جایگاه صنعت فولاد در ایران وجهان

در سال۲۰۰۵ میلادی تولید فولاد در جهان به مرز۱۳۲/۱ میلیون تن رسید كه چین با تولید ۵/ ۳۴۹میلیون تن به مقام اول تولیدكنندگان جهان پیوست ، ژاپن با ۵/۱۱۲ میلیون تن در مقام دوم و ایران با تولید ۴/۹ میلیون تن در رتبه بیستم قرار گرفت.
ایران در سال ۲۰۰۴ حدود۹/۷ میلیون تن واردات داشته است و با فرض تاثیرگذاری آن در سال ۲۰۰۵ حدود ۳/۱۷ میلیون تن فولاد در كشور تولید و یا وارد شده است. از این مقدار بخش ناچیزی صادر و یا انبار گشته و بر اساس آمار موجود در كشور در سال ۲۰۰۵ حدود ۱/۱۶ میلیون تن فولاد در كشور مصرف شده است.
در سال ۲۰۰۵ در جهان حدود ۲/۵۶ میلیون تن آهن اسفنجی تولید شده است كه حدود۹/۶میلیون تن(حدود ۳/۱۲ درصد) آن را ایران تولید نموده است.
حدود ۷۴ درصد تولید فولاد در كشور بر اساس فرآیند كوره قوس الكتریكی بوده و این در حالیست كه سهم جهانی از تولید فرآیند كوره قوسی حدود ۷/۳۱درصد می باشد.
با توجه به ایجاد ظرفیت های جدید تولید فولاد درجهان در سالهای آینده هم افزایش تولید خواهیم داشت وبر اساس پیش بینی های انستیتو آهن و فولاد در سال ۲۰۰۷بیش از۱۵۰/۱ میلیون تن فولاد در جهان تولید خواهد شد كه در این میان چین با تولید تقریبی ۴۰۰ میلیون تن حدود۷/۳۴ درصد تولید جهان را بعهده خواهد داشت. در بخش صادرات فولاد هم عمدتا، شمش و ورق های نورد گرم و كویل مورد توجه قرار گرفته است.
ایران به عنوان یك كشور در حال رشد نیز افزایش ظرفیت خواهد داشت. این رشد در صنایعی كه قادربه تولید فولاد مذاب خود باشند،بیشتر خواهد بودكه این امر ناشی از فقدان مزایای ساختاری در صنعت فولاد كشور است. با استفاده از آمار و اطلاعات و پیش بینی های انجام شده برای رشد اقتصادی،جمعیت،ساخت و ساز های آینده وسایر عوامل ؛ مصرف فولاد دركشور در سال ۸۸ به ۱۹ میلیون تن خواهد رسیداز طرفی برای صادرات هم در حدود ۱۰ میلیون تن فولاد پیش بینی شده است و بر اساس این برنامه باید ظرفیت فولادی كشور درسال ۸۸ به ۲۹ میلیون تن برسد.ظرفیت نصب شده فعلی فولادی كشور حدود ۱۱ میلیون تن است و بایستی برای ۱۸ میلیون تن دیگر ظرفیت سازی انجام گیرد .بودجه تقریبی مورد نیاز برای راه اندازی و ظرفیت سازی ۱۸ میلیون تن ، حدود ۵/۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود كه از این میان حدود ۷ میلیون تن آن برای توسعه بخش های دولتی از قبیل ذوب آهن اصفهان، فولادمباركه، فولادخوزستان، گروه ملی، فولاد آذربایجان، فولاد هرمزگان صورت گرفته و ۱۱ میلیون تن دیگر از محل سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی – دولتی مثل فولاد خراسان،فولاد آلیاژی ایران، نورد و لوله زاگرس ،فولاد تربت حیدریه، فولادسازی جدید خوزستان باید انجام شود. البته سرمایه گذاری خارجی هم مثل آنچه در بندر عباس صورت گرفته است، ظرفیت‌های تا ۵/۱ میلیون تن را ایجاد خواهد نمود.رشد تقاضای فولاد در كشور تا سال ۱۴۰۰ همچنان ادامه خواهد داشت. مصرف داخلی فولاد در پایان برنامه پنجم به ۳۶ میلیون تن و در سال ۱۴۰۰ تقریبا به ۴۱ میلیون تن خواهد رسید.این در حالی است كه در پایان برنامه ششم حدود ۲۰ درصد هم برای صادرات پیش بینی شده است وبنابر این در سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید فولادی كشور بایستی به۵۰ میلیون تن برسد.
عمده ترین مشكلات در پیش رو برای این صنایع محدودیت های تكنولوژیكی ،پتانسیل های متغیر بازار مصرف، محدودیت های مالی ،تاسیسات پر هزینه زیر بنائی، حمل و نقل ،مصرف انرژی و... می باشد كه از هم اكنون باید برنامه‌ریزی‌های مناسب صورت پذیرد.از طرفی این صنایع باید بیشتر به سمت تولید محصولات كیفی و جدید تر حركت نموده و صنایع پایین دستی جدیدهم به عنوان مصرف كننده این صنایع باید از هم اكنون ایجاد شده وNGO‌های فولادی هم تحت حمایت قرار گیرند.

حسین قهارزاده

منبع : مجله گسترش صنعت