالاترین مرجع‌تصمیم‌گیری در بخش توسعه مخابرات است. در نخستین كنفرانس آقای «الگور»، معاون‌رئیس جمهوری وقت امریكا، اندیشه بزرگ‌راه‌های اطلاعاتی و جامعه اطلاعاتی را مطرح‌ساخت. سومین كنفرانس توسعه جهانی مخابرات از ۱۷ تا ۲۸ مارس ۲۰۰۲ (۲۷ اسفند ۸۰ تا۷ فروردین ۸۱) در استانبول (تركیه) با شركت بیش از ۱۲۰۰ نماینده از كشورهای عضو ITUبرگزارشد. در این كنفرانس بیش از سی قطعنامه و چند توصیه نامه شامل تصمیم‌های مختلف‌گروه‌های كاری و كمیته‌ها به تصویب رسید كه رئوس آن چنین است:
- ترغیب بخش خصوصی به مشاركت در انجام فعالیت‌های توسعه مخابرات كشورهای‌عضو
- تسهیل امر مبادله اطلاعات بین كشورهای عضو خصوصی ITU در ارتباط با مسائل‌بخش از جمله سیاستها، مقررات، فن‌آوری‌ها، خدمات وابسته، دسترسی به بازار و شرایط سرمایه گذاری.
- دسترسی یكسان زنان و مردان به فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی.
- تعیین اولویت‌های كشورهای كم‌تر توسعه یافته مخابراتی و استفاده از بودجه دفتر توسعه مخابرات
- كمك به ۱۱ كشور در بخش ارتباطات رادیویی، استاندارد سازی مخابرات و كاربرد اطلاعات و ارتباطات
- مشاركت كشورها در مدیریت طیف فركانس
- تأكید بر نقش مخابرات در تهیه و تدارك جامعه اطلاعاتی
- رفع تبعیض در دسترسی به تسهیلات و خدمات مخابراتی جدید
- استفاده از منابع مخابراتی در عرضه خدمات و كمك‌های انسان دوستانه
- پزشكی از راه دور
- اجرای طرح ارتباطات جهانی سیار (موبایل شخصی) به وسیله ماهواره CMPCS
- متعهد كردن ITU به مشاركت جدی در توسعه كشورهای آفریقایی
- حمایت از اتحادیه مخابراتی آفریقا
- ایجاد پلی بر روی شكاف دیجیتال و تلاش جهت حذف این شكاف
- تأسیس برنامه جوانان در دفتر توسعه مخابرات
- توسعه آموزش از راه دور
- تأكید بر نقش مخابرات در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع
- تأكید بر نقش ICT در حفاظت از محیط زیست
- تأكید بر جمع آوری و انتشار اطلاعات
- بسیج منابع و مشاركت برای تسریع در توسعه مخابرات
گفتنی است كه در سومین كنفرانس توسعه مخابرات برای یك دوره مطالعاتی چهار ساله(از ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷) طرح (راهبردی) استراتژیك، در راستای توسعه مخابرات مبتنی بر حقوق تمامی مردم در زمینه ارتباطات، دسترسی به زیرساخت و خدمات ICT و در بر گیرنده‌نكاتی بود كه در قالب قطعنامه‌ها ذكر شد.
طرح عملیاتی كنفرانس استانبول شامل پنج برنامه بود كه می‌بایست از سوی اتحادیه‌بین‌المللی مخابرات و دفتر توسعه مخابرات اجرا شود:
- برنامه‌اول: اصلاح مقررات در جهت توسعه ICT ملی و دسترسی عام به آن
- برنامه دوم: برنامه توسعه شبكه مخابرات و فن آوری‌های آن در كشورهای در حال‌توسعه، شامل فن آوری تلفن همراه، طیف فركانس، پروتكل اینترنت و چند رسانه‌ای
- برنامه سوم: راهبرد و خدمات الكترونی و كاربردهای آن
- برنامه چهارم: مسائل اقتصادی و دارایی كشورهای در حال توسعه
- برنامه پنجم: ظرفیت سازی نیروی انسانی
در برنامه سوم طرح عملیاتی كنفرانس استانبول بر همگرایی و توسعه و بسط IP در شبكه‌های مخابراتی و كاربرد خدمات الكترونی ارزش افزوده (ازجمله دولت الكترونی، تجارت، درمان و آموزش الكترونی، پزشكی، تحصیل و كار از دور...) در كشورهای در حال توسعه تأكید شده است. هدف این برنامه كمك به ارتقای كشورهای در حال توسعه دردسترسی به خدمات درمانی، آموزشی از دور و استفاده از مراكز ارتباطی چند منظوره(MCTS) و IP و كم كردن شكاف اجتماعی و بهبود كیفیت زندگی عمومی و بالا بردن اقتصاد اجتماعی از طریق ICT است.
دسترسی به جامعه اطلاعاتی از طریق همكاری نزدیك با تمام بخش‌های خصوصی، عمومی، ملی، ناحیه‌ای و بین‌المللی و NGOها و سازمان‌های بین دولتی از اهداف اصلی‌برنامه سوم توسعه مخابرات در كنفرانس استانبول بود.
اولویت‌های این برنامه به شرح ذیل است:
۱. یكپارچگی كاربردهای مبتنی بر IP و خدمات ارزش افزوده با توسعه انواع شبكه‌های مخابراتی
۲. ارتقای خدمات الكترونی (پزشكی از دور، درمان، تجارت و دولت الكترونی‌تحصیل، آموزش و فیلم از دور)
۳. گسترش مراكز و پایگاه‌های چند منظوره و معرفی كاربردهای مبتنی بر IPو خدمات‌ارزش افزوده
۴. ارتقای محیط قانونی مطبوعات برای خدمات الكترونی
۵. ارتقای امنیت شبكه و ایجاد اعتماد عمومی در استفاده از خدمات الكترونی
۶. ارتقای دانش ICT و آگاهی دادن عمومی
پ. توسعه مهارت‌های ICT
فعالیت‌های اتحادیه جهانی در زمینه توسعه مهارت‌های ICT به شرح زیر تبیین می‌شود:
۱. تشكیل سمینارها و سمپوزیم‌های تخصصی در زمینه مسائل حقوقی و قانونی تجارت‌الكترونی
۲. سرپرستی پروژه‌های مربوط به كاربرد ارتباطات و فن آوری ارتباطات در كشورهای جهان سوم
۳. برگزاری كنفرانس‌های جهانی و منطقه‌ای در مورد توسعه مخابرات به ویژه خدمات‌ارزش افزوده.
۴. برگزاری نشست‌های تخصصی در جهت تدوین استاندارهای تجارت الكترونی
۵. آموزش ادارات دولتی و مؤسسه‌های بخش خصوصی در زمینه مسائل مرتبط با ICT
۶. برگزاری كارگاه‌های آموزش تجارت الكترونی برای افراد حرفه‌ای
ت. توسعه اینترنت و كاربردهای آن
با توجه به گسترش اینترنت و بزرگ راه‌های اطلاعاتی در سال اخیر، توصیه‌های ITU تقریبا برای تمامی لایه‌های اینترنت به كار می‌رود. برای مثال، صنعت مخابرات به وضوح زیرساخت عمده و اساسی اینترنت و سایر شبكه‌های مبتنی بر پروتكل اینترنت (IP) را فراهم می‌كند. قسمت عمده این ساختار بر پایه توصیه نامه‌های ITU تنظیم شده است.
لذا بدون وجود این توصیه نامه‌ها، به خصوص سری مربوط به مودم‌ها و فن آوری‌هایDSL، نمی‌توانست امكان داشته باشد. به عنوان مثال، پس از توصیه نامه‌های دیگر توافق شد. از مواردی كه در این توصیه نامه آمده است، توانایی نگهداری مودم به صورت ON_HOLD می‌باشد (وقتی كه شبكه نشان می‌دهد كه یك ارتباط ورودی منتظر است) امكاناتی از این نوع‌مودم‌ها فواید شاخصی را به همراه بهبود دسترسی به خدمات فعال برای كاربران فراهم‌می‌كنند و به آنها امكان بهره برداری از تسهیلات پاسخ گویی صوتی همراه با INTERNETBROWSING را می‌دهد.
با توجه به گفته‌های «پیر آندرپروست»، سرپرست گروه مطالعاتی ITU_T۱۶ كه مسئول‌چند رسانه‌ای است؛ خصوصیات جدید و مهم V.۹۲ استفاده كاربران اینترنتی را از خدمات جدید اینترنت از طریق كاهش زمان برقراری ارتباط و فراهم نمودن دسترسی مناسب بهبود خواهد بخشید.طبق نظر جان ماگیل، سرپرست گروه كاری ITU_T۱۶/۱ در ارتباط با ویژگی‌های مودم،در حالی كه این روزها بیش‌ترین توجه به فن آوری‌های DSL است، ولی مودم طیف صوتی‌برای سالهای متمادی فن آوری دسترسی عمده در سطح جهانی باقی خواهد ماند و توصیه‌نامه‌های مهم و جدید كاربران جهت استفاده بهتر از این فن آوری، كمك خواهند نمود. واضح است كه رشد اینترنت و سایر شبكه‌های ارتباطی اطلاعاتی (از قبیل شبكه‌های دیتای‌سیار نسل سوم یا ۳G) به جای این كه خطری برای ITUباشند، فرصت‌های جدید ارائه‌می‌كنند تا ITU در زمینه‌های اصلی مربوط به خود برتری یابد؛ نتیجه نهایی آن گسترش سریع‌فعالیت استاندارد سازی ITUدر ارتباط با IP است.
۲. سازمان جهانی تجارت(۹)(WTO)
تعهدات این سازمان در ارتباط با تجارت الكترونی، زیر به عنوان GATS و در راستای‌آزادی كامل تجارت و خدمات مخابراتی ارزش افزوده است كه دسترسی اصلی تجارت‌الكترونی را محقق می‌سازد. از دیگر فعالیت‌های مهم این سازمان می‌توان به اقدامات زیر اشاره كرد:
- حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی
- موضوعات مالی، پرداخت الكترونی و انتقال كالا
- ایجاد تسهیلات تجاری و دسترسی به بازار
- حمایت از مالكیت معنوی
- توسعه مهارت‌ها
سازمان جهانی تجارت در راستای ایجاد قوانین پایه‌ای برای بازار دیجیتال، به منظور تسهیل امور تجاری و دسترسی به بازار در چارچوب فعالیت‌های جاری و در جهت توسعه‌زیر ساختارهای اطلاعات برای تجارت الكترونی اقدام‌های اساسی كرده است، كه بعد از ذكر دو نكته مهم به آن اشاره می‌شود:
۱. كشورهایی كه تجارت محصولات IT نقش اساسی دارند، تحت موافقت‌‌نامه فن‌‌آوری‌اطلاعات(۱۰)(ITA) خواهان حذف تعرفه‌ها و عوارض گمركی محصولات یاد شده‌اند.
۲. در تعریف تجارت الكترونی جهانی اشاره شد كه: اعضای WTOخواستار منع مالیات‌بندی بر حمل و نقل كالاهای الكترونی هستند.
WTO از سپتامبر ۱۹۹۸ اجرای یك برنامه كاری مسائل تجاری در زمینه تجارت‌الكترونی را آغاز كرد. این برنامه مسائلی چند را در بر می‌گرفت.
ـ تجارت خدمات و كالاها، حفاظت از حقوق مالكیت معنوی
ـ مذاكراتی پیرامون فاز دوم ITA در ژوئیه ۱۹۹۷
ـ مذاكراتی پیرامون آزادسازی ادارات شامل خدمات
برنامه دیگر كاری WTO برای آزمایش و تهیه گزارش از مسائل مالكیت معنوی در ارتباط با تجارت الكترونی، شامل مسائل چندی است كه عبارت اند از:
ـ حفاظت و اجرای كپی و قوانین مربوط به آن
ـ حفاظت و اجرای علایم تجاری
ـ فن آوری‌های جدید و دستیابی به آنها
فعالیت‌های WTO برای به حداكثر رساندن منافع، به شرح ذیل است:
اجرای مطالعات خاص تجارت الكترونی و نقش WTO كه اهمیت اقتصادی تجارت‌الكترونی را مورد توجه قرار می‌دهد و روش‌هایی را در مورد موافقت نامه‌های WTO روی‌تجارت الكترونی طرح ریزی می‌كند.
گفتنی است كه كارهای تحلیلی مطالعاتی در WTO باید روی داده‌های تجاری و قابلیت‌تعویض مبادلات الكترونی محصولات فیزیكی صورت گیرد.
ـ WTO در راستای توسعه مهارت‌ها در تجارت الكترونی، اطلاعات و آموزش هایی را برای ادارات دولتی در كشورهای در حال توسعه فراهم می‌كند.
ـ از اهداف دیگر WTO اجرای برنامه كاری در جهت ارائه روش‌های افزایش همكاری‌كشورهای در حال توسعه و SMEهای آن از طریق توسعه دستیابی آنها به فن آوری و زیرساختار اطلاعاتی است و نهایتاً مشاركت جهانی را گسترش می‌دهد.
با تشكیل كنفرانس بزرگ گروه A، در كشورهای صنعتی جهان (۸كشور) و برگزاری‌نخستین جلسه غیر رسمی پیرامون مسائل اقتصادی در سال ۱۹۷۵ و سپس افزودن مسائل‌سیاسی، برجسته‌ترین فعالیت گروه A در زمینه ICT در اجلاس سال ۲۰۰۰ در اكیناوای ژاپن‌صورت گرفت و WTO از جمله سازمان‌هایی است با این گروه ارتباط دارند كه مجموعاً تدوین‌‌كنندگان سیاست‌های كلان را تشكیل می‌دهند و در نهایت این كه سازمان تجارت‌جهانی یكی از اجزای اصلی اقتصاد جهان را بخش مخابراتی می‌داند و تجارت در مخابرات‌را به دو بخش بین‌المللی تقسیم كرده است:
۱. فروش تجهیزات و وسایل مخابراتی؛ و
۲. فروش خدمات مخابراتی.
۳. بانك جهانی(۱۱)
بانك جهانی از ائتلاف سه مؤسسه بین‌المللی در اول ژوئیه ۱۹۴۴ میلادی با عضویت ۴۴كشور تشكیل شد. در حال حاضر، تعداد اعضای این بانك به ۱۸۳ كشور رسیده است. بانك‌جهانی به طور سنتی سرمایه ساخت تأسیساتی نظیر جاده راه آهن، بندر و نیروگاه را فراهم‌می‌آورد و در سالهای اخیر بخش ارتباطات دور و به ویژه كاربرد ICT در توسعه كشورها را بخشی از برنامه‌های خود ساخته است. ارائه مشاوره سیاسی به منظور تنظیم قوانین مالیاتی‌مناسب برای تجارت الكترونی، تأمین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت، قانون‌گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها، كمك به كشورهای در حال توسعه، توسعه مهارت‌ها و تشویق شركای خصوصی به ایجاد و گشایش مراكز خدمات اطلاعاتی و ازجمله برنامه‌های بانك جهانی در زمینه كاربرد ICT است.
بانك جهانی با اعتقاد به این اصل كه ICT نقش مهمی در توسعه و رشد اطلاعات و فن‌آوری ارتباطات در كشورهای در حال توسعه ایفاد می‌كند، كمك به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی و دولتی، سازمان‌ها و نهادهایی كه در این بخش فعالند را اصلی‌ترین وظیفه خود می‌داند.
رئوس كلی برنامه‌های بانك جهانی در زمینه ICT به شرح زیر است:
۱. ایجاد تسهیلات تجاری و امكان دسترسی به بازار با انتشار بهترین فعالیت‌ها و آموزش‌های مرتبط با آزادسازی بازارها و توسعه زیر ساختارهای شبكه‌ای و اتحاد جهانی؛
۲. ایجاد امكان دسترسی به و استفاده از زیر ساختار اطلاعات، انجام اقدام‌ها در جهت‌توسعه بخش‌ها، شامل:
الف. تأمین هزینه توسعه زیرساختار ارتباطی و اطلاعاتی؛
ب. تأمین هزینه اصلاح قوانین؛
پ. انتشار اطلاعات و تجربیات، شركت در جلسات بین‌المللی و همكاری با سازمان‌های بین‌المللی نظیر WTO,ITU؛
۳. توسعه مهارت‌ها از طریق تأمین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت و اقدامات قانون گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها؛ و
۴. كمك به كشورها در طراحی و اجرای قوانین مربوط به آزاد سازی بازارهای مخابراتی‌و بیان فواید زیر ساختارهای اطلاعات در توسعه.
بانك جهانی، علاوه بر مشاركت در زیر ساختارها و اصلاح قوانین، با توجه به توسعه ICTدر سالهای اخیر و توسعه استفاده از فن آوری‌های نوین ارتباطی، مشخصاً در این زمینه نیز اقدامات خاصی به این شرح كرده است:
۱. شناخت تأثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الكترونی؛
۲. بررسی تأثیرهای تجارت الكترونی بر شركت‌های كوچك و متوسط از طریق برگزاری‌سمینارهای متعدد در خصوص كاربردهای عملی تجارت الكترونی در اقتصاد نوین؛
۳. تشویق شركای خصوصی به ایجاد و گشایش مراكز خدمات اطلاعات؛
۴. حمایت از مالكیت معنوی از طریق برگزاری سمینارهای مختلف؛
۵. مالیات بندی: در این زمینه بانك جهانی با انجام مشاوره سیاسی برای تنظیم قوانین‌مالیاتی مناسب در موارد مربوط به تجارت الكترونی كشورهای در حال توسعه را یاری‌می‌دهد؛ و
۶. تأمین هزینه‌های آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت.
۴. اتحادیه اروپایی(۱۲)
اتحادیه اروپایی كه در سال ۱۹۵۱ میلادی شكل گرفت، مسائل مختلف اقتصادی و تجاری ارتباطات و اطلاعات را مورد حمایت قرار می‌دهد. از جمله این بخش‌ها، توسعه‌فن‌آوری‌های ارتباطی است. فعالیت‌های این اتحادیه در زمینه ICT بر حقوق مالكیت معنوی‌و صنعتی، گسترش جنبه‌های مختلف اینترنت، جامعه اطلاعاتی و تجارت الكترونی، توسعه‌مهارت‌ها در زمینه ICT و تسهیل و ایجاد بازارهای الكترونی متمركز است.
اتحادیه اروپایی در بین دیدگاه‌های كلی خود در قبال مسائل اقتصادی اجتماعی و سیاسی‌منطقه به تجارت روی اینترنت، توجه خاص دارد و در راستای جامعه اطلاعات و تجارت‌الكترونی، به استاندارد سازی از طریق ICTSB (كه گروه مدیریت استاندارد ICT درETSI) توجه دارد.
ـ هماهنگ كردن استانداردهای فنی و طرحهای ترافیك مخابراتی
ـ اتخاذ روش‌های مناسب در بهره برداری از خدمات مخابراتی منطقه
ـ مطالعات علمی و فنی در توسعه فن آوری‌های مخابراتی
ـ كمك‌های فنی كارشناسی كوتاه مدت به اعضای جامعه
ـ ایجاد مؤسسه‌های آموزش مخابراتی منطقه‌ای
فعالیت‌های دیگر اتحادیه اروپا در جهت و توسعه ایجاد بازارهای الكترونی، بررسی‌چالش‌های جدید در مسیر سیاست‌های كلان اقتصادی، رقابت و استاندارد سازی در زمینه‌كاربرد ICT به شرح زیر است:
۱. تشویق و ترغیب به سرمایه گذاری در امر تحقیقات كاربردی و توسعه فن آوری جدید اطلاعات و ارتباطات
۲. فراهم كردن یك چارچوب مشخص و استاندارد برای رقابت در كلیه كشورهای‌اروپایی
۳. تشویق شهروندان اروپایی به مشاركت در ایجاد جامعه اطلاعاتی
سیاستها و قوانین مصوب اتحادیه اروپایی در زمینه ICT به شرح زیر است:
۱. ایجاد زمینه رقابت تجارتی در مخابرات و تأسیس خدمات ارتباطی توسط تمامی‌آحاد جامعه؛
۲. حمایت از فن آوری‌های ارتباطی و اطلاعات پیشرفته؛
۳. فراهم كردن شرایط لازم و ضروری برای رقابت در جامعه صنعتی؛ و
۴. همگرا ساختن شبكه‌های حمل و نقل، انرژی و ارتباطات دور در اروپا.
اتحادیه اروپایی برای تحقق جامعه اطلاعاتی و كاربرد وسیع ICT فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌را در این زمینه در سال ۱۹۸۴ با برنامه كاری پ توسعه فن آوری اطلاعات پ آغاز كرد و با برنامه كاربرد تله‌‌مینك در حمل و نقل، بهداشت و آموزش در سال ۱۹۸۶ میلادی ادامه داد و در نهایت با برنامه بكارگیری فن آوری‌های پیشرفته ارتباطات و اطلاعات كامل كرد.اتحادیه‌سیاست‌های اجرایی زیر را برای تحقق این مهم به اجرا در آورده است:
۱. اتحادیه اروپایی اینترنت را كلید رسیدن به جامعه اطلاعاتی می‌داند. به همین منظور، اقدام به طراحی راهبردی نموده است كه كاربرد اینترنت را در سه بخش ذیل افزایش دهد:
الف.هر شهروند باید در خانه، مدرسه، محل كار و تجارت، اینترنت ارزان، سریع و امن‌در اختیار داشته باشد؛
ب. آفرینش سواد دیجیتال از طریق اینترنت؛ و
پ. ایجاد جامعه اطلاعاتی وسیع برای همه اروپا.
۲. تشویق جامعه در بكارگیری فن آوری‌های جدید ارتباطی، مثل كار از دور و تجارت‌الكترونی.
بكارگیری این فن‌آوری‌ها منافع زیادی برای جامعه دارد كه افزایش بهره وری، افزایش‌رقابت، ایجاد شغل‌های جدید و رشد اجتماعی نمونه‌هایی از آنها هستند. یكی از دلایلی كه‌منافع جامعه اطلاعاتی را قطعی می‌سازد. بهره‌گیری همه اروپا از برنامه واحد متعادل و دارای‌چارچوب قانونی روشن و صریح است. بنابراین، ساختار جدید و استانداردهای مشترك‌اینترنت و تجارت الكترونی جهانی اند و در اجرا و بكارگیری آنها باید آیین‌ها و ضوابط بین‌المللی نیز رعایت شوند.
۵. جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام(۱۳)
جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام در سال ۱۹۷۹ میلادی شكل گرفت و در حال حاضر دارای ۳۱ كشور عضو، ۴۰ انجمن و ۴۰ عضو وابسته است. این جامعه یكی از برنامه‌های اصلی خود را توسعه ICT در كشورهای عضو می‌داند: ایجاد ارتباط بین طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شبكه‌های مخابراتی منطقه‌ای و بین‌المللی و مساعدت در توسعه شبكه‌های مخابراتی‌كشورهای منطقه از جمله اهداف اصلی این سازمان هستند كه در سالهای اخیر در زمینه ICTهم اهداف زیر را دنبال می‌كند:
الف. كاربرد ICT در مناطق روستایی؛
ب. توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات در كشورهای عضو؛ و
پ. توسعه تجارت الكترونی.
در سمیناری كه با عنوان «فرصت‌های دیجیتال برای همه» از ۲۹ ژوییه تا اول اوت ۲۰۰۲(۱۰-۷ مرداد ۱۳۸۱) در تایلند با حضور ۹۶ تن از نمایندگان كشورهای عضو APT و نمایندگان سازمان‌های جهانی برگزار شد، آخرین تصمیم‌های این جامعه در زمینه ICT به‌شرح ذیل به كشورهای عضو اعلام شد:
- توسعه دسترسی همگان به ICT؛
ـ توسعه ICT در روستاها؛ و
ـ كاربردهای ICT در تولید در آمد؛
ـ لزوم توجه جدی دولت‌ها به توسعه ICT و تلاش و عزم و اراده جدی برای كاهش‌شكاف دیجیتال در راستای فقر زدایی؛
ـ لزوم توسعه كاربردهای ICT در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛
ـ توسعه پزشكی و آموزش از راه دور در جوامع؛
ـ توسعه منابع انسانی برای بهره‌گیری از ICT؛
ـ تهیه اطلاعات بومی و محلی در سایت‌های اطلاعاتی؛
ـ توجه به زبان و فرهنگ ملی در سایت‌های اطلاعاتی؛
ـ ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی در مدارس(۱۴) و توسعه آنها؛ و
ـ ضرورت همكاری وزارتخانه‌ها برای توسعه ICT در جوامع دور افتاده و روستاها.
۶. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسكو)(۱۵)
اهداف اصلی این سازمان ایجاد آرامش و امنیت در جهان به همراه توسعه ارتباطات، فرهنگ، علوم آموزش در سطح بین‌المللی و داوری میان كشورهاست. فعالیت‌های یونسكو در زمینه ICT به شرح زیر است:
الف. فعالیت اساسی روی آموزش نیروهای جوان در مدارس و دانشگاه‌ها در راستای‌رشد و توسعه ICT
ب. استفاده از ICT در امر آموزش؛
پ. ارائه رهیافت‌هایی برای توسعه ICT در مدارس؛ و
ت. ایجاد پایگاهی به منظور فعالیت در زمینه تجارت الكترونی جهانی، خصوصی سازی، محرمانگی، مقررات و ضوابط روی محتوا و دستیابی جهانی.
بخش اطلاعات و ارتباطات یكی از گروههای اصلی پنجگانه یونسكو است. در ارتباط با تجارت الكترونی، یونسكو، فعالیت‌هایی در زمینه حفاظت از علایق و امنیت مصرف كنندگان‌و توسعه تجارت الكترونی صورت داده است.
۷. سازمان ملل متحد(۱۶)
برنامه‌های سازمان ملل در زمینه ICT از طریق شورای اقتصادی ـ اجتماعی این سازمان‌اجرا می‌شود. به اعتقاد سازمان ملل متحد نیاز به فن آوری اطلاعات، از عوامل رشد و توسعه‌اقتصادی كشورهاست و این در حالی است كه اكثریت جهان هنوز در فقر اطلاعات بسر می‌برند. لذا به دلیل سودمندی، اطلاعات شورای اقتصادی ـ اجتماعی سازمان ملل، سال۲۰۰۰ میلادی را سال همكاری جهانی در راستای توسعه و نقش IT در زمینه دانش و اقتصاد نامگذاری كرده است. برخی توصیه نامه‌های ECOSOC در سطح ملی چنین است:
ـ تحریك مقاصد سیاسی، برای ایجاد عملكردهای هماهنگ به منظور بهره برداری از قابلیت دیجیتال در جهت پیشرفت كشورها
ـ عرضه راهبردهای توسعه ملی ICT
ـ افزایش ظرفیت مؤسسه برای طرح سرمایه گذاری ICT و ایجاد شبكه‌ها و روش‌های ارتباطی كه سود به دست آمده از ICT را با اشتراك دانش موجود بین كشورها تقسیم می‌كند.
ـ به كار انداختن منابع ضروری برای توسعه ICT و استفاده از كاربردهای آن از جمله: آموزش الكترونی، بهداشت، تجارت و حكومت الكترونی
ـ فراهم كردن چارچوب سیاسی و مدیریتی در جهت گسترش بازارهای استفاده از ICT
ـ توسعه ICT و دستیابی به آن
ـ ترغیب عمومی بر استفاده از ICT
۸. اتحادیه جهانی پست(۱۸)
این اتحادیه به عنوان فعال‌ترین سازمان جهانی در زمینه تدوین مقررات بین‌المللی ،فعالیت‌هایی به شرح زیر در زمینه ICT دارد:
الف. حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی؛ ایجاد یك چارچوب سیاسی و جهانی‌برای حمایت از مشتریان از طریق رمز نگاری و خدمات مربوط به گواهینامه؛
ب. فن آوری و زیر ساختارهای امن: تصدیق و گواهی توسعه چارچوب جهانی برای‌تطبیق دیجیتالی همانند تصدیق رو در رو كه در ادارات پست سراسر جهان انجام می‌شود و تنظیم موافقتنامه‌ای در این زمینه؛
پ. حفاظت از مصرف كننده توسعه یك چارچوب سیاسی حفاظتی از مصرف كننده به‌عنوان بخشی از زیر ساختار مطمئن پست جهانی؛ و
ت. دسترسی به زیر ساختار اطلاعات و استفاده از آن با هدف فراهم كردن خدمات‌شبكه‌ای جهانی برای جامعه پستی و فراهم كردن محصولات و خدمات مرتبط با تجارت‌الكترونی در این زمینه‌ها:
۱. خدمات شبكه‌ای وب
۲. خدمات مبادله الكترونی داده‌ها
۳. خدمات ردیابی
۴. خدمات مالی
۵. اینترنت
۶. خدمات راهنمایی و بایگانی
ث. اداره اینترنت / سیستم نام گذاری دامنه
ـ معرفی gTLDهای(۱۹) جدید از طریق برگزاری نشست‌های تخصصی
ج.استانداردها شامل این مواردند:
ـ ایجاد چند استاندارد برای پیام‌های مبادله الكترونی داده‌ها در صنعت پست كه امروزه‌در جهان كاربرد دارند؛ و
ـ كوشش‌هایی در جهت استاندارد سازی رمزنگاری داده‌ها، تصدیق و گواهی در جهت‌بررسی امضای دیجیتال.
چ. شناخت تأثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الكترونی از طریق انجام مطالعات و ارائه گزارشهایی در مورد بازار، به منظور درك آسان‌تر و عمیق‌تر تجارت الكترونی در جامعه پستی
ح. توسعه مهارت‌ها با اصلاح علوم و مهارت‌های جامعه پستی در زمینه تجارت الكترونی و خدمات مالی و پشتیبانی
خ. تأمین مشاركت جهانی با معرفی فن آوری‌های جدید جامعه پستی جهت بهبود مبادلات الكترونی و خدمات مالی در سطح ملی و بین‌المللی
طرح تكفا
توسعه كاربرد فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات (تكفا) عنوان طرحی است كه از سوی‌شورای عالی اطلاع رسانی و وزارت پست و تلگراف و تلفن تهیه و توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور به هیئت دولت ارائه شده است. چارچوب نظری این طرح با برنامه‌های نهادهای بین‌المللی درباره كاربرد ICT منطبق است و امید است با اجرای آن تحولات اساسی در حوزه اقتصاد و فرهنگ كشور به وجود آید. هدف اصلی این طرح، آماده سازی هر چه‌بیش‌تر كشور برای حضور همه جانبه در عصر اطلاعات به منظور نیل به توسعه فرهنگی، اقتصادی و همچنین توسعه زمینه‌ها و فرصتها در جهت تحرك بخش خصوصی به عنوان‌محور كلیدی و راهبردی توسعه ICT تعیین و برنامه‌های هفتگانه زیر و پروژه‌های مربوط به‌عنوان اولویت‌های برنامه عملیاتی فن آوری ارتباطات و اطلاعات كشور اعلام شده است:
۱. طرح دولت الكترونی؛
۲. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش؛
۳. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش عالی و آموزش‌پزشكی؛
۴. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در توسعه خدمات اجتماعی؛
۵. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد و بازرگانی و تجارت؛
۶. طرح گسترش قلمرو فرهنگ، هنر و تقویت خط و زبان فارسی در محیط رایانه‌ای؛ و
۷. طرح توسعه واحدهای كوچك و متوسط فعال در فن آوری ارتباطات و اطلاعات از طریق ایجاد مراكز رشد و پارك‌های فن آوری.بر اساس این طرح، كلیه دستگاه‌های اجرایی باید بكوشند فعالیت‌های جدید خود را با بهره‌گیری از ارتباطات و فن آوری اطلاعات ICT سازمان‌دهی كنند؛ چرا كه با توجه به‌وضع فعلی جهان و تأكید سازمان جهانی تجارت، در ابعاد مختلف به ویژه اقتصاد، جز اجرای این طرح راهی وجود ندارد.
نتیجه
براساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد(۲۰) در سال ۲۰۰۱ رویكرد كشورها به مقوله‌فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات با توجه به برنامه نهادهای بین‌المللی درباره كاربرد ICT در توسعه ملی كشورها و همچنین راهبردهای ملی در دو رده كلی زیر قرار می‌گیرند:
الف. ICT به عنوان عامل موجد توسعه اقتصادی / اجتماعی (تحول و توسعه ICT)
این كشورها با اعتقاد به خصوصیت‌های منحصر به فردICT از آن به عنوان یك عامل‌موجد توسعه اقتصادی ـ اجتماعی استفاده می‌كنند و در این ارتباط به سمت توسعه فراگیر در دو رده كاربری‌های زیر جهت‌گیری كرده‌اند:
۱. رویكرد مبتنی بر بهبود موقعیت رقابت در عرصه اقتصادی جهانی: به طور نمونه كشور مالزی این راهبرد را برگزیده و در زمینه ساخت MSC (۲۱) سرمایه گذاری قابل توجهی نموده‌است.
۲. رویكرد مبتنی بر توسعه و كاربری مستقیم ICT در پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی، اجتماعی: در این مورد می‌توان به كشورهایی نظیر آفریقای جنوبی و استونی اشاره كرد كه با اتخاذ این رویكرد به متعادل كردن وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی خود اقدام نموده‌اند.
ب.ICT به عنوان یك بخش تولیدی (صنعت ICT)
دسته دوم كشورهایی هستند كه به توسعه بخش ICTو ارتقای تولید و تقویت صنایع‌مرتبط با این فن آوری از قبیل نرم‌افزار ،سخت‌افزار، تجهیزات مخابراتی و نیز خدماتی كه با محوریت ICTارائه می‌شوند، همت گمارده‌اند. این رده از كشورها نیز دو رویكرد فرعی ذیل‌را مد نظر داشته‌اند:
۱. رویكرد مبتنی بر ارتقای ظرفیت ملی و بازار داخلی ICT
كشورهای این رده مانند برزیل، با تغییر جهت استراتژی پشتیبانی تولید داخلی خود به ارتقای‌ظرفیتهای موجود توسعه در بخش ICT و نیز بهره‌گیری از دو سیاست خصوصی‌سازی در كنار استفاده از سرمایه گذاری‌های خارجی، در گام نخست به توانمند ساختن صنایع ICTداخلی همت گماردند.
۳. رویكرد مبتنی بر استفاده از ICT به عنوان موتور محرك صادرات
از نمونه‌های موفق در بكارگیری این رویكرد جهانی می‌توان به هند اشاره كرد. كشورهایی بیشتر به این رویكرد توجه می‌كنند كه در رده‌های صادراتی تك محصولی بوده و یا ثبات‌مناسبی در صادرات كالاهای سنتی خود به ویژه در ترازهای اقتصادی نداشته‌اند. بنابراین، با اتخاذ این رویكرد و توسعه مشاركت سایر كشورها و سرمایه گذاری شركت‌های معتبر جهانی‌فضای مناسبی برای اجرای برنامه‌های ICT ملی فراهم می‌آورند. «شكل یك» رویكردهای موجود استراتژی‌های ملیICT را نمایش می‌دهد.
شكل یك - رویكردهای موجود در راهبردهای ملی ICT
جمع بندی نكات یاد شده در خصوص راهبردهای ICT و نیز برنامه‌های اجرایی جهانی به‌مدلی برای توسعه پویا به صورت «شكل دو» منتهی می‌شود.
در فضای كلان مشاركت راهبردی در تمامی سطوح می‌بایستی راهبردهای ملی همسویی لازم‌را داشته باشند و طی مدیریتی فراگیر طی برنامه‌ای هماهنگ و هم جهت اداره شوند. سایر اركان این مدل به قرار زیر تبیین می‌شوند. در این حركت فراگیر تمامی نهادهای دخیل و ذینفع، باید ضمن درك صحیح چشم انداز مورد نظر، مشاركت مؤثری نیز داشته باشند.
توسعه منابع انسانی
محتویات و كاربردها زیرساخت
سیاستها كارآفرینی وSME
شكل دو: مدلی برای توسعه پویا
۱.زیر ساخت
زیر ساخت جزء پایه‌ای این مدل (و هر مدل راهبردی ICT دیگر) است كه از طریق آن‌امكان دسترسی طیف بیشتری از كاربران و متقاضیان فراهم می‌شود. در توسعه زیر ساخت‌نباید دسترسی تمامی كاربران بالقوه و نیز ظرفیت متناسب و بلند مدت مورد نیاز بخش‌های دیگر را از نظر دور داشت.
۲.توسعه منابع انسانی
جزء دوم مدل توسعه پویا در راهبردهای ICT ملی داشتن سواد پایه و اولیه و سواد رایانه‌ای است. ظرفیت‌های بالاتر در این بخش آموزش و یادگیری الكترونی و نیز یافتن‌تخصص و دستیابی به مهارت‌های موجود در ICT است. در امر پرداختن به توسعه منابع‌انسانی علاوه بر گرایش به كاركنانی دانش گرا و آموزش به آنان انگیزه‌های لازم را جهت‌جلوگیری از تبعات ناخواسته‌ای نظیر فرار مغزها فراهم آورد. در درجه بعد باید تمركز اصلی‌توسعه منابع و ظرفیت‌های نیروی انسانی بخش ICT را به سمت افراد كار آفرین و دارای انگیزه كافی سوق داد.
۳. سیاستها
جزء دیگر مدل توسعه پویا كه به طور شایسته‌ای باید در راهبردهای ICT ملحوظ شود، شفافیت و جامعیت در سیاستها و سیاست‌گذاری‌های اجرایی است كه فضای رقابتی مناسبی‌را فراهم می‌آورد. علاوه بر این، ضمن تدوین چارچوب‌های قانونی مدون و متناسب، بایستی‌فضای روشنی از اهمیت موضوع و قابلیت‌های موجود به قانون‌گذاران و مجریان سیاستها ارائه كرد.
۴. كارآفرینی وSMEها(۲۲)
پس از فراهم آمدن بستر مناسب و ترسیم فضای كاربردی ICT بایستی موتور محركه‌ای طراحی شود كه به طور تصاعدی به بسط و گسترش كاركردهای ICT و ایجاد زمینه‌های نوین‌استفاده بپردازد. این بخش می‌تواند به رونق اشتغال زایی منجر شود. اگر مواردی از جمله‌تأمین اعتبارات مالی، رعایت حقوق مالكیت معنوی، نظام‌های مالیاتی مناسب، دسترسی‌آسان به بازارهای دیگر و توجه به تقاضا مورد بررسی قرار گیرد.
۵. محتویات و كاربردها
در عرصه راهبردهای ICT محتویات فن آوری جزء كامل كننده مدل توسعه پویاست. آن‌چه به كاربران عرضه می‌شود می‌بایستی در درجه اول نیازهای آنها را پوشش دهد، سپس‌به ارتقای آنها و ارائه كاربردهای جدید بپردازند.
در این مسیر استفاده آسان و بدون مشكل از زبان و خط روی اینترنت و نیز هزینه مناسب این‌محتویات به تشویق كاربران و اضافه شدن جمعیت آنها منجر می‌شود. مورد دیگری كه به‌خصوص در زمینه كاربردها اهمیت به سزایی دارد، استفاده از آن دسته كاربری‌های ICT، نظیر دولت الكترونی و یا تجارت الكترونی است كه با اهداف ملی و توسعه‌ای همسویی داشته‌باشند. نتیجه مستقیم این امر ایجاد حس اعتماد متقابل بین ارائه دهندگان خدمات و كاربران‌است. در ایران، طرح تكفا محور برنامه‌های توسعه كاربرد ICT است و انتظار می‌رود با استفاده از امكانات، فرصتها و برنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی فعال در این زمینه و اجرای‌آن تحولی اساسی و ساختاری در ابعاد مختلف ایجاد گردد.
پی‌نوشت‌ها
(۱). Information Communication Technology (ICT)
(۲). Information Technology (IT)
(۳). Communication Technology (CT)
(۴). multimedia
(۵). توسعه و كاربرد فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در ایران.
(۶). International Telecommunication Union (ITU)
(۷). منظور استانداردهایی فنی است كه بایستی در ساخت هر نوع دستگاه مخابراتی رعایت‌شود.
(۸). Internet Browsing
(۹). World Trade Organization (WTO)
(۱۰). Information Technology Agreement (ITA)
(۱۱). World Bank (WB)
(۱۲). Europe Union (EU)
(۱۳). Asia Pacific Telecommunication (APT)
(۱۴). School Net
(۱۵). Unesco
(۱۶). United Nation (UN)
(۱۷). Economic and Social council (Ecosoc)
(۱۸). Universal Postal Union (UPU)
(۱۹). Generic Top Level Domain (gTLD)
(۲۰). United Nation Development Program (UNDP)
(۲۱). Multimedia Super Corridor (MSC)
(۲۲). Small to Medium Enterprise
منابع
بعضی مستندات دفتر امور بین‌الملل شركت پست.
بعضی مستندات دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی مستقر در وزارت پست و تلگراف و تلفن
ساختار مدیریت اجرایی برنامه توسعه و كاربری فن آوری ارتباطات و اطلاعات ایران، شورای عالی اطلاع رسانی، آبان ۱۳۸۱.
گزارش سمینار فرصت‌های دیجیتال برای همه/ تایلند مرداد ۸۱، دكتر داوود زارعیان، مندرج در ارتباطات شماره ۷۰، شهریور ۱۳۸۱.
گزارش سومین كنفرانس توسعه مخابرات، استانبول از دفتر گروههای مطالعاتی - مهندس ابوالقاسم افضلی.
ماهنامه ارتباطات، نشریه شركت مخابرات ایران.
WWW.euope.eu.int
WWW.ict.esti.org
WWW.Unesco.org
WWW.europe.int
WWW.espest.org
WWW.ICT.esti.org
WWW.ITU.INT
WWW.Un.int
WWW.Un.int
WWW.Unesco.org
WWW.UPU.Org
WWW.Uneitral.org
WWW.WTO.ing
WWW.Wb.org
دكتر داود زارعیان
برای مطالعه آسان‌تر می‌توان مقوله(۲) ICT را به دو عبارت فن‌آوری اطلاعات(۳) (IT) و فن‌آوری ارتباطات (ICT)تفكیك و بررسی كرد.
فن‌آوری اطلاعات: دانش و فن‌آوری مطالعه و استفاده از دستگاه‌ها و نرم افزارهای رایانه‌ای، دستیابی، بازیافت، ذخیره سازی، سازمان دهی و پردازش اطلاعات است كه صنعت‌رایانه و تجهیزات جنبی آن مثل اسكنر و چاپگر و نیز دستگاه‌های دیجیتال مخابراتی، شبكه‌های رایانه‌ای - مخابراتی، پایگاه‌های اطلاعاتی و برنامه‌های چند رسانه‌ای (۴) را دربرمی‌گیرد.
در واقع، فن‌آوری اطلاعات مجموعه‌ای است از دانش‌های فیزیك، الكترونیك، برق، ریاضی، آمار و صنایع.
فن‌آوری ارتباطات: مجموعه دانش و فن‌آوری‌های مربوط به دستگاه‌های مخابراتی (اعم‌از مراكز تلفن سوئیچینگ، شبكه‌ها و محیطهای انتقال و مودم) انواع دستگاه‌های مسیریابی و انتقال صدا، تصویر و داده است.
از آن جا كه وجود ICT به دلیل تأثیرهای سرنوشت ساز آن در تمامی شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بین‌المللی، لازمه توسعه ملی كشورها و از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر زمان است، افزون بر كشورها، بسیاری از نهادهای بین‌المللی نیز در جهت توسعه و تعمیم آنها ICT به‌طور جدی اهتمام می‌ورزند و چنین توجهی جزو برنامه‌های مدون‌شده است.
اهداف راهبردی نهادهای بین‌المللی در زمینه ICT
۱. توسعه شبكه‌های اطلاعاتی از طریق نوآوری در خدمات، كاربردها و فن‌آوری‌ها.
۲. توسعه منابع انسانی و همكاری با متخصصان ICT بخش‌های اقتصادی و اجتماعی.
۳. افزایش بهره‌برداری از ICT توسط بخش‌های دولتی، خصوصی و عمومی در جهت‌دسترسی شهروندان به این خدمات.
۴. انجام اصلاحات ساختاری در محورهای عمرانی، اقتصادی و اجتماعی.
۵. مدیریت اقتصاد كلان (با توجه به فن‌آوری‌های جدید اطلاعاتی).
از جمله نهادهای مهم بین‌المللی كه مقوله‌های مذكور را مورد توجه بیشتر قرار داده‌اند، عبارت‌اند از: ECSOC EU,WIPO,WB,UNESCO,APT,WTO,UPU,ITU.
در این مقاله، ابتدا، برنامه این نهادهای بین‌المللی در زمینه كاربرد در ICT در توسعه ملی‌كشورها بررسی می‌شود، و در قسمت دوم، با نگاهی اجمالی به طرح «تكفا»(۵) كاربرد ایران‌نسبت به سازمان‌های بین‌المللی مقایسه و توصیه هایی ارائه می‌شود.
ICT در دیدگاه سازمانی نهادهای بین‌المللی
دیدگاه تعدادی از سازمان‌های مهم بین‌المللی مخابراتی و غیر مخابراتی در مورد ICTبه‌این شرح است:
۱. اتحادیه بین المللی مخابرات (۶)
اتحادیه بین المللی مخابرات هماهنگ كننده فن‌آوری و استانداردهای مخابراتی است ودر زمینه توسعه جهانی مخابرات و دستیابی عموم مردم به خدمات ارتباطی و اطلاعاتی‌مخابراتی تلاش می‌كند. این اتحادیه ۱۸۹ كشور عضو و ۵۰۰ عضو غیر حكومتی دارد و در زمینه توسعه محورهای ذیل فعال است:
الف. توسعه استانداردهای كلیدی كه زیر ساختار اطلاعات جهانی را می‌سازد؛
ب. توسعه كاربردها و خدمات تجارت الكترونی؛
پ. توسعه مهارت‌های IT؛ و
ت. توسعه اینترنت و كاربردهای آن.
فعالیت ITU در بخش توسعه ICT چنین است:
الف. توسعه استانداردهای كلیدی(۷)
معمولاً در سطح جهانی نهادها برای تجهیزات مخابراتی استانداردهایی را تعیین می‌كنند و كارشناسان مخابراتی كشورها با توجه به شرایط كشور (مسائلی مثل شرایط اقلیمی) و ملحوظ داشتن استانداردهای جهانی شناخته شده برای هر دستگاه مخابراتی استانداردی را طراحی و عرضه می‌دارند و كارخانه‌ها و واحدهای تولیدی ملزم به رعایت استانداردهای‌تعیین شده از سوی نهاد مصرف‌كننده‌اند. در ایران، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی‌مسئولیت تعیین استانداردهای ملی مخابرات را بر عهده مركز تحقیقات مخابرات ایران‌گذاشته است. هر دو سال یك بار صلاحیت مركز یاد شده بررسی و این مأموریت تمدید می‌شود. اجرای طرح استانداردهای ملی مخابرات، كه از طرحهای ملی مركز تحقیقات‌مخابرات ایران است، از سال ۱۳۷۴ آغاز شده و رسالت آن حمایت از جامعه مخابراتی‌كشور از طریق تدوین استانداردهای مخابراتی مورد نیاز و آموزش و پژوهش در زمینه‌مذكور است، تا راه صدور محصولات و خدمات مهندسی مخابرات كشور به بازارهای‌منطقه‌ای و بین‌المللی باز شود. براساس این طرح، تدوین استانداردها در چهار مرحله و در قالب چهار كمیسیون صورت می‌گیرد؛ كمیسیون اولیه؛ كمیسیون فنی؛ كمیسیون نهایی؛ و كمیسیون ملی.
نمایندگان و كارشناسان سازمان‌های ذیربط در جلسات تدوین استانداردها شركت‌می‌كنند. این سازمان‌ها عبارت اند از: مصرف كننده‌ها (واحدهای مختلف طراحی، نگهداری‌و بهره برداری شركت مخابرات ایران و سایر مصرف كنندگان)، مؤسسه استاندارد و تحقیقات‌صنعتی ایران، تولید كنندگان تجهیزات مخابراتی، دانشگاه‌ها، مراكز تحقیقاتی ذیربط (به‌ویژه مركز تحقیقات مخابرات ایران)، سازمان برنامه و بودجه، وزارت صنایع و وزارت دفاع. بعضی استانداردهایی كه تا پایان آذر ماه سال ۱۳۷۸ تدوین و به تصویب كمیته ملی استاندارد برق و الكترونیك رسیده است عبارت‌اند از:
- آرایش فركانس كانال‌های رادیویی برای سیستم‌های رله رادیویی با ظرفیت كم و متوسط آنالوگ و دیجیتال در باند ۲ گیگا هرتز.
- مشخصات فنی پایانه‌های VSAT
- سرعت بیت‌ها در سلسله مراتب دیجیتال
- مشخصات فیزیكی و الكتریكی واسطه‌های دیجیتال سلسله مراتبی
- مدولاسیون كد بندی پالاس (PCM) فركانس‌های صوتی
- مشخصات اصلی تجهیزات مالتی پلكس PCM مرتبه اول برای فركانس‌های صوتی
- الگوهای تشعشعی مرجع برای آنت‌های رله رادیویی دید مستقیم به منظور استفاده در مطالعات مربوط به هماهنگی و برآورد تداخل در محدوده فركانسی از یك تا چهل‌گیگاهرتز.
- معماری‌ها و ویژگی‌های كاركردی سیستم‌های رله رادیویی برای شبكه‌های SDH
- نیازهای اساسی و معیارهای كارآیی برای سیستم‌های متحرك نوع سلولی مورد استفاده به صورت سیستم‌های ثابت.
- الگوهای تشعشع مرجع ایستگاه زمینی ماهواره‌ای برای استفاده در هماهنگی و برآورد تداخل رادیویی در محدوده فركانسی دو الی سی گیگاهرتز
- مدیریت سلسله مراتب دیجیتال همزمان SDH
- مجموعه‌های پروتكل مربوط به واسطه Q برای مدیریت سیستم‌های انتقال
- كابل‌های نوری
- سیستم علامت گذاری شماره یك مشترك دیجیتال لایه پیوند داده واسط كاربر -شبكه، جنبه‌های كلی از سری: سیستم علامت گذاری شماره یك مشترك دیجیتال
- واسطه كاربر - شبكه ISDN مشخصات لایه پیوند داده از سری: سیستم علامت گذاری‌شماره یك مشترك دیجیتال (DSSI)
- مخابرات داده از طریق شبكه تلفنی سطوح توان برای انتقال داده روی خطوط تلفنی.
- مخابرات داده از طریق شبكه تلفنی مودم دو جهتی با نرخ علامت گذاری داده تا۱۴۴۰۰۰ بیت بر ثانیه برای استفاده بر روی شبكه تلفنی سوئیچ عمومی مدارهای تلفنی‌استیجاری دو سیمه نقطه به نقطه.
- خدمات مخابرات سیار دریایی از طریق ماهواره.ب. توسعه كاربردها و خدمات تجارت و دیگر خدمات الكترونی
با رشد و تكامل فن‌آوری روزافزون مخابرات در بخش‌ها و ابعاد مختلف، منافع ناشی از كاربرد خدمات الكترونی ارزش افزوده (از جمله دولت الكترونی و پزشكی از راه دور آموزش و تحصیل الكترونی و حتی كار از راه دور آموزش و تحصیل الكترونی و حتی كار از راه دور) به طور روزافزون از نظر كمی و كیفی رو به ارتقاء است. دیدگاه اتحادیه‌بین‌المللی مخابرات در مجموع - بیش از هر نهاد بین‌المللی دیگر بر گسترش كمی و كیفی درICT سطح جهان و كاربرد خدمات الكترونی در كشورهاست.
در كنفرانس فوق‌العاده سران مخابرات ITU كه در سال ۱۹۹۲ میلادی در ژنو برگزار شد، فكر تشكیل و برگزاری كنفرانس توسعه جهانی مخابرات و تأسیس دفتر توسعه مخابرات درساختار جدید ITU تصویب شد. اولین جلسه این كنفرانس در سال ۱۹۹۴ در بوئنس آیرس برگزار شد و از آن پس هر ۴ سال یك بار برگزار می‌شود. این كنفرانس بالاترین مرجع‌تصمیم‌گیری در بخش توسعه مخابرات است. در نخستین كنفرانس آقای «الگور»، معاون‌رئیس جمهوری وقت امریكا، اندیشه بزرگ‌راه‌های اطلاعاتی و جامعه اطلاعاتی را مطرح‌ساخت. سومین كنفرانس توسعه جهانی مخابرات از ۱۷ تا ۲۸ مارس ۲۰۰۲ (۲۷ اسفند ۸۰ تا۷ فروردین ۸۱) در استانبول (تركیه) با شركت بیش از ۱۲۰۰ نماینده از كشورهای عضو ITUبرگزارشد. در این كنفرانس بیش از سی قطعنامه و چند توصیه نامه شامل تصمیم‌های مختلف‌گروه‌های كاری و كمیته‌ها به تصویب رسید كه رئوس آن چنین است:
- ترغیب بخش خصوصی به مشاركت در انجام فعالیت‌های توسعه مخابرات كشورهای‌عضو
- تسهیل امر مبادله اطلاعات بین كشورهای عضو خصوصی ITU در ارتباط با مسائل‌بخش از جمله سیاستها، مقررات، فن‌آوری‌ها، خدمات وابسته، دسترسی به بازار و شرایط سرمایه گذاری.
- دسترسی یكسان زنان و مردان به فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی.
- تعیین اولویت‌های كشورهای كم‌تر توسعه یافته مخابراتی و استفاده از بودجه دفتر توسعه مخابرات
- كمك به ۱۱ كشور در بخش ارتباطات رادیویی، استاندارد سازی مخابرات و كاربرد اطلاعات و ارتباطات
- مشاركت كشورها در مدیریت طیف فركانس
- تأكید بر نقش مخابرات در تهیه و تدارك جامعه اطلاعاتی
- رفع تبعیض در دسترسی به تسهیلات و خدمات مخابراتی جدید
- استفاده از منابع مخابراتی در عرضه خدمات و كمك‌های انسان دوستانه
- پزشكی از راه دور
- اجرای طرح ارتباطات جهانی سیار (موبایل شخصی) به وسیله ماهواره CMPCS
- متعهد كردن ITU به مشاركت جدی در توسعه كشورهای آفریقایی
- حمایت از اتحادیه مخابراتی آفریقا
- ایجاد پلی بر روی شكاف دیجیتال و تلاش جهت حذف این شكاف
- تأسیس برنامه جوانان در دفتر توسعه مخابرات
- توسعه آموزش از راه دور
- تأكید بر نقش مخابرات در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع
- تأكید بر نقش ICT در حفاظت از محیط زیست
- تأكید بر جمع آوری و انتشار اطلاعات
- بسیج منابع و مشاركت برای تسریع در توسعه مخابرات
گفتنی است كه در سومین كنفرانس توسعه مخابرات برای یك دوره مطالعاتی چهار ساله(از ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷) طرح (راهبردی) استراتژیك، در راستای توسعه مخابرات مبتنی بر حقوق تمامی مردم در زمینه ارتباطات، دسترسی به زیرساخت و خدمات ICT و در بر گیرنده‌نكاتی بود كه در قالب قطعنامه‌ها ذكر شد.
طرح عملیاتی كنفرانس استانبول شامل پنج برنامه بود كه می‌بایست از سوی اتحادیه‌بین‌المللی مخابرات و دفتر توسعه مخابرات اجرا شود:
- برنامه‌اول: اصلاح مقررات در جهت توسعه ICT ملی و دسترسی عام به آن
- برنامه دوم: برنامه توسعه شبكه مخابرات و فن آوری‌های آن در كشورهای در حال‌توسعه، شامل فن آوری تلفن همراه، طیف فركانس، پروتكل اینترنت و چند رسانه‌ای
- برنامه سوم: راهبرد و خدمات الكترونی و كاربردهای آن
- برنامه چهارم: مسائل اقتصادی و دارایی كشورهای در حال توسعه
- برنامه پنجم: ظرفیت سازی نیروی انسانی
در برنامه سوم طرح عملیاتی كنفرانس استانبول بر همگرایی و توسعه و بسط IP در شبكه‌های مخابراتی و كاربرد خدمات الكترونی ارزش افزوده (ازجمله دولت الكترونی، تجارت، درمان و آموزش الكترونی، پزشكی، تحصیل و كار از دور...) در كشورهای در حال توسعه تأكید شده است. هدف این برنامه كمك به ارتقای كشورهای در حال توسعه دردسترسی به خدمات درمانی، آموزشی از دور و استفاده از مراكز ارتباطی چند منظوره(MCTS) و IP و كم كردن شكاف اجتماعی و بهبود كیفیت زندگی عمومی و بالا بردن اقتصاد اجتماعی از طریق ICT است.
دسترسی به جامعه اطلاعاتی از طریق همكاری نزدیك با تمام بخش‌های خصوصی، عمومی، ملی، ناحیه‌ای و بین‌المللی و NGOها و سازمان‌های بین دولتی از اهداف اصلی‌برنامه سوم توسعه مخابرات در كنفرانس استانبول بود.
اولویت‌های این برنامه به شرح ذیل است:
۱. یكپارچگی كاربردهای مبتنی بر IP و خدمات ارزش افزوده با توسعه انواع شبكه‌های مخابراتی
۲. ارتقای خدمات الكترونی (پزشكی از دور، درمان، تجارت و دولت الكترونی‌تحصیل، آموزش و فیلم از دور)
۳. گسترش مراكز و پایگاه‌های چند منظوره و معرفی كاربردهای مبتنی بر IPو خدمات‌ارزش افزوده
۴. ارتقای محیط قانونی مطبوعات برای خدمات الكترونی
۵. ارتقای امنیت شبكه و ایجاد اعتماد عمومی در استفاده از خدمات الكترونی
۶. ارتقای دانش ICT و آگاهی دادن عمومی
پ. توسعه مهارت‌های ICT
فعالیت‌های اتحادیه جهانی در زمینه توسعه مهارت‌های ICT به شرح زیر تبیین می‌شود:
۱. تشكیل سمینارها و سمپوزیم‌های تخصصی در زمینه مسائل حقوقی و قانونی تجارت‌الكترونی
۲. سرپرستی پروژه‌های مربوط به كاربرد ارتباطات و فن آوری ارتباطات در كشورهای جهان سوم
۳. برگزاری كنفرانس‌های جهانی و منطقه‌ای در مورد توسعه مخابرات به ویژه خدمات‌ارزش افزوده.
۴. برگزاری نشست‌های تخصصی در جهت تدوین استاندارهای تجارت الكترونی
۵. آموزش ادارات دولتی و مؤسسه‌های بخش خصوصی در زمینه مسائل مرتبط با ICT
۶. برگزاری كارگاه‌های آموزش تجارت الكترونی برای افراد حرفه‌ای
ت. توسعه اینترنت و كاربردهای آن
با توجه به گسترش اینترنت و بزرگ راه‌های اطلاعاتی در سال اخیر، توصیه‌های ITU تقریبا برای تمامی لایه‌های اینترنت به كار می‌رود. برای مثال، صنعت مخابرات به وضوح زیرساخت عمده و اساسی اینترنت و سایر شبكه‌های مبتنی بر پروتكل اینترنت (IP) را فراهم می‌كند. قسمت عمده این ساختار بر پایه توصیه نامه‌های ITU تنظیم شده است.
لذا بدون وجود این توصیه نامه‌ها، به خصوص سری مربوط به مودم‌ها و فن آوری‌هایDSL، نمی‌توانست امكان داشته باشد. به عنوان مثال، پس از توصیه نامه‌های دیگر توافق شد. از مواردی كه در این توصیه نامه آمده است، توانایی نگهداری مودم به صورت ON_HOLD می‌باشد (وقتی كه شبكه نشان می‌دهد كه یك ارتباط ورودی منتظر است) امكاناتی از این نوع‌مودم‌ها فواید شاخصی را به همراه بهبود دسترسی به خدمات فعال برای كاربران فراهم‌می‌كنند و به آنها امكان بهره برداری از تسهیلات پاسخ گویی صوتی همراه با INTERNETBROWSING را می‌دهد.
با توجه به گفته‌های «پیر آندرپروست»، سرپرست گروه مطالعاتی ITU_T۱۶ كه مسئول‌چند رسانه‌ای است؛ خصوصیات جدید و مهم V.۹۲ استفاده كاربران اینترنتی را از خدمات جدید اینترنت از طریق كاهش زمان برقراری ارتباط و فراهم نمودن دسترسی مناسب بهبود خواهد بخشید.طبق نظر جان ماگیل، سرپرست گروه كاری ITU_T۱۶/۱ در ارتباط با ویژگی‌های مودم،در حالی كه این روزها بیش‌ترین توجه به فن آوری‌های DSL است، ولی مودم طیف صوتی‌برای سالهای متمادی فن آوری دسترسی عمده در سطح جهانی باقی خواهد ماند و توصیه‌نامه‌های مهم و جدید كاربران جهت استفاده بهتر از این فن آوری، كمك خواهند نمود. واضح است كه رشد اینترنت و سایر شبكه‌های ارتباطی اطلاعاتی (از قبیل شبكه‌های دیتای‌سیار نسل سوم یا ۳G) به جای این كه خطری برای ITUباشند، فرصت‌های جدید ارائه‌می‌كنند تا ITU در زمینه‌های اصلی مربوط به خود برتری یابد؛ نتیجه نهایی آن گسترش سریع‌فعالیت استاندارد سازی ITUدر ارتباط با IP است.
۲. سازمان جهانی تجارت(۹)(WTO)
تعهدات این سازمان در ارتباط با تجارت الكترونی، زیر به عنوان GATS و در راستای‌آزادی كامل تجارت و خدمات مخابراتی ارزش افزوده است كه دسترسی اصلی تجارت‌الكترونی را محقق می‌سازد. از دیگر فعالیت‌های مهم این سازمان می‌توان به اقدامات زیر اشاره كرد:
- حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی
- موضوعات مالی، پرداخت الكترونی و انتقال كالا
- ایجاد تسهیلات تجاری و دسترسی به بازار
- حمایت از مالكیت معنوی
- توسعه مهارت‌ها
سازمان جهانی تجارت در راستای ایجاد قوانین پایه‌ای برای بازار دیجیتال، به منظور تسهیل امور تجاری و دسترسی به بازار در چارچوب فعالیت‌های جاری و در جهت توسعه‌زیر ساختارهای اطلاعات برای تجارت الكترونی اقدام‌های اساسی كرده است، كه بعد از ذكر دو نكته مهم به آن اشاره می‌شود:
۱. كشورهایی كه تجارت محصولات IT نقش اساسی دارند، تحت موافقت‌‌نامه فن‌‌آوری‌اطلاعات(۱۰)(ITA) خواهان حذف تعرفه‌ها و عوارض گمركی محصولات یاد شده‌اند.
۲. در تعریف تجارت الكترونی جهانی اشاره شد كه: اعضای WTOخواستار منع مالیات‌بندی بر حمل و نقل كالاهای الكترونی هستند.
WTO از سپتامبر ۱۹۹۸ اجرای یك برنامه كاری مسائل تجاری در زمینه تجارت‌الكترونی را آغاز كرد. این برنامه مسائلی چند را در بر می‌گرفت.
ـ تجارت خدمات و كالاها، حفاظت از حقوق مالكیت معنوی
ـ مذاكراتی پیرامون فاز دوم ITA در ژوئیه ۱۹۹۷
ـ مذاكراتی پیرامون آزادسازی ادارات شامل خدمات
برنامه دیگر كاری WTO برای آزمایش و تهیه گزارش از مسائل مالكیت معنوی در ارتباط با تجارت الكترونی، شامل مسائل چندی است كه عبارت اند از:
ـ حفاظت و اجرای كپی و قوانین مربوط به آن
ـ حفاظت و اجرای علایم تجاری
ـ فن آوری‌های جدید و دستیابی به آنها
فعالیت‌های WTO برای به حداكثر رساندن منافع، به شرح ذیل است:
اجرای مطالعات خاص تجارت الكترونی و نقش WTO كه اهمیت اقتصادی تجارت‌الكترونی را مورد توجه قرار می‌دهد و روش‌هایی را در مورد موافقت نامه‌های WTO روی‌تجارت الكترونی طرح ریزی می‌كند.
گفتنی است كه كارهای تحلیلی مطالعاتی در WTO باید روی داده‌های تجاری و قابلیت‌تعویض مبادلات الكترونی محصولات فیزیكی صورت گیرد.
ـ WTO در راستای توسعه مهارت‌ها در تجارت الكترونی، اطلاعات و آموزش هایی را برای ادارات دولتی در كشورهای در حال توسعه فراهم می‌كند.
ـ از اهداف دیگر WTO اجرای برنامه كاری در جهت ارائه روش‌های افزایش همكاری‌كشورهای در حال توسعه و SMEهای آن از طریق توسعه دستیابی آنها به فن آوری و زیرساختار اطلاعاتی است و نهایتاً مشاركت جهانی را گسترش می‌دهد.
با تشكیل كنفرانس بزرگ گروه A، در كشورهای صنعتی جهان (۸كشور) و برگزاری‌نخستین جلسه غیر رسمی پیرامون مسائل اقتصادی در سال ۱۹۷۵ و سپس افزودن مسائل‌سیاسی، برجسته‌ترین فعالیت گروه A در زمینه ICT در اجلاس سال ۲۰۰۰ در اكیناوای ژاپن‌صورت گرفت و WTO از جمله سازمان‌هایی است با این گروه ارتباط دارند كه مجموعاً تدوین‌‌كنندگان سیاست‌های كلان را تشكیل می‌دهند و در نهایت این كه سازمان تجارت‌جهانی یكی از اجزای اصلی اقتصاد جهان را بخش مخابراتی می‌داند و تجارت در مخابرات‌را به دو بخش بین‌المللی تقسیم كرده است:
۱. فروش تجهیزات و وسایل مخابراتی؛ و
۲. فروش خدمات مخابراتی.
۳. بانك جهانی(۱۱)
بانك جهانی از ائتلاف سه مؤسسه بین‌المللی در اول ژوئیه ۱۹۴۴ میلادی با عضویت ۴۴كشور تشكیل شد. در حال حاضر، تعداد اعضای این بانك به ۱۸۳ كشور رسیده است. بانك‌جهانی به طور سنتی سرمایه ساخت تأسیساتی نظیر جاده راه آهن، بندر و نیروگاه را فراهم‌می‌آورد و در سالهای اخیر بخش ارتباطات دور و به ویژه كاربرد ICT در توسعه كشورها را بخشی از برنامه‌های خود ساخته است. ارائه مشاوره سیاسی به منظور تنظیم قوانین مالیاتی‌مناسب برای تجارت الكترونی، تأمین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت، قانون‌گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها، كمك به كشورهای در حال توسعه، توسعه مهارت‌ها و تشویق شركای خصوصی به ایجاد و گشایش مراكز خدمات اطلاعاتی و ازجمله برنامه‌های بانك جهانی در زمینه كاربرد ICT است.
بانك جهانی با اعتقاد به این اصل كه ICT نقش مهمی در توسعه و رشد اطلاعات و فن‌آوری ارتباطات در كشورهای در حال توسعه ایفاد می‌كند، كمك به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی و دولتی، سازمان‌ها و نهادهایی كه در این بخش فعالند را اصلی‌ترین وظیفه خود می‌داند.
رئوس كلی برنامه‌های بانك جهانی در زمینه ICT به شرح زیر است:
۱. ایجاد تسهیلات تجاری و امكان دسترسی به بازار با انتشار بهترین فعالیت‌ها و آموزش‌های مرتبط با آزادسازی بازارها و توسعه زیر ساختارهای شبكه‌ای و اتحاد جهانی؛
۲. ایجاد امكان دسترسی به و استفاده از زیر ساختار اطلاعات، انجام اقدام‌ها در جهت‌توسعه بخش‌ها، شامل:
الف. تأمین هزینه توسعه زیرساختار ارتباطی و اطلاعاتی؛
ب. تأمین هزینه اصلاح قوانین؛
پ. انتشار اطلاعات و تجربیات، شركت در جلسات بین‌المللی و همكاری با سازمان‌های بین‌المللی نظیر WTO,ITU؛
۳. توسعه مهارت‌ها از طریق تأمین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت و اقدامات قانون گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها؛ و
۴. كمك به كشورها در طراحی و اجرای قوانین مربوط به آزاد سازی بازارهای مخابراتی‌و بیان فواید زیر ساختارهای اطلاعات در توسعه.
بانك جهانی، علاوه بر مشاركت در زیر ساختارها و اصلاح قوانین، با توجه به توسعه ICTدر سالهای اخیر و توسعه استفاده از فن آوری‌های نوین ارتباطی، مشخصاً در این زمینه نیز اقدامات خاصی به این شرح كرده است:
۱. شناخت تأثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الكترونی؛
۲. بررسی تأثیرهای تجارت الكترونی بر شركت‌های كوچك و متوسط از طریق برگزاری‌سمینارهای متعدد در خصوص كاربردهای عملی تجارت الكترونی در اقتصاد نوین؛
۳. تشویق شركای خصوصی به ایجاد و گشایش مراكز خدمات اطلاعات؛
۴. حمایت از مالكیت معنوی از طریق برگزاری سمینارهای مختلف؛
۵. مالیات بندی: در این زمینه بانك جهانی با انجام مشاوره سیاسی برای تنظیم قوانین‌مالیاتی مناسب در موارد مربوط به تجارت الكترونی كشورهای در حال توسعه را یاری‌می‌دهد؛ و
۶. تأمین هزینه‌های آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت.
۴. اتحادیه اروپایی(۱۲)
اتحادیه اروپایی كه در سال ۱۹۵۱ میلادی شكل گرفت، مسائل مختلف اقتصادی و تجاری ارتباطات و اطلاعات را مورد حمایت قرار می‌دهد. از جمله این بخش‌ها، توسعه‌فن‌آوری‌های ارتباطی است. فعالیت‌های این اتحادیه در زمینه ICT بر حقوق مالكیت معنوی‌و صنعتی، گسترش جنبه‌های مختلف اینترنت، جامعه اطلاعاتی و تجارت الكترونی، توسعه‌مهارت‌ها در زمینه ICT و تسهیل و ایجاد بازارهای الكترونی متمركز است.
اتحادیه اروپایی در بین دیدگاه‌های كلی خود در قبال مسائل اقتصادی اجتماعی و سیاسی‌منطقه به تجارت روی اینترنت، توجه خاص دارد و در راستای جامعه اطلاعات و تجارت‌الكترونی، به استاندارد سازی از طریق ICTSB (كه گروه مدیریت استاندارد ICT درETSI) توجه دارد.
ـ هماهنگ كردن استانداردهای فنی و طرحهای ترافیك مخابراتی
ـ اتخاذ روش‌های مناسب در بهره برداری از خدمات مخابراتی منطقه
ـ مطالعات علمی و فنی در توسعه فن آوری‌های مخابراتی
ـ كمك‌های فنی كارشناسی كوتاه مدت به اعضای جامعه
ـ ایجاد مؤسسه‌های آموزش مخابراتی منطقه‌ای
فعالیت‌های دیگر اتحادیه اروپا در جهت و توسعه ایجاد بازارهای الكترونی، بررسی‌چالش‌های جدید در مسیر سیاست‌های كلان اقتصادی، رقابت و استاندارد سازی در زمینه‌كاربرد ICT به شرح زیر است:
۱. تشویق و ترغیب به سرمایه گذاری در امر تحقیقات كاربردی و توسعه فن آوری جدید اطلاعات و ارتباطات
۲. فراهم كردن یك چارچوب مشخص و استاندارد برای رقابت در كلیه كشورهای‌اروپایی
۳. تشویق شهروندان اروپایی به مشاركت در ایجاد جامعه اطلاعاتی
سیاستها و قوانین مصوب اتحادیه اروپایی در زمینه ICT به شرح زیر است:
۱. ایجاد زمینه رقابت تجارتی در مخابرات و تأسیس خدمات ارتباطی توسط تمامی‌آحاد جامعه؛
۲. حمایت از فن آوری‌های ارتباطی و اطلاعات پیشرفته؛
۳. فراهم كردن شرایط لازم و ضروری برای رقابت در جامعه صنعتی؛ و
۴. همگرا ساختن شبكه‌های حمل و نقل، انرژی و ارتباطات دور در اروپا.
اتحادیه اروپایی برای تحقق جامعه اطلاعاتی و كاربرد وسیع ICT فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌را در این زمینه در سال ۱۹۸۴ با برنامه كاری پ توسعه فن آوری اطلاعات پ آغاز كرد و با برنامه كاربرد تله‌‌مینك در حمل و نقل، بهداشت و آموزش در سال ۱۹۸۶ میلادی ادامه داد و در نهایت با برنامه بكارگیری فن آوری‌های پیشرفته ارتباطات و اطلاعات كامل كرد.اتحادیه‌سیاست‌های اجرایی زیر را برای تحقق این مهم به اجرا در آورده است:
۱. اتحادیه اروپایی اینترنت را كلید رسیدن به جامعه اطلاعاتی می‌داند. به همین منظور، اقدام به طراحی راهبردی نموده است كه كاربرد اینترنت را در سه بخش ذیل افزایش دهد:
الف.هر شهروند باید در خانه، مدرسه، محل كار و تجارت، اینترنت ارزان، سریع و امن‌در اختیار داشته باشد؛
ب. آفرینش سواد دیجیتال از طریق اینترنت؛ و
پ. ایجاد جامعه اطلاعاتی وسیع برای همه اروپا.
۲. تشویق جامعه در بكارگیری فن آوری‌های جدید ارتباطی، مثل كار از دور و تجارت‌الكترونی.
بكارگیری این فن‌آوری‌ها منافع زیادی برای جامعه دارد كه افزایش بهره وری، افزایش‌رقابت، ایجاد شغل‌های جدید و رشد اجتماعی نمونه‌هایی از آنها هستند. یكی از دلایلی كه‌منافع جامعه اطلاعاتی را قطعی می‌سازد. بهره‌گیری همه اروپا از برنامه واحد متعادل و دارای‌چارچوب قانونی روشن و صریح است. بنابراین، ساختار جدید و استانداردهای مشترك‌اینترنت و تجارت الكترونی جهانی اند و در اجرا و بكارگیری آنها باید آیین‌ها و ضوابط بین‌المللی نیز رعایت شوند.
۵. جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام(۱۳)
جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام در سال ۱۹۷۹ میلادی شكل گرفت و در حال حاضر دارای ۳۱ كشور عضو، ۴۰ انجمن و ۴۰ عضو وابسته است. این جامعه یكی از برنامه‌های اصلی خود را توسعه ICT در كشورهای عضو می‌داند: ایجاد ارتباط بین طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شبكه‌های مخابراتی منطقه‌ای و بین‌المللی و مساعدت در توسعه شبكه‌های مخابراتی‌كشورهای منطقه از جمله اهداف اصلی این سازمان هستند كه در سالهای اخیر در زمینه ICTهم اهداف زیر را دنبال می‌كند:
الف. كاربرد ICT در مناطق روستایی؛
ب. توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات در كشورهای عضو؛ و
پ. توسعه تجارت الكترونی.
در سمیناری كه با عنوان «فرصت‌های دیجیتال برای همه» از ۲۹ ژوییه تا اول اوت ۲۰۰۲(۱۰-۷ مرداد ۱۳۸۱) در تایلند با حضور ۹۶ تن از نمایندگان كشورهای عضو APT و نمایندگان سازمان‌های جهانی برگزار شد، آخرین تصمیم‌های این جامعه در زمینه ICT به‌شرح ذیل به كشورهای عضو اعلام شد:
- توسعه دسترسی همگان به ICT؛
ـ توسعه ICT در روستاها؛ و
ـ كاربردهای ICT در تولید در آمد؛
ـ لزوم توجه جدی دولت‌ها به توسعه ICT و تلاش و عزم و اراده جدی برای كاهش‌شكاف دیجیتال در راستای فقر زدایی؛
ـ لزوم توسعه كاربردهای ICT در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛
ـ توسعه پزشكی و آموزش از راه دور در جوامع؛
ـ توسعه منابع انسانی برای بهره‌گیری از ICT؛
ـ تهیه اطلاعات بومی و محلی در سایت‌های اطلاعاتی؛
ـ توجه به زبان و فرهنگ ملی در سایت‌های اطلاعاتی؛
ـ ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی در مدارس(۱۴) و توسعه آنها؛ و
ـ ضرورت همكاری وزارتخانه‌ها برای توسعه ICT در جوامع دور افتاده و روستاها.
۶. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسكو)(۱۵)
اهداف اصلی این سازمان ایجاد آرامش و امنیت در جهان به همراه توسعه ارتباطات، فرهنگ، علوم آموزش در سطح بین‌المللی و داوری میان كشورهاست. فعالیت‌های یونسكو در زمینه ICT به شرح زیر است:
الف. فعالیت اساسی روی آموزش نیروهای جوان در مدارس و دانشگاه‌ها در راستای‌رشد و توسعه ICT
ب. استفاده از ICT در امر آموزش؛
پ. ارائه رهیافت‌هایی برای توسعه ICT در مدارس؛ و
ت. ایجاد پایگاهی به منظور فعالیت در زمینه تجارت الكترونی جهانی، خصوصی سازی، محرمانگی، مقررات و ضوابط روی محتوا و دستیابی جهانی.
بخش اطلاعات و ارتباطات یكی از گروههای اصلی پنجگانه یونسكو است. در ارتباط با تجارت الكترونی، یونسكو، فعالیت‌هایی در زمینه حفاظت از علایق و امنیت مصرف كنندگان‌و توسعه تجارت الكترونی صورت داده است.
۷. سازمان ملل متحد(۱۶)
برنامه‌های سازمان ملل در زمینه ICT از طریق شورای اقتصادی ـ اجتماعی این سازمان‌اجرا می‌شود. به اعتقاد سازمان ملل متحد نیاز به فن آوری اطلاعات، از عوامل رشد و توسعه‌اقتصادی كشورهاست و این در حالی است كه اكثریت جهان هنوز در فقر اطلاعات بسر می‌برند. لذا به دلیل سودمندی، اطلاعات شورای اقتصادی ـ اجتماعی سازمان ملل، سال۲۰۰۰ میلادی را سال همكاری جهانی در راستای توسعه و نقش IT در زمینه دانش و اقتصاد نامگذاری كرده است. برخی توصیه نامه‌های ECOSOC در سطح ملی چنین است:
ـ تحریك مقاصد سیاسی، برای ایجاد عملكردهای هماهنگ به منظور بهره برداری از قابلیت دیجیتال در جهت پیشرفت كشورها
ـ عرضه راهبردهای توسعه ملی ICT
ـ افزایش ظرفیت مؤسسه برای طرح سرمایه گذاری ICT و ایجاد شبكه‌ها و روش‌های ارتباطی كه سود به دست آمده از ICT را با اشتراك دانش موجود بین كشورها تقسیم می‌كند.
ـ به كار انداختن منابع ضروری برای توسعه ICT و استفاده از كاربردهای آن از جمله: آموزش الكترونی، بهداشت، تجارت و حكومت الكترونی
ـ فراهم كردن چارچوب سیاسی و مدیریتی در جهت گسترش بازارهای استفاده از ICT
ـ توسعه ICT و دستیابی به آن
ـ ترغیب عمومی بر استفاده از ICT
۸. اتحادیه جهانی پست(۱۸)
این اتحادیه به عنوان فعال‌ترین سازمان جهانی در زمینه تدوین مقررات بین‌المللی ،فعالیت‌هایی به شرح زیر در زمینه ICT دارد:
الف. حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی؛ ایجاد یك چارچوب سیاسی و جهانی‌برای حمایت از مشتریان از طریق رمز نگاری و خدمات مربوط به گواهینامه؛
ب. فن آوری و زیر ساختارهای امن: تصدیق و گواهی توسعه چارچوب جهانی برای‌تطبیق دیجیتالی همانند تصدیق رو در رو كه در ادارات پست سراسر جهان انجام می‌شود و تنظیم موافقتنامه‌ای در این زمینه؛
پ. حفاظت از مصرف كننده توسعه یك چارچوب سیاسی حفاظتی از مصرف كننده به‌عنوان بخشی از زیر ساختار مطمئن پست جهانی؛ و
ت. دسترسی به زیر ساختار اطلاعات و استفاده از آن با هدف فراهم كردن خدمات‌شبكه‌ای جهانی برای جامعه پستی و فراهم كردن محصولات و خدمات مرتبط با تجارت‌الكترونی در این زمینه‌ها:
۱. خدمات شبكه‌ای وب
۲. خدمات مبادله الكترونی داده‌ها
۳. خدمات ردیابی
۴. خدمات مالی
۵. اینترنت
۶. خدمات راهنمایی و بایگانی
ث. اداره اینترنت / سیستم نام گذاری دامنه
ـ معرفی gTLDهای(۱۹) جدید از طریق برگزاری نشست‌های تخصصی
ج.استانداردها شامل این مواردند:
ـ ایجاد چند استاندارد برای پیام‌های مبادله الكترونی داده‌ها در صنعت پست كه امروزه‌در جهان كاربرد دارند؛ و
ـ كوشش‌هایی در جهت استاندارد سازی رمزنگاری داده‌ها، تصدیق و گواهی در جهت‌بررسی امضای دیجیتال.
چ. شناخت تأثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الكترونی از طریق انجام مطالعات و ارائه گزارشهایی در مورد بازار، به منظور درك آسان‌تر و عمیق‌تر تجارت الكترونی در جامعه پستی
ح. توسعه مهارت‌ها با اصلاح علوم و مهارت‌های جامعه پستی در زمینه تجارت الكترونی و خدمات مالی و پشتیبانی
خ. تأمین مشاركت جهانی با معرفی فن آوری‌های جدید جامعه پستی جهت بهبود مبادلات الكترونی و خدمات مالی در سطح ملی و بین‌المللی
طرح تكفا
توسعه كاربرد فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات (تكفا) عنوان طرحی است كه از سوی‌شورای عالی اطلاع رسانی و وزارت پست و تلگراف و تلفن تهیه و توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور به هیئت دولت ارائه شده است. چارچوب نظری این طرح با برنامه‌های نهادهای بین‌المللی درباره كاربرد ICT منطبق است و امید است با اجرای آن تحولات اساسی در حوزه اقتصاد و فرهنگ كشور به وجود آید. هدف اصلی این طرح، آماده سازی هر چه‌بیش‌تر كشور برای حضور همه جانبه در عصر اطلاعات به منظور نیل به توسعه فرهنگی، اقتصادی و همچنین توسعه زمینه‌ها و فرصتها در جهت تحرك بخش خصوصی به عنوان‌محور كلیدی و راهبردی توسعه ICT تعیین و برنامه‌های هفتگانه زیر و پروژه‌های مربوط به‌عنوان اولویت‌های برنامه عملیاتی فن آوری ارتباطات و اطلاعات كشور اعلام شده است:
۱. طرح دولت الكترونی؛
۲. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش؛
۳. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش عالی و آموزش‌پزشكی؛
۴. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در توسعه خدمات اجتماعی؛
۵. طرح گسترش كاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد و بازرگانی و تجارت؛
۶. طرح گسترش قلمرو فرهنگ، هنر و تقویت خط و زبان فارسی در محیط رایانه‌ای؛ و
۷. طرح توسعه واحدهای كوچك و متوسط فعال در فن آوری ارتباطات و اطلاعات از طریق ایجاد مراكز رشد و پارك‌های فن آوری.بر اساس این طرح، كلیه دستگاه‌های اجرایی باید بكوشند فعالیت‌های جدید خود را با بهره‌گیری از ارتباطات و فن آوری اطلاعات ICT سازمان‌دهی كنند؛ چرا كه با توجه به‌وضع فعلی جهان و تأكید سازمان جهانی تجارت، در ابعاد مختلف به ویژه اقتصاد، جز اجرای این طرح راهی وجود ندارد.
نتیجه
براساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد(۲۰) در سال ۲۰۰۱ رویكرد كشورها به مقوله‌فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات با توجه به برنامه نهادهای بین‌المللی درباره كاربرد ICT در توسعه ملی كشورها و همچنین راهبردهای ملی در دو رده كلی زیر قرار می‌گیرند:
الف. ICT به عنوان عامل موجد توسعه اقتصادی / اجتماعی (تحول و توسعه ICT)
این كشورها با اعتقاد به خصوصیت‌های منحصر به فردICT از آن به عنوان یك عامل‌موجد توسعه اقتصادی ـ اجتماعی استفاده می‌كنند و در این ارتباط به سمت توسعه فراگیر در دو رده كاربری‌های زیر جهت‌گیری كرده‌اند:
۱. رویكرد مبتنی بر بهبود موقعیت رقابت در عرصه اقتصادی جهانی: به طور نمونه كشور مالزی این راهبرد را برگزیده و در زمینه ساخت MSC (۲۱) سرمایه گذاری قابل توجهی نموده‌است.
۲. رویكرد مبتنی بر توسعه و كاربری مستقیم ICT در پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی، اجتماعی: در این مورد می‌توان به كشورهایی نظیر آفریقای جنوبی و استونی اشاره كرد كه با اتخاذ این رویكرد به متعادل كردن وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی خود اقدام نموده‌اند.
ب.ICT به عنوان یك بخش تولیدی (صنعت ICT)
دسته دوم كشورهایی هستند كه به توسعه بخش ICTو ارتقای تولید و تقویت صنایع‌مرتبط با این فن آوری از قبیل نرم‌افزار ،سخت‌افزار، تجهیزات مخابراتی و نیز خدماتی كه با محوریت ICTارائه می‌شوند، همت گمارده‌اند. این رده از كشورها نیز دو رویكرد فرعی ذیل‌را مد نظر داشته‌اند:
۱. رویكرد مبتنی بر ارتقای ظرفیت ملی و بازار داخلی ICT
كشورهای این رده مانند برزیل، با تغییر جهت استراتژی پشتیبانی تولید داخلی خود به ارتقای‌ظرفیتهای موجود توسعه در بخش ICT و نیز بهره‌گیری از دو سیاست خصوصی‌سازی در كنار استفاده از سرمایه گذاری‌های خارجی، در گام نخست به توانمند ساختن صنایع ICTداخلی همت گماردند.
۳. رویكرد مبتنی بر استفاده از ICT به عنوان موتور محرك صادرات
از نمونه‌های موفق در بكارگیری این رویكرد جهانی می‌توان به هند اشاره كرد. كشورهایی بیشتر به این رویكرد توجه می‌كنند كه در رده‌های صادراتی تك محصولی بوده و یا ثبات‌مناسبی در صادرات كالاهای سنتی خود به ویژه در ترازهای اقتصادی نداشته‌اند. بنابراین، با اتخاذ این رویكرد و توسعه مشاركت سایر كشورها و سرمایه گذاری شركت‌های معتبر جهانی‌فضای مناسبی برای اجرای برنامه‌های ICT ملی فراهم می‌آورند. «شكل یك» رویكردهای موجود استراتژی‌های ملیICT را نمایش می‌دهد.
شكل یك - رویكردهای موجود در راهبردهای ملی ICT
جمع بندی نكات یاد شده در خصوص راهبردهای ICT و نیز برنامه‌های اجرایی جهانی به‌مدلی برای توسعه پویا به صورت «شكل دو» منتهی می‌شود.
در فضای كلان مشاركت راهبردی در تمامی سطوح می‌بایستی راهبردهای ملی همسویی لازم‌را داشته باشند و طی مدیریتی فراگیر طی برنامه‌ای هماهنگ و هم جهت اداره شوند. سایر اركان این مدل به قرار زیر تبیین می‌شوند. در این حركت فراگیر تمامی نهادهای دخیل و ذینفع، باید ضمن درك صحیح چشم انداز مورد نظر، مشاركت مؤثری نیز داشته باشند.
توسعه منابع انسانی
محتویات و كاربردها زیرساخت
سیاستها كارآفرینی وSME
شكل دو: مدلی برای توسعه پویا
۱.زیر ساخت
زیر ساخت جزء پایه‌ای این مدل (و هر مدل راهبردی ICT دیگر) است كه از طریق آن‌امكان دسترسی طیف بیشتری از كاربران و متقاضیان فراهم می‌شود. در توسعه زیر ساخت‌نباید دسترسی تمامی كاربران بالقوه و نیز ظرفیت متناسب و بلند مدت مورد نیاز بخش‌های دیگر را از نظر دور داشت.
۲.توسعه منابع انسانی
جزء دوم مدل توسعه پویا در راهبردهای ICT ملی داشتن سواد پایه و اولیه و سواد رایانه‌ای است. ظرفیت‌های بالاتر در این بخش آموزش و یادگیری الكترونی و نیز یافتن‌تخصص و دستیابی به مهارت‌های موجود در ICT است. در امر پرداختن به توسعه منابع‌انسانی علاوه بر گرایش به كاركنانی دانش گرا و آموزش به آنان انگیزه‌های لازم را جهت‌جلوگیری از تبعات ناخواسته‌ای نظیر فرار مغزها فراهم آورد. در درجه بعد باید تمركز اصلی‌توسعه منابع و ظرفیت‌های نیروی انسانی بخش ICT را به سمت افراد كار آفرین و دارای انگیزه كافی سوق داد.
۳. سیاستها
جزء دیگر مدل توسعه پویا كه به طور شایسته‌ای باید در راهبردهای ICT ملحوظ شود، شفافیت و جامعیت در سیاستها و سیاست‌گذاری‌های اجرایی است كه فضای رقابتی مناسبی‌را فراهم می‌آورد. علاوه بر این، ضمن تدوین چارچوب‌های قانونی مدون و متناسب، بایستی‌فضای روشنی از اهمیت موضوع و قابلیت‌های موجود به قانون‌گذاران و مجریان سیاستها ارائه كرد.
۴. كارآفرینی وSMEها(۲۲)
پس از فراهم آمدن بستر مناسب و ترسیم فضای كاربردی ICT بایستی موتور محركه‌ای طراحی شود كه به طور تصاعدی به بسط و گسترش كاركردهای ICT و ایجاد زمینه‌های نوین‌استفاده بپردازد. این بخش می‌تواند به رونق اشتغال زایی منجر شود. اگر مواردی از جمله‌تأمین اعتبارات مالی، رعایت حقوق مالكیت معنوی، نظام‌های مالیاتی مناسب، دسترسی‌آسان به بازارهای دیگر و توجه به تقاضا مورد بررسی قرار گیرد.
۵. محتویات و كاربردها
در عرصه راهبردهای ICT محتویات فن آوری جزء كامل كننده مدل توسعه پویاست. آن‌چه به كاربران عرضه می‌شود می‌بایستی در درجه اول نیازهای آنها را پوشش دهد، سپس‌به ارتقای آنها و ارائه كاربردهای جدید بپردازند.
در این مسیر استفاده آسان و بدون مشكل از زبان و خط روی اینترنت و نیز هزینه مناسب این‌محتویات به تشویق كاربران و اضافه شدن جمعیت آنها منجر می‌شود. مورد دیگری كه به‌خصوص در زمینه كاربردها اهمیت به سزایی دارد، استفاده از آن دسته كاربری‌های ICT، نظیر دولت الكترونی و یا تجارت الكترونی است كه با اهداف ملی و توسعه‌ای همسویی داشته‌باشند. نتیجه مستقیم این امر ایجاد حس اعتماد متقابل بین ارائه دهندگان خدمات و كاربران‌است. در ایران، طرح تكفا محور برنامه‌های توسعه كاربرد ICT است و انتظار می‌رود با استفاده از امكانات، فرصتها و برنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی فعال در این زمینه و اجرای‌آن تحولی اساسی و ساختاری در ابعاد مختلف ایجاد گردد.
پی‌نوشت‌ها
(۱). Information Communication Technology (ICT)
(۲). Information Technology (IT)
(۳). Communication Technology (CT)
(۴). multimedia
(۵). توسعه و كاربرد فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در ایران.
(۶). International Telecommunication Union (ITU)
(۷). منظور استانداردهایی فنی است كه بایستی در ساخت هر نوع دستگاه مخابراتی رعایت‌شود.
(۸). Internet Browsing
(۹). World Trade Organization (WTO)
(۱۰). Information Technology Agreement (ITA)
(۱۱). World Bank (WB)
(۱۲). Europe Union (EU)
(۱۳). Asia Pacific Telecommunication (APT)
(۱۴). School Net
(۱۵). Unesco
(۱۶). United Nation (UN)
(۱۷). Economic and Social council (Ecosoc)
(۱۸). Universal Postal Union (UPU)
(۱۹). Generic Top Level Domain (gTLD)
(۲۰). United Nation Development Program (UNDP)
(۲۱). Multimedia Super Corridor (MSC)
(۲۲). Small to Medium Enterprise
منابع
بعضی مستندات دفتر امور بین‌الملل شركت پست.
بعضی مستندات دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی مستقر در وزارت پست و تلگراف و تلفن
ساختار مدیریت اجرایی برنامه توسعه و كاربری فن آوری ارتباطات و اطلاعات ایران، شورای عالی اطلاع رسانی، آبان ۱۳۸۱.
گزارش سمینار فرصت‌های دیجیتال برای همه/ تایلند مرداد ۸۱، دكتر داوود زارعیان، مندرج در ارتباطات شماره ۷۰، شهریور ۱۳۸۱.
گزارش سومین كنفرانس توسعه مخابرات، استانبول از دفتر گروههای مطالعاتی - مهندس ابوالقاسم افضلی.
ماهنامه ارتباطات، نشریه شركت مخابرات ایران.
WWW.euope.eu.int
WWW.ict.esti.org
WWW.Unesco.org
WWW.europe.int
WWW.espest.org
WWW.ICT.esti.org
WWW.ITU.INT
WWW.Un.int
WWW.Un.int
WWW.Unesco.org
WWW.UPU.Org
WWW.Uneitral.org
WWW.WTO.ing
WWW.Wb.org
دكتر داود زارعیان
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست