نظام سلامت از نگاه پزشکان

سال ۱۳۸۶ را در حالی به پایان بردیم که نظام سلامت کشور مسیری پر فرازو نشیب را پشت سر گذاشت. پزشکان در سطوح مختلف این نظام با چالش‌ها و دستاورهای آن روبرو بودند. برآنیم سال جدید را با انعکاس نظرات خوانندگان سپید و جامعه پزشکی در مورد نکات قوت و ضعف نظام سلامت کشور آغاز کنیم. امید داریم بتوانیم مصداق دوست صادق و آیینه برای مسولان سلامت کشور باشیم.
● دکتر تابعی، استاد دانشگاه شیراز و فرهنگستان علوم پزشکی
به نظر من در سال گذشته، دستاورد جدی نداشتیم اما چالش‌های زیادی داشتیم که از جمله آنها می‌توانم موارد زیر را اشاره کنم:
۱) وضعیت اورژانس‌ها در سراسر کشور کاملا خراب است و هیچ فکر اساسی برای آنها نشده است.
۲) خدمات‌رسانی دولتی دچار نواقصی است و کیفیت کارهای خدمات درمانی در سیستم آزمایشگاه‌های دولتی خیلی پایین آمده است. اغلب به همین دلیل مردم به سمت آزمایشگاه‌های خصوصی شیفت پیدا کردند و در این میان بیماران مستمند که وضع مالی خوبی ندارند و مجبورند به این آزمایشگاه‌های دولتی مراجعه کنند، متضرر می‌شوند. عوض نشدن تعرفه‌های آزمایشگاهی و رسیدگی‌نکردن به دیگر امور ضروری را شاید بتوان از مشکل‌های رایج دانست.
● دکتر محمدعلی امام‌هادی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
سال ۸۶ دستاوردهای مهمی در حوزه بهداشت و درمان داشته است، اما چند دستاورد از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. افزایش تخت‌های ویژه‌ بیمارستانی در کشور، افزایش رضایت‌مندی مراجعان به بخش‌های بیمارستانی، بهبود وضعیت اورژانس‌های بیمارستانی و در نهایت کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان از اهمیت بالایی برخوردار است. البته کارهای بسیار مهم دیگری نیز در حوزه بهداشت و درمان کشور صورت گرفت، مانند کلینیک‌های ترک اعتیاد راه‌اندازی شد که آنها نیز در جای خود از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌اند.
● دکتر منوچهر قارونی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
شاید بتوان گفت تنها دستاورد سلامت سال گذشته آگاهی دادن صدا و سیما، مطبوعات، مجلات و فعال‌تر شدن آنها در حوزه سلامت بوده است که توانسته رابطه موفق‌تری با مردم برقرار کند. اما چالش‌ها فراوان‌اند و بهتر است از دست‌اندرکاران اجراییدر مورد آنها بپرسید. تورم، کمبود داروها، به خصوص داروهای بیماران سرطانی و مشکلات بیمه‌ای در تهیه داروها و چند چالش دیگر که در حال حاضر حضور ذهن ندارم، از جمله آنهاست.
● دکتر ملک‌منصور اقصی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
درباره چالش‌ها و دستاورد نظام سلامت در سال ۸۶ تنها چیزی که به نظر من می‌رسد، این است که از آنجا که هر تصمیم بهداشتی و درمانی در آخر باید به وسیله متخصصان، پزشکان، ماماها، پرستارها و رشته‌های وابسته محقق شود، مهم‌ترین اقدام به نظر من تحول در سیستم آموزشی است. این تغییر و تحول باید با نظر کسانی صورت بگیرد که به خوبی با روش‌های مدرن آموزش پزشکی در دنیا از نزدیک آشنا هستند. مهم تغییر در آموزش نظری نیست، بلکه آموزش عملی نیز مهم است. هیچ تصمیمی هر چند صحیح، عملی نخواهد شد مگر آنکه آن‌کس یا کسانی که باید آن را عملی کنند، توانایی لازم را داشته باشند.
● از پزشکان بخش خصوصی- نام محفوظ
چه دستاوردی؟ مگر برنامه‌ریزی و بودجه‌ای داشتیم. مگر اصلا نظام سلامت مهم است که بخواهیم برایش اهمیت بدهیم. سراسر چالش است که از حوصله همه خارج شده. همه‌اش شعارهای قشنگی است که هیچ‌وقت از محدوده شعار خارج نخواهد شد. من هیچ نظری ندارم. واقعا وقتی فکر می‌کنم که هیچ‌کسی نیست که گرفتار دوا و درمان شده باشد و تنها مریض‌داری، غمش بوده باشد از اینکه در حوزه بهداشت و درمان و سلامت باشم و از اینکه دکتر خطاب شوم، خجالت می‌کشم.
● دکتر سیدکاظم فروتن، عضو هیات علمی دانشگاه شاهد
من چون در حوزه کاری‌ام مشغول بودم، در حدی نیستم که راجع به نظام کلی سلامت نظر دهم اما می‌توانم در حوزه تخصصی خود به دستاوردها و چالش‌هایی اشاره کنم. در درمان ناباروری پیشرفت‌های چشم‌گیری داشتیم. بحث رویان و سلول‌های بنیادی و همچنین بحث لاپاراسکوپی و عمل جراحی‌های بسته نیز دستاوردهای خوبی است. چه در بعد آموزش و تربیت نیروهای علمی و چه در انجام اعمال جراحی درمانی موفقیت‌های خوبی داشتیم؛ در حالی که پیش از این به شدت در این زمینه ضعیف بودیم. گذشته از این در مبحث سلامت جنسی، چه بعد روان‌پزشکی موضوع و چه بعد ارولوژی آن در کشور با برگزاری سمینارها و مقالات پژوهشی کارهای خوبی انجام شده است. البته در این زمینه چالشی وجود دارد و آن اینکه به دلیل معضلات فرهنگی که داریم نمی‌توان برخورد صحیح در آموزش سلامت جنسی و درمان معضلات آن را ارایه داد و کارهایی که انجام شده است علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته در حد ابتدایی بوده است. تا فکری به حال مسایل فرهنگی نکنیم و راهی بیابیم که چگونه با مردم درباره مسایل جنسی صحبت کنیم چالش موجود پابرجاست.
● دکتر پورمند:
مشکل اصلی پول است، اگر سرانه بیمه‌ها بالا برود شاید بهتر شود. هیچ دستاوردی ندیدم و فقط به عقب برگشته‌ایم و هیچ چیز جدیدی در سال گذشته نبود.
● دکتر اعتصامی:
نقطه قوتی در سال گذشته در عملکرد نظام سلامت ندیدم. پزشکان جوان که امکان اشتغال ندارند؛ پزشکان متخصص نیز خوب توزیع نشده‌اند. همه در تهران جمع شده و بازار کار ندارند.
● دکتر متولی‌ابیانه:
یکی از چالش‌های اصلی برای پزشکان سازمان نظام پزشکی است. عملا هیچ کاری برای پزشکان انجام نمی‌دهد و فقط سالی سی هزار تومان حق عضویت می‌گیرد. وام نمی‌دهند یا آنقدر کم و اندک است که به دردی نمی‌خورد. قول زمین می‌دهند که نگرفته‌اند. تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها تسهیلاتی دارند ولی سازمان نظام پزشکی کمترین تسهیلاتی را فراهم نمی‌کند. زمان اعلام تعرفه‌ها نیز مشکل‌ساز است. باید سازمان با بیمه‌ها کنار بیاید و از ترکتازی و خودمختاری بیمه‌ها بکاهند. جدا کردن هیات‌های انتظامی از دادگستری نقطه قوت سال گذشته بود.
● دکتر مهدی‌نژاد:
در نظام سلامت به عنوان پزشک عمومی مشغول خدمت هستم، بیشترین خدمات و فشار کاربالینی روی پزشکان عمومی است که کاملا مورد بی‌مهری و کم‌توجهی هستند. کارمند پذیرش با دکتر عمومی یکی است. در نظام هماهنگ، حقوق پزشک عمومی و یک دیپلمه یکی شده است و متاسفانه از احترام نیز برخوردار نیستیم. انگیزه‌ای برایمان باقی‌نمانده و اگر پزشک عمومی تامین باشد سراغ دستیاری نمی‌رود. در سازمان تامین اجتماعی به ازای هر ویزیت ۲۰۰ تومان به من می‌دهند.
● دکتر سلیمانی (پزشک خانواده):
از چالش‌های اصلی، نظام بیمه خدمات درمانی است. پوشش بیمه، نامناسب است و خدمات خوبی نیز نمی‌دهد. از پزشک خانواده تا متخصصین باید توسط بیمه حمایت شوند. علیرغم پیشرفت‌هایی که در ارایه خدمات و پوشش خدمات در روستاها داشتیم ولی هنوز هم جای کار دارد. باید برای پزشکان کاریابی شود تا خدمات مناسب را به جامعه برسانند.
● دکتر وفایی (پزشک خانواده):
در جایی که نیازهای اساسی مانند نبود امکانات تصفیه آب هنوز برطرف نشده‌اند و در جایی که مردم از نیازهای اساسی محرومند ما به عنوان پزشکان خانواده چه کاری می‌توانیم بکنیم. باید سطح آگاهی مردم را بالا برد. آگاهی در خصوص سلامتی در مردم پایین است. نبود مدیریت صحیح و علمی در نظام سلامت و اولویت‌بندی‌های سلیقه‌ای و گاهی اشتباه از چالش‌های بعدی است.
● دکتر حسینی:
از مهم‌ترین چالش‌ها، مصوبه مجلس برای بودجه بخش سلامت و سپس اختلافات در سطح مدیریت‌های کلان است؛ مثل اختلاف‌نظر شورای عالی و بیمه در خصوص تعرفه‌ها و سپس اختلاف وزارت بهداشت با بیمه‌ها در مورد کیفیت و پوشش خدمات و حتی اختلاف نظر در خصوص اطلاع‌رسانی در مورد مبلغ تعرفه. نقطه قوتی نیز ندیدم و همه چیز روتین و معمولی است.
● دکتر قره‌میرشاملو (رزیدنت):
چیز خاصی در نظرم نیست. به هر حال تجربه نشان می‌دهد گفتن مشکلات چیزی را حل نمی‌کند و به خواسته‌ها ترتیب اثری داده می‌شود.
● دکتر محمدی بلوک (پزشک خانوده):
اکثر برنامه‌ها نیمه‌کاره رها می‌شوند فقط طرحی با عجله نوشته می‌شود ولی عملی نمی‌شوند؛ مثل همین طرح پزشک خانواده که فقط در حد یک طرح باقی‌مانده است و من نقطه قوتی نیز در نظام سلامت ندیدم. سال ۸۶ نقطه قوتی نداشت اگر هم داشته من احساس نکردم، البته حرف زیاد شنیدیم.
● دکتر علی مشیری:
در پایان سال ۸۶ برای واکسیناسیون هپاتیت، وزارت بهداشت تبلیغات خوبی نداشت. پزشک خانواده هم که دستاورد خوبی می‌توانست باشد، متاسفانه در اجرا به یک دستاورد تبدیل نشد، موضوع رضایت پزشکان و افزایش حقوق‌ها که اعمال نشده چالش همیشگی است که گویا هرگز حل نخواهد شد.
● دکتر اولیس مانیل:
مثل تمام سال‌ها کمبود و یا نبود دوره‌ای برخی از داروها را داشتیم. تنها دستاورد اعلام شده داروهای ضدایدز بود که بعد نیز توسط گروه‌هایی تکذیب شد. پیوند اعضا و درمان بیماران قطع نخاع نیز دستاورد بود که تا چه حد مهم بوده است، نمی‌دانم. مهم‌ترین مشکل به بیمه‌ها برمی‌گردد و به سرانه‌ای که دولت پرداخت می‌کند. در نظام فعلی پزشک و بیمار هر دو ناراضی هستند.
● دکتر مجتبی افشارچی:
پزشک مناطق محروم هستم. مشکل اصلی در اینجا گرانی و کیفیت پایین‌ داروهاست، گذشته از اینکه جامعه‌ای که در آن خدمت می‌کنم سطح فرهنگ پایینی دارد. برای ارتقا فرهنگ سلامت در جامعه نیز کاری صورت نگرفته است.
● دکتر محمدحسین اروجی تبریزی:
مسوولیت قسمتی از کار پزشکی در استان را به عهده دارم و بهتر است نظر ندهم. ولی در زمینه دستاوردهای سال ۸۶، بیمه همگانی که در حال حاضر بیمه روستایی شده است از دستاوردها محسوب می‌شود. اما دستاورد بعدی در زمینه تجهیزات پزشکی است که روز به روز جلو می‌رویم.مثلا استان اردبیل قبلا یک سی‌تی‌اسکن هم نداشت الان به آنژیوگرافی هم تجهیز شده است. افزایش تخت‌های بیمارستانی استان نیز دستاورد مهم دیگر است.
● دکتر علی‌اکبر انتظاری:
چیزی به اسم سلامت در این نظام مطرح نیست. آش شلم‌شوربایی درست شده است که معلوم نیست از آن چه چیزی را می‌خواهند و اهداف آن در ابهام است. آنچه در نظام سلامت ما مطرح نیست سلامت است، فقط درمان را محور کرده‌اند که در آن هم مشکل داریم.
● دکتر حمیدرضا بختیاری:
سیستم ارجاع در حد قابل قبولی در شهرها انجام نمی‌شود. اگر سیستم و نظام سلامت بتوانند با بیمه‌ها همکاری کنند شاید اتفاقی هر چند کوچک در ارتقای سیستم بیفتد. من به دستاوردها خوش‌بین نبودم.
● دکتر لقمان:
در سیستم آزمایشگاها ما هم مثل همه گرفتار تعرفه‌ها هستیم و این مشکل دامن‌گیر همه است و از چالش‌های اصلی، ادامه بقا در این حرفه است. برخورد بیمه‌ها و وضع پرداخت بیمه‌ها به خصوص در سیستم روستایی و بیمه خدمات درمانی مشکل‌ساز است. باوجود تعداد خوب فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی که برای هر ۱۷ هزار نفر جمعیت یک فارغ‌التحصیل علوم آزمایشگاهی داریم، مدیریت به کارگیری منابع انسانی بسیار ضعیف است.
● دکتر یوسفی:
در سال گذشته داروها وضعیت خوبی نداشت. بسیاری از داروهای مهم و حیاتی کمیاب بودند و بیماران با مشکل مواجه شدند. بیماران قلبی در سال گذشته با مشکل روبه‌رو بودند. به نظرم مسوولان در سال ۷۹-۷۸ کارآمدتر عمل کردند. آنان سوبسید داروهای غیراساسی را کم و به داروهای حیاتی مثل انسولین اختصاص دادند.
● دکتر محمدرضا سلیمانی:
به نظر تنها موفقیت که تا حدی در شهرستان‌های کوچک به چشم آمد طرح پزشک خانواده بود و چالش همیشگی بحث تعرفه‌هاست که به واقعی حد نرسیده است.
● دکتر علیرضا مرندی، وزیر بهداری دوران سازندگی و نماینده مجلس هشتم
از چالش‌ها می‌توان به نبود درک درست از سلامت در بین مردم، مسوولان و جامعه پزشکی کشور و نگاه درمان محور به سلامت نام برد. اگر بخواهیم در خصوص مهم‌ترین دستاوردهای حوزه سلامت در سالی که گذشت خوشایند صحبت کنیم باید یک اکتشاف را نام ببریم تا همه خوششان بیاید ولی خوشایندترین خبر برای من این است که بدانم از بیماری تعدادی انسان یا از مرگ و میر عده‌ای هموطن جلوگیری شده است. اکتشافات، خوب و مهم است ولی مهمترین خبر ما نیست. بنابراین به نظر من زمانی که به عدالت نزدیک شدیم کار بزرگی کرده‌ایم، چون خدا از ما کشف نخواسته اما خدا از ما عدالت را خواسته است و بزرگترین روز ما در طول سال‌ها، روزی است که محرومین کمتری مریض شوند و فقرای کمتری به خاطر مشکل سلامت از هستی ساقط گردند باید دید در هر سال چند تا از این خبرها داریم؛ وگرنه کشف در جای خود مهم است و من نمی‌خواهم ارزش این موضوع را ضایع کنم. خدا پدر و مادر هر چه کاشف است بیامرزد و من پای آنها را می‌بوسم اما از اصل قضیه نباید غافل شویم. درست مثل اینکه نماز نخوانی، روزه نگیری، غیبت بکنی و دروغ‌بگویی ولی در مراسم عاشورا و تاسوعا بزرگترین مراسم را برگزار کنی و بروی سینه بزنی. رسانه‌ها باید دنبال یافتن مشکلات محرومان باشند و منتشر کنند چه کارهایی برای حل این مشکلات شده است، اینها خواننده ندارد اما خدا که هست.
● دکتر حسن امین‌لو، معاون پارلمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
حوزه سلامت در سال ۸۶ در زمینه‌های مختلف شاهد دستاوردهای گوناگونی بود که می‌توان به صورت فهرست‌وار به آن اشاره کرد؛ در زمینه دارو و اکتشاف، کشف داروی آی‌مد برای بیماران ایدزی؛ در زمینه تحقیقات، پیشرفت‌هایی در بحث سلول‌های بنیادی برای درمان آسیب‌های نخاعی؛ در زمینه بهداشت، گسترش پزشک خانواده و نظام ارجاع، گسترش اورژانس، کاهش مرگ و میر جاده‌ای و کنترل بیماری‌های عفونی به ویژه آنفلوآنزای مرغی. کمبود سرانه و کسری اعتبارات از چالش‌های سال گذشته بودند.
● دکتر امیدوار رضایی، رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هفتم
اکتشافات دارویی، پیشرفت‌های سلول‌های بنیادین، انجام عمل‌های جراحی پیشرفته مغز با حضور پرفسور سمیعی از دستاوردهای مهم سال ۸۶ بودند. اما چالش‌های موجود شامل سرانه ناعادلانه بخش بهداشت و درمان، ضعف مدیریت در استفاده بهینه از منابع، پایین بودن بهره‌ورزی در بخش سلامت است.

منبع : هفته نامه سپید