سفرنامه اصفهان

نویسنده : افضل‌الملک - غلام‌حسین
به اهتمام : افشارفر - ناصر
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۶/۰۴
رده دیویی : ۹۵۵.۹۳
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۱۶۲
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۱۵۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۲۲-۳۹۶-۹

'سفرنامه اصفهان 'رساله کوتاهی است درباره حدود و موقعیت جغرافیایی, آثار و بناها, محصولات کشاورزی, پیشینه تاریخی, و مناطق و قرائ شهر اصفهان که نگارنده آن را برای پیشکاران دولتی در عهد ناصری فراهم آورده است .به‌زعم مصحح کتاب' :در این نسخه از بناهای عهد صفوی که بیشتر به دست ظل‌السلطان نابود شده و همچنین از دژ قدیمی طبرک سخن گفته است ;نام روستاهایی که امروزه حتی اسمشان در نقشه جغرافیا نیست, یا از آنها خرابه‌هایی باقی مانده, در این کتاب آمده است ;درباره ارزش زمین‌های کشاورزی و نوع محصول آن صحبت کرده است .'عناوین سرفصل‌های کتاب از این قرار است :موقعیت طبیعی, حدود جغرافیایی, محلات اصفهان, بناهای معروف, مدارس, امامزاده‌های معروف, کاروان‌سراهای این شهر, حمامات, چهارسوهای معروف, صفت زاینده رود, ذکر پل‌های زاینده رود, محصولات کشاورزی و صنعتی, صنایع اصفهان, تاریخ اصفهان و بانی آن و وجه تسمیه, بلوکات اصفهان, قصبه‌های اصفهان .بخش دوم کتاب شامل تعلیقات (مشتمل بر شرح و توضیح برخی بناهای اصفهان که امروز وجود ندارد و معرفی بعضی از اشخاص برجسته آن دوره) و فهرست‌های اسامی, طوایف, اصطلاحات, سلسله‌ها, کتاب‌ها, محصولات کشاورزی و معدنی و صنعتی, و فهرست منابع و ماخذ است . گفتنی است نگارنده, غلامحسین خان افضل الملک 1279ـ 1348ه.ق از منسوبان به خاندان زند و کریم خان زند است .وی از مورخان, منشیان, مترجمان و ادیبان صاحب اثر دوره قاجار و از اعضای دارالتالیف ناصری بود که پس از تحصیل علوم مختلف به خدمت دولت درآمد و در پی آن, مناصب مختلفی را برعهده گرفت که از آن جمله عبارت‌اند از :حکومت رادکان و چناران, تحویلداری جنس دیوانی خراسان, حکومت خواف و تربت حیدریه, پیشکاری مالیات سبزوار, ریاست دارالانشائ و دفتر خراسان, پیشکاری مالیات قم و ساوه و زرند, معاونت وزارت مازندران, مترجمی دارالترجمه ناصری, ریاست دفتر و منشی باشی‌گری رکن‌الدوله در خراسان و کرمان .وی در تمام این دوران, سفرنامه‌ها و آثاری به رشته تحریر درآورد که عناوین برخی از آنها بدین قرار است :سحر ساحری و سفر ناصری, ظفرنامه عضدی, سفرنامه قم یا تاریخ و جغرافیای قم, رکن الاسفار, افضل التواریخ, سفرنامه خراسان و کرمان و صدرالتواریخ .