بانکداری ایرانی در لباس اروپایی

بی‌شک هشتم خردادماه سالجاری برگ زرینی برای کارنامه بانکی کشور بود چرا که به واسطه همت بانک صنعت و معدن نخستین شعبه بانک خارجی تحت عنوان بانک تجاری ایران ـ اروپا درتهران آغاز به کار کرد. راه‌اندازی چنین بانکی آن هم در شرایطی که ایران همچنان تحت فشارهای غربی بوده ماحصل تلا‌ش مدیرانی بودکه هیچگاه درمراسم افتتاح آن حضور نیافتند.
بانک تجاری ایران -اروپا در حالی پا به عرصه وجود گذاشت که چند ی قبل ازراه‌اندازی آن طهماسب مظاهری رئیس کل بانک مرکزی وقت از صدور مجوز برای تاسیس ۱۴ بانک خارجی در ایران خبر داد و اعلا‌م کرد بانک‌های خارجی بر اساس عقود مبادله‌ای و عقود مشارکتی و طبق قانون بانکداری اسلا‌می فعالیت کرده و می‌توانند هر میزان که ازفعالیت‌بانکی خود سود کسب کنند آنرا میان سپرده گذارانشان تقسیم کنند.در این میان بانک تجاری ایران-اروپا با ربودن گوی سبقت از سایرین سردمدار کسب مقام نخست در این زمینه شد اما تمام افتخارات به تاسیس این بانک ختم شد تا دیگر جایی برای حرف و حدیث باقی گذاشته نشود. ‌
اگر چه تا پیش از این بانک‌های خارجی همچون ‌charted standard ، ‌Banca Nazional Del Lavore ، ایتالیایی،‌Banko central hispar ،اسپانیایی و حتی ‌‌Credit suiss bank سوئیسی درایران و در مناطق آزاد شعبه داشتند اما همگان بر این اعتقاد بودند که راه‌اندازی این بانک گامی مهم در افزایش رقابت بانکی در ایران است چرا که بنا بر گفته مظاهری یکی از اصول مهم در اصلا‌ح ساختار اقتصادی کشور ایجاد فضای رقابتی است که امید می‌رفت با حضور بانک‌های خارجی و همچنین توسعه بانک‌های خصوصی این رقابت روزافزون شود اما در عمل چنین نشد و شاید نگرانی برخی تحلیلگران اقتصادی با این رویه بی‌مورد نبود.
قرار بود بانک تجاری ایران -اروپا بانکی اروپایی باشد که تحت مقررات و قوانین نظارتی اروپا فعالیت کند و با افتتاح نخستین شعبه آن در تهران عملیات مربوط به راهبری اعتبارات اسنادی،ضمانت‌نامه‌های ارزی وامور مربوط به صادرات وواردات براحتی امکانپذیر باشد تا این بانک با بهره‌گیری ازابزارهای نوین بانکی در عرصه بین المللی،علا‌وه بر تامین مالی پروژه‌های داخلی،با بهره‌گیری از متخصصین سرمایه‌گذاری آماده ارائه هر گونه خدمات کارشناسی و مشاوره‌ای به تجار و سرمایه‌گذاران ایران و اروپا باشد.
اکنون که قریب به ۵ ماه ازراه‌اندازی این بانک می‌گذرد نه تنها چنین فعالیتهایی به چشم نمی‌خورد بلکه هراز چند گاهی متولیان مربوطه با اعلا‌م اینکه بانک ایران-اروپا به مشتریان خود وام نمی‌دهد به حرکت چراغ خاموش این بانک خارجی جهت می‌دهند تا دیگر سخنی به میان بیاید و همین سبب شده تا مدعیان عدم موفقیت این بانک بار دیگر فعالیت‌انجام شده بانک تجاری ایران -اروپا را نقد کنند.
برخی کارشناسان معتقد بودند با نرخ تورم کنونی هیچ سودی عاید این قبیل بانک‌ها نمی‌شود لذا بانک‌های خارجی با این شرایط به راحتی حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نمی‌شوند و این رویه سیاستی است که احتمالا‌ درمقابل تحریمهای بانکی اتخاذ شده است تا با جذب بانک‌های اسلا‌می خارجی محدودیت‌هایی که برای گشایش اعتبارات در ایران پدید آمده را بر طرف کند و این بانک به هیچ وجه اعتبار واهمیت بانک‌های مطرح جهانی را ندارد از سوی دیگر عده‌ای مدعی این تحلیل شدند که وجود بانک‌های خارجی در ایران به منزله خارچشمی در بانک‌های خصوصی باشد و بانکهای خصوصی که یارای رقابت با آنها ندارند اجازه نمی‌دهند این بانک عملکردی ازخود برجای بگذارد.
اما علی رغم تحلیلهای متفاوتی که وجود دارد، نباید از حق گذشت که این بانک در راه‌اندازی به دلیل تفاوت اعطای اعتبار میان ایران-آلمان ازهفت خوان گذشت وتاسیس چنین بانکی آنهم در شرایط تحریم واعمال فشارهای غربی می‌توانست با آغاز فعالیت خود بسیاری از مشکلا‌ت ارزی صادرات و واردات را حل و یا شاید تا حدودی حلقه تحریم را آزادتر کند علی رغم استقبال گسترده شرکتهای ایرانی،موسسات مالی و صنعتی برای گشایش اعتبار در این بانک،تمام اقداماتش در پس پرده تنظیم آیین نامه باقی ماند و متولیان آن ۵ ماه پس از راه‌اندازی این نهاد،همچنان اندرخم انجام کارهای داخلی شعبه باقی مانده‌اند وشاید گفته برخی تحلیلگران که راه‌اندازی این بانک با تمام اصول و قواعد اروپایی عملا‌ نوعی بانکداری با ژست اروپایی است بیراه نباشد چرا که تاکنون کاری از پیش نبرده است.

سارا علیاری

منبع : روزنامه سیاست روز