اینترنت و تغییر فرهنگی

بشر صاحب فرهنگ است، درست همان طور كه صاحب روح است. اما فرهنگ های بشری فناپذیرند و با نابودی نژاد یا گذر زمان از بین می روند.
بنابراین، ممكن است فرهنگ ها هم پس از مدتی نابود شوند، اما در تمام فرهنگ های بشری حقایقی وجود دارد كه ارزش حفظ كردن دارند. شاید بتوان فرهنگ را مجموعه ای از ارزشهایی تعریف كرد كه افراد ، خود و دیگران را متعلق به آن می دانند. برخی از عواملی كه در افراد حس تعلق به فرهنگی خاص را ایجاد می كند عبارتند از:
آموزه های پیشگامان فرهنگی كه امید می رود بر اساس آنها افراد شایسته ای تحویل اجتماع شوند.عوامل محیطی چون آب و هوا ، شرایط اقتصادی و آینده جامعه روبرو شدن با الگو های بیگانه. عامل سوم یعنی رو برو شدن با الگوهای بیگانه در بحث حاضر نقش عمده دارد. این عامل قابلیت تغییر در فرهنگ ها یا به نوعی تاثیر پذیری فرهنگ ها از یكدیگر را باعث می شود .همه فرهنگ ها ، بطور پیوسته در حال تغییراند و این تغییرات، امروزه هم سریع و هم عمیقتر از گذشته شده اند. اینترنت و به تعبیر دیگر شبكه های ارتباطات فردمدار جهانی، نقش عمده ای در تشدید تغییرات فرهنگ و موجودیت های فرهنگی ایفا خواهد كرد.
اینترنت به دو شیوه موجب تغییر فرهنگی می شود: نخست فرهنگ خودش را عرضه می كند و دوم گذرگاهی برای سایر فرهنگها تدارك می كند.كاربران اینترنت به پیشروان و جریانات پیشتاز فرهنگی دسترسی دارند؛ این افراد و جریانات بخشی از فرهنگ اینترنت و یا بخشی از فرهنگ های دیگر هستند.
از طرف دیگر،اینترنت به خودی خود ، سبب دگرگونی وضعیت اقتصادی و سیاسی می شود و آینده، اثرات دیگری را پدیدارخواهد كرد . اینترنت محلی است برای عرضه الگو های رفتاری متفاوت با فرهنگ های رسمی و لذا در سطح فعالیت های موثری چون جنگ ، صنعت تروریسم و تبادل دانشجویان قرار می گیرد.احتمالا به همین خاطر است كه تاثیر گذاری آن در قیاس با دو عامل دیگر (عوامل محیطی و حوزه های فرهنگی) بیشتر خواهد بود.
اینترنت، علاوه بر آنكه محیطی برای تبادل فرهنگی مهیا و گذر گاهی برای دسترسی كاربران به فرهنگ های دیگر تدارك می كند، خود نوعی فرهنگ یا خرده فرهنگ است كه همه فرهنگ ها را در بر می گیرد.اینترنت محیط ابزار و تعاملات خاص خود را دارد كه با محیط ، ابزار و تعاملات فضای غیر مجازی كاملا متفاوت است.
این بدان معناست كه اینترنت به خودی خود و بدون در نظر گرفتن فرهنگ های بیگانه ای كه ممكن است یك فرهنگ خاص با آنها در ارتباط باشد، عامل موثری در ایجاد تغییر درون فرهنگی است.این فناوری به وضعیت بحرانی خود نزدیك می شود ، كاربران اینترنت ، همین كه تعدادشان به حد لازم رسید، فرهنگ خود را كه ریشه در ارتباطات جهانی دارد به وجود خواهند آورد .بدین ترتیب كاربران، اجتماعات وگروه های خاصی راسازماندهی می كنند؛ حتی طبقه بندی ظاهری اعضا هم به منظور تعیین هویت درون فرهنگی یا برون نگری است.
یعنی رفتار های انسانها را بر اساس آنچه كه در اجتماع انجام می دهند (بازتاب های رفتاری افراد) ، طبقه بندی می كنند . به عنوان مثال ؛ ممكن است افرادی از وسایل عمومی برای تردد خود استفاده كنند كه این عمل (رفتار) در یك طبقه بندی خاص قرار می گیرد و یا اینكه افرادی از ماشین شخصی خود استفاده می كنند كه باز در طبقه بندی ویژه خود در نظام طبقه بندی ظاهری افراد یك اجتماع قرار می گیرند.
باید گفت كه اینترنت، با ارائه وسایل و روش هایی كه جایگزین محرومیت های موجود در یك جامعه می شود به شكل گیری هویت فردی هم كمك می كند. از این نظر اینترنت در تمامی فرهنگ های حاكم و در بین اقلیت های محكوم نقش واحدی خواهد داشت.اینترنت نخستین محصول تكنولوژی غرب نیست كه در مقیاس جهانی مورد استفاده قرار می گیرد،اگر چه اولین محصولی است كه بر قراری ارتباط تعاملی و در سطح عامه را میان كاربران غربی و غیر غربی را میسر ساخته است .
مدرن سازی جوامع طبق تعریف جنبشی است معطوف به اولویت یافتن حرفه ها و تفكیك نقش ها، وابستگی آحاد جامعه به رسانه های گروهی به جای گفتگو های محلی و فردگرایی به معنی استقلال از مكان جغرافیایی كار. به عبارت روشنتر مدرن شدن به این معنی است كه هدف اصلی زندگی فعالیت و تولید اقتصادی است نه تفریح، و این كه رسانه های جمعی، نه افراد محلی، منبع اصلی اخبار هستند.
البته باید دقت داشت كه اینترنت رسانه ای جمعی نیست ، حداقل نه به صورتی كه به عنوان منبع ارتباطات یك جانبه تعبیر شود؛ یعنی صرفا فهرستی از مطالب نیست كه بیننده هیچ كنترلی بر آنها نداشته باشد.اینترنت «غیبت كردن های محلی » را بصورت راهی برای جمع آوری اخبار درآورده است. اما دقت داشته باشید كه در اینجا واژه « محلی» به معنای تمام جهان است، تمام مكان جغرافیایی ای كه تحت پوشش اینترنت قرار دارد.
یكی از ابعاد كاربری اینترنت این است كه عضویت افراد ، در آن پنهان می ماند. بعد دیگر استفاده از اینترنت ناشناخته ماندن سر نخ ها و منابع قدرت است. به علاوه، اینترنت امكان دسترسی اعضای یك خرده فرهنگ را به یكدیگر فراهم می آورد، اعضایی كه بدون اینترنت ، حتی از وجود یكدیگر هم اطلاعی نداشتند.
هنگامی كه این افراد متوجه خدماتی می شوند كه اینترنت می تواند به آنها بكند، سعی می كنند از آن بهره برند.نحوه استفاده این افراد از اینترنت و وابستگی آنها به این امكان، حتی بیش از اتكای ایشان به جریان اصلی فرهنگ خودشان خواهد بود. یكی از دلایل عمده این موضوع این است كه اینترنت امكان دستیابی به چیز های زیادی را برای ایشان فراهم می كند، چیزهایی كه اساسا فرهنگی كه این افراد به آن تعلق دارند در اختیارشان قرار نمی دهد.
در اینترنت تفاوتهایی چون زبان ، شیوه نوشتار و ملیت می تواند مهم باشد. به عنوان نمونه، زبان امری تعیین كننده است ، بر اساس نظر گوته، ترجمه از یك زبان به زبانهای دیگر امریست ضروری، مهم و در عین حال غیر ممكن.در حال حاضر، ترجمه متنی از یك زبان به زبان دیگر بوسیله كامپیوتر امكانپذیر شده است. اما ترجمه فرهنگی چیز دیگری است و بنا به تعریف قادر ساختن فرهنگ ها به درك متقابل یكدیگر است؛ و این شامل تغییر حداقل یكی از فرهنگها می شود.در هر فرهنگ در خصوص محاوره و گفتگو های افراد قوانین خاصی وجود دارد.
این قوانین در ارتباطات اینترنتی نادیده گرفته می شود. اینترنت همبستگی «درون گروهی» را كاهش می دهد، گفتگو با اعضای بیگانه را آسان می كند، و در نتیجه ارتباطات «برون گروهی» یا «بین گروهی» را تسهیل می كند.متكی نبودن بر ارتباط رو در رو طبیعت ارتباط اینترنتی را متفاوت كرده است.
حضور فیزیكی در روابط متقابل باعث افزایش انگیزه و هوشیاری می شود، اما ارتباطات كامپیوتری منجر به هوشیاری روانشناختی نمی شود. در ارتباطات كامپیوتری قوانین مختلفی و خاص خود بكار برده می شود و نتایج متفاوتی هم از این طریق به دست می آیند.
اینترنت به عنوان رسانه ای كه می تواند به كار تامین مقاصد سیاسی بیاید یا عاملی برای رشد اقتصادی باشد، می تواند موجبات تغییرات فرهنگی را فراهم كند. از این جهات، اینترنت به افراد میدان می دهد تا عقاید ، نظریات و ارزش هایشان را به دیگران عرضه كنند و به این ترتیب به آنها امكان می دهد كه بهترین بهره را از این ابزار ببرند.
این بهره برداری ها می تواند بصورت فروش اینترنتی كالا به افرادی باشد كه آنها را نمی بینید و یا به شكل فراهم آوردن تسهیلات برای مردمی باشد كه چیزی در باره موقعیت و جایگاه اجتماعی آنها نمی دانید. بدین ترتیب توسعه اینترنت ، لزوما به این معناست كه مهارتهای گوناگون بدون در نظر گرفتن ارزش های اصلی فرهنگی ، اهمیت پیدا می كنند.در ارتباطات گروهی اینترنتی مشاركت در بحث های گروهی ، بیشتر از رابطه رو در رو است .
به این ترتیب احتمال تسلط یا تفوق یك فرد بر سایرین كمتر خواهد بود. در بحث های اینترنتی زمان رسیدن به اتفاق نظر بیشتر و اظهارات رد و بدل شده میان كاربران كمتر است. این، شاید به این دلیل باشد كه این نوع ارتباط نه به طور كامل نوشتاری و نه كاملا گفتاری است، بلكه جایگاهی میان این دو نوع ارتباط دارد . در جریان آن دسته از ارتباطات گروهی كه به وسیله كامپیوتر انجام می شود ، نظر افراد به میزان قابل توجهی با نظرات اولیه آنها فرق پیدا می كند.شاید افزایش توانایی های كاربران اینترنتی در پذیرش فرهنگ و نوع تعامل ارتباط اینترنتی ، باعث شود این نوع فرهنگ بر روی نظام اجتماع واقعی تاثیر گذاشته و فشار اجتماعی و اتفاق نظر ها در رای گیری ها را كاهش دهد.
بعلاوه ارتباطات اینترنتی به افراد امكان این تجربه را می دهد كه در بحث هایی كه صرفا ضرورت اجتماعی ندارد نام یكدیگر را بخوانند و به راحتی از دشنام و كلمات توهین آمیز استفاده كنند . بدین ترتیب گفتگو ها و بحث های اینترنتی زبان خاص افراد بلند پایه را با زبان افراد پایین دست ادغام می كند .
در بحث های اینترنتی ، از آنجا كه امكان اعمال نفوذ و قدرت یك فرد بر سایرین كاهش می یابد «قانون اكثریت» اعمال می شود.این قانون جایی اجرا می شود كه هدف ، قضاوت در باره موضوعی خاص است ، یعنی تصمیم گیری نهایی ، نوعی نظر خواهی است كه در آن گروه اكثریت قدرت بیشتری دارند. بنابراین امكان گرایش سایر اعضا به سمت این گروه بیشتر از دوری گزیدن از آن است.در تصمیم گیریهای بعدی ، تجربه عاملی است كه سرعت تصمیم گیری نهایی را افزایش می دهد.

منبع : روزنامه ابرار