روده‌درازی در دستگاه گوارش

ناهار، برنج و خورش می‌خورید و لیوان دوغ را تا ته سر می‌کشید. بعدش استراحتی می‌کنید و احیاناً مسواکی می‌زنید و می‌روید سراغ كار و بارتان. بعدش به همه چیز فکر می‌کنید جز به این‌كه در دستگاه هاضمه‌تان دارد چه اتفاقی برای ناهاری که خورده‌اید، می‌افتد؛ اما در حالی كه شما دارید به چیزهای دیگر فكر می‌كنید، دستگاه گوارشتان فقط به آن غذا فکر می‌کند و ساعت‌ها یا روزها روی آن كار متمرکز می‌شود. یكی از قسمت‌های اصلی این دستگاه كه كارش هضم و جذب غذا است، روده كوچك یا روده باریك است؛ یك لوله بلند و باریک كه جایش زیر معده و حسابی درهم‌پیچیده است.
● شرح وظایف روده
▪ من‌هضم‌وجذب‌می‌کنم
وقتی غذا از معده وارد ابتدای روده باریك یعنی دوازدهه می‌شود، به علت مخلوط بودن با اسید معده، هنوز اسیدی است. در دوازدهه، یك شیره گوارشی قلیایی به این غذا اضافه می‌شود تا حالت اسیدی آن را خنثی کند. این شیره گوارشی از لوزالمعده ترشح می‌شود و حاوی آنزیم‌هایی است كه به ادامه هضم غذا کمک می‌کند. صفرا نیز در همین محل به غذا اضافه می‌شود. صفرا مایعی سبزرنگ است كه در كبد ساخته ‌می‌شود و سپس از كبد به كیسه صفرا می‌رود تا در آن جا ذخیره شود. صفرا به حل شدن مواد غذایی چرب كمك می‌‌کند. وقتی شیره گوارشی وظیفه‌اش را انجام داد، مواد غذایی اصلی به اجزایی ساده‌تر تجزیه می‌شوند. سه ماده اصلی غذایی که عبارتند از پروتئین، چربی و كربوهیدرات؛ تجزیه‌شان به نحو زیر صورت می‌پذیرد:
▪ هضم پروتئین
پروتئین‌ها برای جذب باید به اجزای تشكیل‌دهنده خود یعنی اسید‌های آمینه تجزیه ‌شوند. برای این منظور ابتدا تحت تأثیر آنزیم‌‌های معده و لوزالمعده به زنجیره‌های كوچك پروتئینی به نام پلی‌پپتید تجزیه می‌شوند. سپس پلی‌پپتیدها توسط آنزیم‌های ریزپرزها به اسیدهای آمینه تبدیل و پس از جذب توسط پروتئین‌های حامل، به گردش خون وارد می‌شوند.
▪ هضم كربوهیدرات‌ها
كربوهیدرات‌ها به گلوكز و سایر قندهای ساده‌تر تبدیل می‌شوند. قندهای ساده‌تر نیز توسط آنزیم‌های ریزپرزها به قندهای تكی تبدیل و پس از جذب، وارد مویرگ خونی و از روده خارج می‌شوند.
▪ هضم چربی‌ها
هضم چربی‌ها به طور عمده در روده و تحت تأثیر آنزیم لیپاز مترشحه از سلول‌های لوزالمعده صورت می‌گیرد. چربی‌ها به اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می‌شوند. تری‌گلیسیریدها تحت تأثیر آنزیم لیپاز به مونوساكاریدها و اسیدهای چرب آزاد تبدیل می‌شوند. این محصولات نیز به صورت ذرات ریزی در می‌آیند كه از غشاء ریزپرزها عبور می‌کنند و وارد سلول‌های جاذب می‌شوند، سپس آن جا را ترك و وارد گردش خون می‌شوند. در قسمت‌های پایین‌تر روده باریك (یعنی در ژژونوم و ایلئوم) نیز فرآورده نهایی غذای گوارش‌شده از طریق دیواره روده باریک به جریان خون جذب می‌شود. بر اثر انقباضات موجی‌شكل عضلات دیواره روده‌ها، غذا در طول روده حركت می‌کند و به جلو می‌رود. ویتامین‌های محلول در آب و مواد معدنی در این مرحله، جذب جریان خون می‌شوند. قسمت مهمی از جذب مواد مهمی مانند كلسیم و ویتامین B۱۲ در قسمت سوم روده باریک یعنی ایلئوم انجام می‌‌شود. وقتی كه ماده غذایی جذب جریان خون شد، باقی‌مانده غذایی كه هضم نشده، از ایلئوم از طریق یك دریچه عضلانی وارد روده بزرگ می‌شود و از طریق مدفوع از بدن خارج می‌گردد.
● شما اهل بخیه‌اید؟
اگر اهل بخیه باشید، باید ارزش روده را بیشتر بدانید؛ چرا‌که نوع خاصی از بخیه‌ها که به بخیه‌های قابل جذب موسوم‌اند، به روده مدیون‌ هستند، می‌پرسید چطور؟ جواب این است که اولین نوع از این بخیه‌ها، بخیه‌های «كات‌گوت» هستند كه در واقع از روده گوسفند ساخته می‌شوند. الزهراوی در قرن دهم اولین دانشمندی بود كه ویژگی‌ قابل جذب بودن روده گوسفند را متوجه شد و ما امروز استفاده از این نخ‌ها را به او مدیونیم. حالا دیگر سال‌ها است كه این نخ‌ها به طور وسیع در جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
● روده از رزم تا بزم
در گذشته، پهلوانان و رزم‌آوران در مبازرات جنگی و نمایش‌های سلحشوری‌شان از تیر و كمان استفاده می‌كردند كه در ساخت آن، از زه استفاده می‌شد. زه را از تاباندن روده گوسفند و بز تهیه می‌كردند. ایرانیان در تیراندازی با كمان مهارت بسیار بالایی داشتند و همواره از این هنرشان در جنگ‌ها استفاده می‌کردند. باید دانست به همان نسبت كه زه سخت و ناگسستنی است، به ‌عمل آوردن آن نیز كار دشواری است.
اما روده فقط در رزم استفاده ندارد؛ در بزم هم کاربرد دارد. در گذشته، سیم‌ِ (زه) تمام سازهای زهی یعنی آن دسته از ساز‌ها كه در آن‌ها صدا از ارتعاش زه یا تار یا سیم تولید می‌شود، از روده ساخته می‌شدند. تار، یكی از معروف‌ترینِ این سازها است. سیم‌های ویولن نیز قبلاً از روده گوسفند ساخته می‌‌شدند. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده، سیم فلزی نازكی می‌‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزیِ تنها استفاده می‌‌شود.
● رد پای روده‌ در ورزش
ردپای روده را در ورزش نیز می‌شود پیدا کرد. نخ‌های راكت بدمینتون و تنیس از روده تهیه می‌شوند. البته امروزه استفاده از نخ‌های نایلونی به علت ارزانی و سهولت استفاده، طرفداران بیشتری دارد اما راكت‌های روده‌ای هنوز جایگاه خودشان را حفظ كرده‌اند.
● سلام، سوسیس!
سوسیس، غذای لذیذی است كه از گوشت چرخ‌‌شده و ادویه‌جات مختلف تهیه می‌شود. ریشه این لغت، فرانسوی است. لابد می‌پرسید سوسیس چه ربطی دارد به روده؟ جواب این است که امروزه معمولاً روی سوسیس‌ها، نوعی پوشش پلاستیكی قرار می‌گیرد و همراه با همین پوشش، سوسیس‌ها را بسته‌بندی می‌كنند اما در قدیم، مواد اصلی سوسیس را داخل روده حیواناتی مثل گاو و خوك جاسازی می‌كردند و سپس آن را سرخ می‌كردند و می‌خوردند.
● انگل؛ مهمان ناخوانده
اسم انگل و بیماری‌های انگلی لابد زیاد به گوشتان خورده است. شاید اولین چیزی كه هنگام برخورد با این واژه‌ها به ذهنتان برسد، كرم‌های كوچكی باشند كه به‌خصوص در روده كودكان زندگی و آن‌ها را به سوء هاضمه و كاهش وزن دچار می‌کنند.
ژیاردیا كه‌ عامل‌ ایجاد اسهال‌ عفونی‌ است، یكی از این انگل‌ها است که محل زندگی‌اش روده باریك (مخصوصاً روده بچه‌ها) است. آسكاریس یكی از كرم‌هایی است كه ممكن است در روده باریك دیده شود. حضور آسكاریس بالغ در روده، معمولاً علامت خاصی ندارد؛ چون مقصد این كرم، ریه است. اما آلودگی شدید با آسكاریس می‌تواند عوارض وخیمی به همراه داشته باشد.
اگر تعداد كرم‌ها در روده زیاد شود، مخصوصاً اگر كرم‌ها تصمیم بگیرند به دور خود بپیچند و شكل‌های حلقوی به وجود بیاورند، احتمال انسداد روده یا انسداد مجاری غددی كه به روده باریك باز می‌شوند، وجود دارد. این عارضه در صورت عدم درمان به‌موقع، ممكن است حتی منجر به مرگ شود.
آلودگی با آسكاریس، خصوصاً اگر تعداد كرم‌ها زیاد باشد، می‌تواند علتی برای سوء هاضمه باشد. كرم‌های انگل، غذای هضم‌شده و آماده جذب را مصرف می‌كنند و این امر، مخصوصاً در كودكان می‌تواند باعث بروز علایم سوء تغذیه و عدم وزن‌گیری مناسب شود.

منبع : پیک تندرستی