نگاهی به فیلم «گل های پژمرده»

فیلم گل های پژمرده تصویرگر نوعی چرخش غیرمتعارف است که تنها کارگردان عجیب و غریب و مستقلی چون جیم جارموش می تواند آن را در دم دست ترین قالب هالیوودی بریزد:فیلم جاده ای. جیم جارموش با ایجاد توازنی حساب شده میان درام و کمدی، ما را به سفری در زمان حال می برد تا یادآوری کند که گذشته ها گذشته و جاده هایی که قدم در آنها نگذاشته ایم هرگز کشف نخواهند شد.آن عده از مخاطبانی که دوست دارند فیلم پایانی شسته و رفته داشته باشد به احتمال زیاد نمی توانند تا پایان آن دوام بیاورند و با سرخوردگی سینما را ترک خواهند کرد.
این فیلم داستانی را روایت می کند و در پی هیچ راه حل خاصی نیست، که البته نیازی هم به داشتن راه حل ندارد. در پایان متوجه می شویم که کشف رازهای فیلم گل های پژمرده امری بی ربط است و مهم آن است که سفر ما را تا به کجا کشانده است.نیم نگاهی به روند فعالیت های حرفه ای بیل موری شاید خالی از لطف نباشد. این بازیگر فیلم های کمدی زندگی حرفه ای خود را با فیلم های جنجال برانگیزی چون «روح شکن ها»، «درجه داران ارتش» و «روز گراندهاگ/ افسانه روز دوم ماه فوریه» آغاز کرد. اما پس از مدتی، موری از بازی در پروژه های بزرگ هالیوودی دست کشید و در فیلم های کارگردانان مستقل بازی کرد (برخی معتقدند او با این کار مسیر اشتباهی را انتخاب کرده است که در واقع خیابانی یک طرفه است). اساساً باید گفت که سبک موری در فیلم هایش هیچ تفاوتی با گذشته نکرده است- او همانند گذشته خونسرد و کم حرف است، هنوز هم می تواند به راحتی ما را به خنده وادارد- تنها تفاوتی که با گذشته کرده این است که دیگر برای گرفتن پول های هنگفت خودش را به زحمت نمی اندازد. در عوض، خود را از کانون توجه کنار کشیده و هنر و استعدادش را در اختیار کارگردانان خلاقی چون جارموش، سوفیا کاپولا و وس اندرسون گذاشته است.
در گل های پژمرده، موری نقش دان جانستون را (که حرف «ت» در نام خانوادگی اش اهمیت زیادی دارد) بازی می کند، دن ژوانی که دیگر جوانی را پشت سر گذاشته است؛ مردی که به خاطر داشتن تعدادی روابط احساسی ناکام، گذشته ای مغشوش و به هم ریخته دارد. دوست فعلی او شلی (ژولی دلپی) قصد دارد او را ترک کند چون احساس می کند فقط نقش محبوب او را دارد و قرار نیست ازدواج کنند. بعد از رفتن شلی، دان می کوشد از دوران بازنشستگی خود نهایت لذت را ببرد (او قبلاً در زمینه رایانه فعالیت می کرده و ثروت خوبی جمع کرده است) مثلاً مقابل تلویزیون بزرگ پلاسمایی اش لم بدهد و فیلم تماشا کند؛ او عاشق لم دادن کنار تلویزیون و خوردن سیب زمینی سرخ کرده است. تا اینکه یک روز نامه ای به دستش می رسد.نامه درون پاکتی صورتی قرار دارد و بر روی آن جملاتی با جوهر قرمز تایپ شده است. روی پاکت نامه هیچ اثری از نشانی و امضای فرستنده آن نیست. در نامه نوشته شده که دان پسری ۱۹ساله دارد که دنبال او می گردد. دان به کمک همسایه اش، وینستون (جفری رایت) که نویسنده داستان های پلیسی است موفق می شود تعداد مادران احتمالی این پسر را به چهار نفر کاهش دهد: لورا (شرون استون)، دورا (فرنسیس کانروی)، کارمن (جسیکا لانگ) و پنی (تیلدا سوئینتون). دان با در دست داشتن بلیت های هواپیما به چندین مقصد، ماشین، اتاق های رزرو شده در هتل های مختلف و یک نقشه- که همه را دوستش وینستون برایش فراهم کرده است- اودیسه خود را در چند ایالت آغاز می کند.در مسیر سفر دختر جوانی را خواهد دید که می کوشد او را اغوا کند، با زنی روبه رو می شود که سیلی محکمی به گوش او می زند، مجبور می شود با خانمی بحث کند که با حیوانات حرف می زند و با زوجی شام می خورد که عدم صمیمیت شان فضایی سنگین و ناخوشایند برایش ایجاد می کند.
گل های پژمرده در واقع فیلم موری است. سایر بازیگران بیشتر از چند صحنه کوتاه در فیلم ظاهر نمی شوند. دومین بازیگری که بعد از موری حضورش بیشتر در فیلم حس می شود جفری رایت است که تقریباً ده دقیقه بازی دارد. جولی دلپی و تیلدا سوئینتون حضورشان در مقابل دوربین آنقدر کوتاه است که به زحمت می توان حتی آنها را تشخیص داد. اگرچه در این فیلم بازیگران معروف زیادی بازی می کنند اما بهتر است وقت خود را چندان صرف شناختن آنها نکنید چون فقط شخصیت دان با بازی بیل موری اهمیت کلیدی دارد. برای بازیگر اصلی فیلم، نیازی نیست که بیش از حد از استعدادهایش مایه بگذارد. جارموش از قدرت بازیگری موری آگاه است و کاملاً حساب شده از آن بهره می گیرد. پس در این فیلم با شخصیتی چون شخصیت باب در فیلم «سرگشته در غربت» سر و کار داریم- مردی عبوس که کمتر احساسات خود را نشان می دهد، اما در برخی لحظه ها می توانیم برای چند لحظه کوتاه شکنندگی درونی این شخصیت را درک کنیم.جارموش روش خاص خود را برای زمانبندی فیلم دارد. این فیلم ممکن بود در دستان یک کارگردان دیگر به فیلمی مضحک و عجیب و غریب تبدیل شود، اگرچه کارگردان می کوشد حالت هجوآمیز فیلم را قربانی نکند اما فیلم همچنان لحن تامل برانگیز خود را حفظ کرده است. گل های پژمرده زندگی مرد میانسالی را به تصویر می کشد که می کوشد با گذشته خود روبه رو شود، گذشته ای که از آن پشیمان است. ممکن است تماشاگر اشتباهاً فکر کند این فیلم جزء فیلم های رازآمیز است.هر کس درباره این فیلم به این دام بیفتد سرخورده می شود.جارموش جزء کارگردانان جریان اصلی سینمای آمریکا نیست و هیچ وقت هم قصد ندارد که باشد. برخی در دنیای کارگردانان مستقل او را پیشگام و اسطوره می دانند. مخصوصاً فرانسوی ها او را خیلی دوست دارند. این فیلم را شاید بتوان آسان فهم ترین اثر جارموش نامید. در این اثر به اندازه کافی شجاعت و مضحکه وجود دارد که حتی آن عده که مذاقشان با فیلم های هنری چندان سازگار نیست نیز از آن لذت ببرند، و به این ترتیب ستاره قدرتمندی چون موری در گیشه لطمه نبیند.

منبع : روزنامه شرق