کوکسیدیوز در خرگوشها

کوکسیدیوزیس بیماری ناشی از انگل تک یاخته ای در خرگوش است و خرگوشهای بهبود یافته از این بیماری معمولاً بصورت ناقل باقی می مانند. دو نوع از این بیماری وجود دارد. نوع هپاتیک در اثر انگل Eimeria stiedae و نوع روده ای در اثر انگل E.magna ، E.irresidua، E.media ، E.perforans ، E.flavescens ، E.intestinalis و ...
انتقال انگل در هر دو نوع از طریق بلع اووسیست های اسپوروله معمولاً از راه آب و غذای آلوده صورت می گیرد.
● نوع کبدی :
شدت بیماری در این نوع بسته به تعداد اووسیست های بلعیده شده است. خرگوشهای جوانتر بیشتر مستعدند. حیوان مبتلا ممکن است بی اشتها بوده و پوشش خارجی خشنی داشته باشد. نوع کبدی کوکسیدیوز اغلب به صورت تحت بالینی بروز می کند اما در خرگوشهای در حال رشد ممکن است سبب عدم رشد و افزایش وزن به صورت طبیعی شود. در مواردی هم بعد از دوره کوتاهی مرگ دیده شده است. در مطالعات تجربی خرگوش بیمار معمولاً در عرض یک ماه بعد از مواجهه شدید با عفونت از پا در می آید. در کالبدگشایی ندولهای کوچک زرد و سفید در پارانشیم کبد دیده می شود. در مراحل اولیه عفونت این ندولها با هم مرز مشخصی دارند در حالی که در مراحل انتهایی عفونت با هم یکی شده اند. جراحات اولیه قوام شیری دارند در صورتی که در مراحل پیشرفته قوام شبیه پنیر به خود می گیرند. ندولها از مجاری صفراوی هایپرتروفی شده یا کیسه صفرا تشکیل شده اند. تشخیص این نوع عفونت بر پایه تغییرات ظاهری و میکروسکوپیک به همراه مشاهده اووسیست ها در مجاری صفراوی و مدفوع استوار است.
درمان مشکل است و کنترل در این زمینه ارجحیت دارد. تجویز سولفاکینوکسالین در آب آشامیدنی حیوان بمدت یکماه قادر است جلوی علائم بالینی را بگیرد اما ممکن است در زمینه جراحات موفق نباشد. البته این دارو را می توان بمدت ۲۰ روز در غذا هم استفاده نمود. سولفادیمتوکسین و سولفادیمرازین هم از جمله دیگر داروهای مورد استفاده هستند. سایر کوکسیدیواستات ها نظیر سالینومایسین، دیکرازوریل و تولترازوریل هم مؤثرند.
درمان تا زمانی که اصول بهداشتی در نگهداری به خوبی رعایت نشود مؤثر نخواهد بود. جلوگیری از آلوده شدن غذا و آب با مدفوع مهمترین اصل در پیشگیری و کنترل است. باید به یاد داشت که محلول آمونیا برای اووسیست کشنده است و بهترین ضدعفونی کننده برای قفس ها و وسایل به شمار می رود.
● کوکسیدیوزیس روده ای :
این نوع از عفونت معمولاً خفیف بوده و اغلب با علائم بالینی خاصی همراه نیست. در مرحله اولیه عفونت ، جراحات شدید نیست و در مراحل بعدی ضخیم شدن روده و رنگ پریدگی شاخص است. به نظر نمی رسد که بهداشت مناسب محل نگهداری برخلاف شکل کبدی مانع ایجاد این نوع عفونت باشد. این شکل از عفونت با شناورسازی مدفوع و تشخیص میکروسکوپیک اووسیست ها تشخیص داده می شود. درمان مشابه نوع کبدی است با این تفاوت که به مدت ۷ روز و با فواصل هفت روزه صورت می گیرد.

منبع : نشریه الکترونیکی حکیم مهر