بزرگ شدن در دنیای مجازی کودک ماندن در دنیای واقعی

گاه تصور می‌كنیم نگرانی‌های اخلاقی‌ای كه نسبت به فناوری‌های جدیدی چون اینترنت داریم، مخصوص جوامع سنتی مثل ماست و در كشورهای مدرن خبری از این حرف‌ها نیست، ولی معمولا این تصور نادرست است و نگرانی‌های آنها نسبت به پیامدهای منفی این پدیدها، گاه از ما هم بیشتر است. دلیل آن هم بر می‌گردد به شناخت بیشتر آنها از این پدیده‌ها و تاثیرات آنها. برای همین، وقتی در سرمقاله روزنامه معتبری مثل نیویورك تایمز، با مقاله‌ای با عنوان «نوجوانان ما چه چیزی را از دست می‌دهند، وقتی به آنها اجازه می‌دهیم در دنیا سایر رشد كنند؟» روبه‌رو می‌شویم، نباید زیاد تعجب كنیم. نویسنده با مقایسه وضعیت گذشته و حال به مساله رشد اجتماعی نوجوانان پرداخته است كه فارغ از اختلاف و تفاوت‌های فرهنگی، می‌تواند آگاهی بخش باشد. دوستی داشتم كه پدرش كارگر فولاد سازی بود و هیبتش در دل هر نوجوان ۱۵ ساله‌ای چون من ترس وارد می‌كرد كارش شده بود جواب دادن به تلفن. بنابر این همیشه می‌دانست كی دارد با فرزندش حرف می‌زند. وقتی هم تماس طولانی می‌شد. شروع می كرد به غرغر كردن همه این كارها باعث شده بود، دوست من بداند باید دوستانش را به دم در خانه بیاورد تا پدرش آنها را ببیند و آنها را تایید یا رد كند. وقتی من به دم در خانه آنها رفتم، با پدرش دست دادیم، چنان دست دادنی كه دستم حسابی له و لورده شد. بعد از داخل شدن تمام وقت او فقط تو نخ این بود كه بفهمد من از آن بسرهای بدی هستم كه سیگار هم می‌كشم یا نه، چند بار كه به خانه آنها رفتم احساس كردم بالاخره اجازه این دوستی صادر شده است. البته بعد از پشت سرگذراندن مراحل زیادی تا بتوانم اطمینان او را جلب كنم و او مطمئن شود من پسر خوبی هستم. این اولین برخورد من با یك بزرگسال خارج از خانواده‌ام بود كه می‌بایست شخصیت خودم را به او اثبات می‌كردم. این البته مرحله بسیار مهمی در بزرگ شدن است. اتفاقی كه اگر امروز می‌افتاد و با چنین پدری روبه رو می‌شدم، احتمالا در همان اولین ملاقات رد می‌شدم؛ رد شدنی كه همه‌اش زیر سر اینترنت است. امروز با وجود ایمیل، چت روم‌ها و SMS امكان گفتگو خصوصی و همزمان را فراهم می‌سازد . نوجوان‌ها توانسته‌اند زندگی اجتماعی‌شان را از نگاه موشكافانه و دخالت‌های بزرگترها حفظ كنند. ولی به چه قیمتی؟ این روزها نوجوان‌ها هم بیشتر با جهان ارتباط دارند و هم نسبت به گذشته بیشتر از برخوردهای اجتماعی دور مانده‌اند. برخوردهایی كه جوان‌ها را برای وارد شدن به دنیای بزرگسالی آماده می‌كند. تحقیقات نشان داده استفاده زیاد از اینترنت باعث شده در استفاده كنندگان جوان‌تر ارتباطات آنلاین دنیای مجازی جایگزین ارتباطات رودرو با خانواده دوستان بشود خرید آنلاین، چك كردن ایمیل‌ها و وبگردی بیشتر از فعالیت‌هایی مثل تماشای تلویزیون باعث كناره گیری فرد از اجتماع می‌شود چون كاری مثل تماشای تلویزیون اغلب به همراه خانواده یا دوستان صورت می‌گیرد تحقیقات نشان داده است به ازای هر ساعتی كه ما از اینترنت در خانه استفاده می‌كنیم، نیم ساعت از ارتباط مستقیم با اعضای خانواده كاسته می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد. آدمهایی كه زیاد در دنیای مجازی به سر می‌برند. بعد از فعالیت‌هایشان در اینترنت، اغلب دچار تنهایی و افسردگی می‌شوند. مردمی كه با غریبه‌های آنلاین كه نه جسم دارند و نه روح، ارتباط برقرار می‌كنند، این تجربه‌ها را خالی و پوچ و بی‌اثر معرفی می‌كنند، ولی با وجود این فریفته و تازگی این رسانه جدید می‌شوند. همان طور كه دكتر رابرت كرات، محقق موسسه Mellon Comeige اخیرا به من گفت چنین مردمی اجازه می‌دهند روابط با كیفیت پایین دنیای مجازی جایگزین روابط دنیای واقعی شود هیچ گروهی از این معاوضه و جایگزینی پر شورتر از نوجوانان استقبال نكرده است. خیلی از آنها، بیشتر وقت‌های آزادشان را در فضاهای بسته در اینترنت می‌گذارنند. چیزی كه باعث شده این نوجوانان تجربه‌ها و مهارت‌های اجتماعی نداشته باشد. نوجوانان به دلایلی، بیشتر از بزرگ‌ها جذب دنیای سایبر می‌شوند. بچه‌ها اینترنت را به عنوان یك پدیده فریبنده تغییر شكل داده می‌بینند. دنیای مجازی به آنها فرصت می‌دهد تا خودشان را از هویت عادی‌شان جدا كنند. ماركوس آرنولد، یك نوجوان ۱۵ ساله بود كه چند سال پیش با یك اسم مستعار و از طریق اینترنت توانست به عنوان یك متخصص ۲۵ ساله در بخش اینترنت شركتی، استخدام شود وقتی راز آرنولد فاش و او متهم به كلاهبرداری شد. در دادگاه هیچ احساس گناهی نداشت و خودش را گناهكار نمی‌دانست. وقتی از او پرسیدند تا به حال قانون را خوانده یا نه، جواب داد: «كسالت آور» است .او هر چه نیاز داشته، از صفحه تلویزیون و اینترنت یاد گرفته است. او فرزند دنیای مجازی است؛ جایی كه هر كسی برای خودش نام مستعاری دارد. توانایی رفتن در یك قالب جدید دروغی و فرار از واقعیت، كاملا با دنیای نوجوان‌ها جفت و جور است؛ دنیای كه چند تا جوش دوران بلوغ یا اضافه وزن می‌تواند یك تراژدی غیر قابل تحمل برای آنها به حساب آید و برای فرای از اینها به دنیای مجازی پناه ببرند. نوجوان‌هایی كه ساعات زیادی از زندگی‌شان را روبه روی صفحه‌های رایانه می‌گذرانند. فرصت اجتماعی شدن را از دست می‌دهند؛ تجربه‌های دنیای واقعی كه آنها را میها می‌كند تا از دوران نوجوانی گذر كنند و وارد دنیای بزرگسالی بشوند. این تجربه‌های حیاتی در دنیای مجازی وجود ندارد.

منبع : بنياد انديشه اسلامي