تبعیض‌های جنسیتی در المپیک

اگرچه تلاش‌های فراوانی برای رسیدن به برابری جنسیتی و افزایش تعداد زنان ورزشکار در المپیک صورت گرفته اما هنوز هم بین تعداد زنان و مردان در بسیاری از رقابت‌ها، خصوصا میان مدیریت فدراسیون‌ها اختلاف زیادی وجود دارد و شاهد ادامه تبعیضات جنسی هستیم. المپیک ۲۰۰۸ پکن با پارادوکس‌های فراوانی از وضعیت گیج‌کننده زنان ورزشکار جهان برگزار شد. حضور زنان مسلمان، چه محجبه و چه غیر محجبه در این دور از بازی‌های المپیک قابل توجه بوده و روزنه امیدی است برای آینده روشن این زنان در دنیای ورزش. اما با این حال هنوز هم شاهد غیبت زنان ورزشکار چهار کشور مسلمان عربی از جمله عربستان، برونئی، قطر و کویت هستیم.به عنوان مثال در کشور عربستان، نه‌تنها از حضور زنان ورزشکار در تورنمنت‌های بزرگ ورزشی حتی المپیک جلوگیری می‌شود، بلکه بنا به دلایل «فرهنگی– مذهبی» ورزش زنان حتی «گناه» شناخته شده و در کل منع می‌شود و هیچ ارگان رسمی ورزش زنان در این کشور فعالیت نمی‌کند.
سازمان ملل و کمیته بین‌المللی المپیک برای مقابله با نقض حقوق بشر و انواع تبعیض در هر کجای دنیا منشورها و کمیته‌های متعددی در دست دارند که به عنوان مثال در اهداف ذکر شده برای المپیک در منشور آن می‌خوانیم: «تلاش برای مقابله با هرگونه تبعیض که تهدیدی است برای جنبش المپیک، تلاش و پشتیبانی از ارتقای سطح ورزش زنان در تمام سطوح و در تمام ساختارها، تلاش برای تحقق برابری زنان و مردان.» با این حال کمیته بین‌المللی المپیک از پیشگامان تخطی از سیاست‌ها و اهداف المپیک به‌شمار می‌رود. دلایل این ادعا هم کم نبوده و به نظر می‌رسد اکتفا به چند مورد کافی باشد؛ یادآوری می‌کنیم که تنها ۱۶ نفر از ۱۱۰ عضو این کمیته را زنان تشکیل می‌دهند و تنها دو نفر از ۳۵ فدراسیون ورزشی المپیک با ریاست زنان اداره می‌شود. همین امر در مورد مدیریت کمیته‌های ملی المپیک کشورهای مختلف صادق است و به یاد بیاوریم درخواست بی‌پاسخ بسیاری از فعالان حقوق بشر از جمله آنیتا دوفرانتز رئیس کمیسیون زنان و ورزش IOC)) برای تحریم دو کشور عربستان سعودی و بروئی، که حضور زنان ورزشکار در کاروان اعزامی خود به المپیک را منع کرده‌اند. چه توجیهی می‌توان برای تفاوت‌هایی که در لیست بازی‌های مردان و زنان در المپیک وجود دارد، یافت!؟
در حالی‌که تنها چندصباحی است که زنان هم مانند مردان در مسابقات ماراتن، کشتی و پرش با نیزه شرکت می‌کنند اما زنان هنوز از برخی رشته‌ها از جمله پرش اسکی و دکاتلون (ورزش‌های ده‌گانه) در المپیک جامانده‌اند و این رشته‌ها تنها شاهد درخشش مردان ورزشکار است. این مسئله در مورد رقابت‌های مختلف و رده‌بندی وزن‌ها برای یک رشته ورزشی نیز دیده می‌شود. یکی دیگر از پارادوکس‌های المپیکی هم حذف همزمان بیس‌بال مردان و سافتبال زنان از لیست بازی‌های المپیک است. اگرچه کارنامه بیس‌بال مردان با مشکلات زیادی در قراردادهای بازیکنان حرفه‌ای و پرونده‌های دوپینگ همراه است اما در کارنامه سافتبال زنان هیچ نکته مبهم و نقطه تاریکی وجود ندارد. سافتبال با اینکه برای ریشه دواندن و شکوفایی خود راه دشواری را طی کرده و در حال حاضر توسط هزاران دختر از ۱۳۱ کشور جهان دنبال می‌شود و رشد آن هم همچنان ادامه دارد اما به طور ناگهانی و بی‌هیچ توجیه قانع‌کننده‌ای از المپیک حذف می‌شود. کمتر کسی است که بتواند منکر تاثیر مثبت حضور در المپیک برای یک رشته ورزشی و ورزشکاران آن باشد.
به عنوان مثال این دومین‌بار است که کشتی زنان در بازی‌های المپیک دنبال می‌شود و همین راهیابی زنان کشتی‌گیر به المپیک در تغییر دیدگاه عموم مردم و مسوولان نسبت به کشتی زنان و نیز استقبال دختران و زنان بیشتر به این رشته ورزشی بسیار موثر بوده است. در سال ۲۰۰۱ و نخستین حضور زنان در مسابقات جهانی کشتی در بلغارستان بود که اروپاییان از تمام تیم‌ها خواستند زیبایی زنان کشتی‌گیر را به رای‌گیری بگذارند و این نشان از دیدگاه کلیشه‌ای و نادرست نسبت به زنان ورزشکار است که تقریبا در تمام رشته‌های ورزشی از تنیس گرفته تا کشتی وجود دارد. و بعد از دیدن زنان کشتی‌گیر در بازی‌های المپیک بود که تصور نادرست زنان و دختران از فیزیک بدنی و ظاهر و قابلیت‌های زنان کشتی‌گیر اصلاح شده و این رشته ورزشی با استقبال دختران و زنان جوان مواجه شد. ۴۲درصد از ورزشکاران المپیک ۲۰۰۸ پکن را زنان تشکیل دادند که این در مقایسه با ۲۶درصد در المپیک ۱۹۷۶ رشد چشمگیری داشته است. این افزایش تعداد زنان ورزشکار در بازی‌های المپیک تغییرات زیادی در وضعیت کلی ورزش زنان داشته است. ناتراس، یکی از قهرمانان تیراندازی با کمان از کاناداست که این رشته را به صورت حرفه‌ای و رقابتی با مردان تیرانداز آغاز کرده، چراکه تا سال ۱۹۷۶ تیراندازی زنان در لیست بازی‌های المپیک وجود نداشت. به نظر او برخی از این تغییرات عبارتند از افزایش فرصت‌ها، رقابت‌ها، رشته‌های المپیکی، تعداد رهبران تیم‌های ورزشی و مقامات و مسوولان زن ورزشی.
● زنان ورزشکار مسلمان در المپیک پکن
بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن شاهد حضور زنان ورزشکار مسلمانی بود که در رشته‌های مختلف (که در ورزش زنان کشورهای اسلامی با ممنوعیت مواجه نیست) با دیگر زنان ورزشکار جهان به رقابت پرداختند. زنان ورزشکار مسلمان کشورهای آفریقای شمالی در این دوره از بازی‌ها، در مقایسه با زنان مسلمان ورزشکار کشورهای دیگر بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. به عنوان مثال از بین این ملل، تونس که مقام نخست را دارد، زنان مسلمان ورزشکار خود را برای شرکت در رشته‌های دو و میدانی، شمشیربازی، جودو، تنیس روی میز، تکواندو، کشتی و قایقرانی روانه ساخت.
در بین ۳۸ ورزشکار کاروان اعزامی کشور مغرب نیز ۱۱ زن ورزشکار مسلمان حضور داشتند که سه نفر از آنها عبارتند از: حسنا بن هاسی–قهرمان ۳۰ ساله دو ۸۰۰ متر المپیک، مریم العاوی سلسولی– ۲۴ ساله که یکی از قهرمانان بالقوه دو پنج‌هزار متر به‌شمار می‌رود، خدیجه عبدودا– نخستین زن مغربی در مسابقات تیراندازی با کمان المپیک. الجزایر نیز یکی دیگر از کشورهای اسلامی است که زنان ورزشکار خود را به المپیک ۲۰۰۸ روانه ساخت. تیم والیبال زنان الجزایر، قهرمان بازی‌های ملت‌های آفریقایی، توانست برای نخستین‌بار به المپیک راه یابد و با بهترین والیبالیست‌های جهانی به رقابت بپردازد. این کشور همچنین شاهد حضور زنان ورزشکار خود در مسابقات جودو و دو و میدانی بود. کاروان اعزامی هفت نفره کشور اردن به این دور از بازی‌ها نیز شامل چهار زن ورزشکار این کشور بود که از بین آنها نادین داوانی در رشته تکواندو و زینا شعبان، قهرمان تنیس روی میز، در مراسم افتتاحیه نیز افتخار حمل پرچم کشور خود را به خود اختصاص دادند. از بین ۵۳ ورزشکار ایرانی حاضر در این دور از بازی‌ها نیز تنها ۳ زن حضور داشتند که در رشته‌های روئینگ قایقرانی، تکواندو و تیراندازی با کمان به رقابت پرداختند. کشور پاکستان با ۲۱ ورزشکار در المپیک پکن حاضر شد که از بین آنها دو زن ورزشکار نیز حضور داشتند که عبارتند از صدف صدیقی ۲۲ساله و کیران خان ۲۸ساله که به ترتیب در مسابقات دو سرعت ۱۰۰ متر و شنا به رقابت پرداختند. گفتنی است نخستین حضور زنان پاکستان در بازی‌های المپیک به سال ۱۹۹۶ برمی‌گردد. از کشور بحرین نیز دو زن ورزشکار در این دور از بازی‌ها حضور داشتند.
رقیه القصره، ۲۴ساله یکی از آن دو است که در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه و نیز بازی‌های ملت‌های عربی ۲۰۰۷ توانست به ترتیب مدال‌های طلای دو ۲۰۰ متر و دو ۱۰۰ متر را به خود اختصاص دهد و در پکن نیز در این دو ماده به رقابت پرداخت. مریم یوسف جمال دیگر زن ورزشکاری بحرین در این بازی‌هاست که در دو ۸۰۰ متر شرکت کرد. از عراق نیز دانا حسین عبدالرزاق، ۲۱ساله در بین ۴ نفر حاضر در کاروان اعزامی این کشور است که در رشته دو سرعت این دور از بازی‌ها شرکت کرد. در کاروان اعزامی کشور افغانستان نیز نام روبینا مقیم یار به چشم می‌خورد که در مسابقات دو ۱۰۰ متر به رقابت پرداخت. سامیو یوسف تنها زن ورزشکار کشور سومالی در این دور از بازی‌های المپیک بود که در مسابقات دو ۴۰۰ متر و ۸۰۰ متر به رقابت پرداخت.

شیرزنان

منبع : روزنامه کارگزاران