عکاسی

● انواع دوربین
با وجود اختلاف و تنوع ظاهری، دوربین‌ها را از لحاظ نگاتیفی که به دست می‌آید می‌توان به سه دسته اصلی و مشخصی تقسیم کرد:
۱) دوربین های ۳۵ میلی متری
در تمام انواع این گروه، از فیلمی که از ابتداء برای مصرف فیلمبرداری سینمایی ساخته شده بود استفاده می‌شود. این فیلم که در دو طرف آن سوراخ‌هایی وجود دارد دارای ۳۵ میلی‌متر عرض است و تصویری که روی آنها گرفته می شود به ابعاد ۳۶در ۲۴ میلی‌متر می‌باشد که بعداً به اندازه‌های دلخواه قابل بزرگ شدن است. (این عمل که آگراندیسمان نامیده می‌شود در بحث تاریک خانه مفصلاً ‌خواهد آمد).
در بعضی از انواع این دوربین‌ها، که خیلی نادرند، ابعاد تصویر ۲۴در۲۴ میلی متر می باشد. مانند دوربین «روبوت».
فیلمهای ۳۵ میلیمتری در محفظه فلزی یا پلاستیکی به نام کاست قرار دارد و سر آن به اندازه ۱۰ سانتی متر بیرون از کاست بوده و برای اتصال به قرقره خالی دوربین مورد استفاده قرار می گیرد. چون فیلم در کاست بدون روپوش و محافظ است لذا پس از خاتمه عکسبرداری باید آن را دوباره به داخل کاست کشید و سپس در دوربین را باز کرد. در صورتیکه در انواع دیگر فیلم‌ها به این عمل حاجت نیست و چون فیلم با یک نوار کاغذی محافظت می‌گردد لذا در خاتمه کار همه فیلم و کاغذ به قرقره دوم پیچیده و می‌توان آن را از دوربین بیرون آورد.
فیلمهای ۳۵ میلی متری را در دو اندازه ۲۰ و ۳۶ عکسی بریده و داخل کاست قرار می‌دهند و باید در موقع خرید به این موضوع توجه داشت و نسبت به مقدار احتمالی مصرف، نوع متناسب آن را انتخاب کرد. زیرا فیلم پس از عکسبرداری هر چه زودتر ظاهرشود دارای نتیجه بهتری خواهد بود.
بهترین طرز نگهداری این فیلم‌ها پس از ظهور، بریدن آنها به قطعات ۶ عکسی و قرار دادن هر قطعه در میان پاکت‌های مخصوصی است که از کاغذ مومی برای همین منظور ساخته می‌شود. همچنین دفترچه‌هایی که به شکل آلبوم صفحه گرامافون بوده و هر یک دارای ۱۰۰ ورق است برای این کار وجود دارد که جمعاً می‌توان در هر آلبوم ۶۰۰ تصویر را نگاهداری کرد. در این آلبومها فیلم از گرد و خاک و دست‌خوردگی محفوظ است و در مراجعات بعدی برای پیدا کردن نگاتیف‌ها می‌توان آنها را از پشت کاغذ دید و انتخاب کرد. فیلمهای ۳۵ میلی متری را ابداً تک تک نباید برید.
دوربینهای ۳۵ میلی‌متری به علت کوچکی و سبکی برای عکسبرداری های سریع و زیاد به سایر انواع ترجیح دارد. یکی دیگر از محسنات این دوربین‌ها امکان گرفتن ۳۶ عکس با یک حلقه فیلم است که بدون نگرانی از تمام شدن فیلم و صرفه جویی در مصرف آن می‌توان عکس های متعدد از یک موضوع معین گرفت و بعد بهترین آنها را انتخاب کرد.
این نکته را فراموش نباید کرد که برای به دست آوردن تصاویر جالب و خوب از هر موضوع از زوایای متعدد و با حالات گوناگون لازم است چندین عکس گرفت و هیچ وقت به یک تصویر نباید اکتفا کرد. زیرا به این ترتیب هم عکسهای بهتر و جالب‌تر بدست می‌آید و هم حلقه فیلم زودتر تمام شده و به ظهور می‌رسد.
مزیت دیگر دوربین های ۳۵ میلی متری قابل تعویض بودن ابژکتیف آنهاست (در مبحث ابژکتیف‌ها توضیح داده خواهد شد) که در انواع دیگر کمتر امکان پذیر می‌باشد.
در سالهای اخیر اکثر کارخانه‌ها قسمت اعظم محصول خود را اختصاص به دوربین‌های ۳۵ میلی متری داده‌اند و برای هر بودجه‌ای، از انواع خیلی ارزان تا گران قیمت کنندگان نیز تمایل بیشتری به آنها نشان می‌دهند.
۲) دوربین های ۶در۶ و ۹در۶
در این نوع چون عرض تصویری که گرفته می شود ۶ سانتی متر می باشد لذا از فیلم واحدی استفاده می‌گردد که آن را رل فیلم می‌نامند. به علت ثابت بودن طول نوار فیلم در نوع ۶در۶ دوازده عکس و در نوع ۹در۶ هشت عکس به دست می‌آید. چون این فیلم‌ها با یک نوار کاغذ سیاه پیچیده و محافظت می‌گردد لذا پس از خاتمه عکسبرداری احتیاجی به برگشت ندارد و می‌توان آن را از دوربین بیرون آورد.
علاوه بر دو نوع فوق در دوربین های ۶×۵ر۴ که چندان متداول نیست، نیز از همین حلقه فیلم‌ها استفاده می‌شود که در آنها ۱۶ عکس می‌گیرد.
مدتی است که توجه و علاقه عکاسان به نوع ۶×۶ بیشتر شده و به همین علت کارخانه‌های دوربین سازی نیز در تهیه انواع مختلف آن می‌کوشند.
اکثر دوربین های ۹×۶ که سابقاً متداول بوده امروز به کلی متروک شده است و فقط مدلهای محدودی ساخته می‌شود.
مزیت عمده این نوع، بزرگی نگاتیف آنهاست که آگراندیسمان های بزرگتری را به راحتی و خوبی امکان پذیر می دارد. از طرف دیگر نگهداری این نگاتیف‌ها آسانتر و خطر خرابی و خراش برداشتن و لکه دار شدن آنها کمتر است.
برای محافظت نگاتیف های ۶×۶ و ۹×۶ آنها را تک تک بریده و هر یک را در پاکتی از کاغذ مومی و یا آلبوم صد صفحه ای از همین کاغذ می‌توان نگاهداشت.
در دو طرف قرقره رل فیلم شیاری وجود دارد که به گیره دوربین اتصال پیدا می کند و چون گیره های مزبور در انواع مختلف دوربین‌ها، در دو اندازه کوچک و بزرگ ساخته می شود لذا قرقره های فیلم را در دو نوع متفاوت می‌سازند و برای تمایز آنها از یکدیگر عدد ۱۲۰ را برای شیارهای پهن و ۶۲۰ را برای شیارهای باریک تعیین کرده‌اند که حتماً در موقع خرید فیلم باید به آن توجه داشت.
۳) دوربین‌های ۱۲در۹ بزرگتر
به طوری که گفته شد دو دسته قبلی به علت کوچکی و سبکی قدرت عمل و تحرک بیشتری در عکسبرداری داشته و برای آماتورها مناسب تر و عملی تر است.
چون عکاسی با دوربین های بزرگ حتماً روی پایه محکم باید انجام گیرد لذا امکان استفاده از آنها در همه جا میسر نیست. اما چون نگاتیف آنها به حد قابل ملاحظه‌ای بزرگ است لذا می‌توان براحتی رتوش‌های دقیق و خوب روی آن به عمل آورد.
برای عکس برداری با دوربین های بزرگ از شیشه یا فیلم تخت استفاده می شود و چون فیلم دارای مزایای سبکی وزن و مصونیت از شکستن است لذا روزبروز مصرف شیشه کم می‌گردد. [۴۵]
تمام دوربین های عکاسی را به هر شکل و اندازه ای که باشند می توان در دو نوع ساده و رفلکس طبقه بندی کرد :
▪ دوربین‌هایی که دریچه یا پنجره دید (ویزر) دارند و برای تعیین کادر عکس از این دریچه استفاده می شود.
▪ دوربین‌هایی که دارای شیشه تاری هستند که تصویر اشیاء بر روی آن منعکس می گردد و به همین مناسبت آنها را رفلکس می‌گویند.
در نام این دوربین‌ها اکثراً از کلمة فلکس استفاده می شود. مانند :
رولیفلکس ـ ایکوفلکس ـ کنتا فلکس ـ فلکسیلت و غیره و بالاخره آخرین تقسیم را در نوع اخیر می توان به عمل آورد :
ـ رفلکس های دو ابژکتیف مانند رولیفلکس که در آنها بدنة دوربین از دو قسمت کاملاً مجزا تشکیل یافته است ، یک ابژکتیف مخصوص انعکاس تصویر به روی شیشه تار بوده و دیگری اختصاص به گرفتن عکس دارد.
از این نوع بیشتر در اندازه ۶در۶ ساخته می شود که راحتترین دوربین‌ها از لحاظ عمل هستند زیرا در روی شیشه تار تصویر عیناً به همان شکل و اندازه‌ای که بر روی فیلم ثبت خواهد شد دیده می‌شود.
ـ رفلکس‌های یک ابژکتیف مانند کنتا فلکس که فقط دارای یک ابژکتیف اصلی هستند و در فاصله میان آن و فیلم آیینه ای واقع شده که تصویر را به وسیله یک منشور بر روی شیشه تار منعکس می سازد. اغلب این سیستم در دوربین های ۳۵ وجود دارد.
بدینجا تقسیمات اساسی انواع مختلف دوربین‌ها خاتمه می‌یابد، ولی از نقطه نظر ساختمان و تجهیزات به قدری تنوع زیاد در میان دوربین ها وجود دارد که شمردن یک یک آنها امکان ندارد . هر کس نسبت به نوع کار و استفاده‌ی شخصی خود بهتر است دوربین متناسبی را انتخاب کند و به طرز کار آن کاملاً مسلط گردد.
اما در هر حال نباید فراموش کرد که یک تصویر جالب و پر ارزش فقط حاصل عمل دستگاه بی‌روحی نمی‌تواند باشد. معمولاً اشخاص بی اطلاع و کوته فکر با دیدن عکس جالبی می‌گویند: «حتماً دوربینش عالی بوده» و یا می‌پرسند: «با چه دوربینی گرفته شد؟»
این بدان ماند که : در برابر یک مجسمه‌ی گرانبها بگویند: سنگش عالی است و یا بپرسند با چه چکشی آنرا تراشیده‌اند؟
ـ با دیدن یک تابلوی نفیس نقاشی گفته شود : رنگهایش ساخت کدام کارخانه است؟ و یا فرچه‌هایش فوق‌العاده بود.
ـ با شنیدن آهنگی که از زیردست و پنجه‌ی نابغه‌یی بیرون می‌آید سئوال شود سازش چه مارکی دارد این چنین عالی و دلنشین است.
ـ پس از خواندن قطعه شعر دلپذیری گفته شود کاغذ و قلمش اعجاز کرده.
بی آنکه نام مجسمه ساز ، نقاش ، موسیقی دان و یا شاعر را بپرسند.
این عکاس هنرمند است که با داشتن اطلاعات فنی کامل و کافی ، با بکار بردن ذوق و استعداد و هنر و فکر و بالاخره با درآمیختن همه‌ی آنها با روح و احساسات خود یک اثر قیمتی خلق می کند نه دوربین اتوماتیک و گران قیمت او.

دکتر شفائیه «هادی»

منبع : مجله هنر و مردم