سرباز کودک

اوایل دهه ۱۹۸۰ در زمین‌های پست موزامبیك، تكنولوژی جنگی جدیدی پدیدار شد كه به‌زودی آفریقا و بلافاصله جهان را در بر گرفت: سرباز كودك.فرماندهان شورشی، ماشین كشتار چهار فوتی را ساخته بودند كه روستا به روستا می‌رفت و تقریبا دولت را نیز زیر پا گذاشته بود. رد‌پای این ماشین آلونك‌های سوخته و گوش‌های بریده‌شده بود.موزامبیكی‌ها دریافتند كه كودكان، بهترین وسیله جنگی هستند، به‌راحتی فریب می‌خورند، بسیار وفادار و بی‌ترس هستند و از همه مهم‌تر ذخایر بی‌پایانی دارند.گروه‌های حقوق بشر می‌گویند امروزه در سراسر جهان ۳۰۰هزار سرباز كودك وجود دارد و متخصصان می‌گویند این مشكل هر روز با تغییر ماهیت درگیری‌ها، به‌خصوص در آفریقا در حال گسترده‌شدن است. در كشورهای آفریقایی، یكی پس از دیگری درگیری‌ها از نزاع بر سر اختلافات عقیدتی به حملات جنگی تبدیل شده‌اند كه مهم‌ترین هدفشان غارت و چپاول است، چون جنبش‌های شورشی جدید که توسط جنایتكاران تقویت و حمایت مالی می‌شوند، حمایت عمومی را در بر ندارند. كودكانی كه تحت كنترل شورشیان هستند، توجهی به قلب‌ها و افكار ندارند. برای آنها جمعیت محلی مانند طعمه هستند. نتیجه این است كه افراد كمی به فكر نجات این كودكان هستند و فریب‌دادن و ربودن این كودكان، بهترین روش برای ادامه سرقت مسلحانه به شكل سازماندهی شده است.
در سومالی طی یك ماه گذشته بیش از هزار نفر در مگادیشو، پایتخت این كشور در یك جنگ داخلی دشوار كه توسط فرماندهان نیروهای تشكیل‌شده از كودكان رهبری می‌شد، كشته شدند. ماهیت این جنگ به سال ۱۹۹۱ برمی‌گردد، زمانی كه دولت مركزی توسط قبایلی كه به‌خاطر اعتراضات گذشته خود می‌جنگیدند، سرنگون شد اما به‌زودی این جنگ به نزاع در بین جنگ‌سالارانی تبدیل شد كه به‌دنبال تسلط بر فرودگاه‌ها، بندرگاه‌ها و دسترسی به كمك بین‌المللی بودند. ۱۶ سال از آن زمان گذشته اما آنها هنوز هم در حال جنگ هستند.
در كنگو، جنگی داخلی كه یك دهه پیش برای سرنگونی دیكتاتور دوره جنگ سرد موبوتو سه‌سه‌سكو شروع شد، اكنون به جنگی پیچیده تبدیل شده است كه تنها یكی از طرفینش دولت است و بقیه شورشیانی هستند كه بر سر منابع الماس، طلا، مس، چوب و غیره با هم می‌جنگند. بر اساس گزارشی كه توسط انجمن حمایت از حقوق بشر ارائه شد، طرفین جنگ همگی از كودكان به‌عنوان سرباز استفاده می‌كنند.هفته گذشته در اوگاندا آخرین جلسه از سری گفت‌وگوهای صلح كه تاكنون ناموفق بوده‌اند از سر گرفته شد. هدف از این جلسات، آرام‌كردن جو وحشت در مناطق روستایی بود كه توسط ارتش مخالف فرمانروا به‌وجود آمده بود.
این ارتش اواخر دهه ۱۹۹۰ با نام اقلیت ستمدیده آشولی (Acholi) گرد آمدند اما به‌زودی به دسته‌های معتاد جنگل‌نشین با جنگ‌افزارهای نظامی و عروس‌های ۱۳ ساله تبدیل شدند.مقامات این ارتش، پسرهایی هستند كه تاحدی شست‌وشوی مغزی شده‌اند كه آلونك‌ها را می‌سوزانند و كودكان تازه متولد‌شده را مانند غلات آسیا شده در هاون می‌كوبند.در جنگ جهانی دوم، نازی‌ها هنگامی كه ناامید شدند، نوجوانان را به خدمت احضار كردند. كودكان در درگیری‌های مذهبی یا ملی كوزوو، فلسطین و افغانستان نیز جنگیده‌اند اما در آفریقا حركت‌های نظامی با استفاده از كودكان ماهیت ویژه‌ای گرفته‌اند و با تحلیل قدرت دولت و ایدئولوژی تقویت می‌شوند. بسیاری از این جنبش‌های بی‌رحمانه بر اساس طمع خام قدرت و بدون تلاش برای توجیه آنها هستند.ایشمیل بی (Ishmael Beah) كه در كودكی در سیرالئون سرباز بوده و نویسنده كتابی پرفروش از خاطرات یك پسر سرباز است، می‌گوید: ممكن است در آغاز این جنبش‌ها، نزاع‌ها لفظی بوده باشند اما خیلی سریع با از بین رفتن ایدئولوژی، این حركت‌ها به جنگی جنون‌آمیز و حمامی از خون تبدیل شدند، روشی كه فرماندهان از طریق آن به غارت بپردازند.
نیل بوسبای، استاد دانشگاه كلمبیا كه برای حمایت از سربازهای كودك سراسر جهان كار كرده است، گفت: این جنبش‌ها، ویژگی‌های شورش‌های پیروزمندانه دوران گذشته را ندارند. او گفت: برای مثال یك شورشی، امروزه بیشتر به‌دنبال اجرای اقدامات جنایتكارانه خود است. آنها مردمی ظالم و ستیزه‌جو هستند كه نمی‌خواهند از نظر سیاسی حكومت كنند و هیچ استراتژی برای پیروزی در جنگ ندارند. این تغییری آشكار در جنبش‌های آزادیخواهانه دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ و كشمكش‌های بعد از آنهاست. از آن دسته جنبش‌هایی كه در زیمبابوه و اریتره (Eritrea) اتفاق افتاد. حتی نسل‌كشی سال ۱۹۹۴ روآندا روش‌های مشابهی داشت و اگرچه هولناك بود اما مبارزه‌ای بر سر قدرت سیاسی بین دو گروه قومی باقی ماند و بچه‌ها فقط قربانیان وحشیگری‌های بزرگ‌ترها بودند و نه چیز دیگر.

منبع: نیویورك‌تایمز
مترجم: مرضیه فراهانی

منبع : روزنامه تهران امروز