زنان و ایدز، چالشی در حال گسترش

در روزهای آغازین همه گیری ایدز در میان افراد آلوده به ویروس ایدز یا ویروس نقص ایمنی اكتسابی (HIV) تعداد مردان كاملاً بر تعداد زنان برتری داشت. در سال ۱۹۹۷ زنان ۴۱ درصد كل افرادی را كه به HIV آلوده بودند تشكیل دادند. امروز این نسبت در سراسر جهان به ۵۰ درصد رسیده است _ و در آفریقای زیر صحرا تعداد زنان آلوده به مردان آلوده پیشی گرفته است و به ۶۰ درصد كل افراد آلوده به HIV رسیده است. زنان از لحاظ جسمی نسبت به عفونت HIV از مردان آسیب پذیرتر هستند _ در حین آمیزش جنسی احتمال انتقال ویروس بیماری از مرد آلوده به زن دوبار بیشتر از احتمال انتقال ویروس از زن آ لوده به مرد است.آمارهای مختلف از كشورهای گوناگون جهان بیانگر قرار گرفتن جدی زنان در معرض خطر ایدز است:
•در روسیه كه تخمین زده می شود ۸۶۰ هزار نفر آلوده به HIV در آن وجود دارند، زنان سهم فزاینده ای را در موارد عفونت های جدید HIV تشكیل می دهند به طوری كه نسبت زنان در عفونت های جدید از یك چهارم موارد در سال ۲۰۰۱ به یك سوم موارد در سال بعد رسید.
• این به اصطلاح «زنانه شدن» همه گیری ایدز بیش از همه در كشورهای آفریقایی زیر صحرا خود را نشان می دهد كه در آن نزدیك به ۶۰ درصد افراد آلوده را زنان تشكیل می دهند و ۷۵ درصد جوانان آلوده به ویروس ایدز زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله هستند.
• در آسیای جنوبی و جنوب شرقی تعداد زنان آلوده به HIV به ۳۰ درصد كل موارد رسیده است كه افزایشی اندك را نسبت به تخمین های پایان سال ۲۰۰۱ نشان می دهد.
• یك گزارش اخیر از یمن بیانگر آن است كه ۷ درصد روسپیان یا كارگران جنسی از نظر HIV مثبت هستند. در سراسر این منطقه تحقیقات عمیق تری مورد نیاز است تا واقعیت را در مورد روسپیان (كارگران جنسی) به خصوص روسپیان خیابانی و مشاركت بالقوه آنها در گسترش ایدز در مرحله اول در میان روسپیان و مراجعان آنها در مرحله بعد در میان همسران و كودكان این مراجعان روشن كند.
•در ایالات متحده آمریكا تقریباً نیمی از ۴۰ هزار مورد جدید عفونت جدید HIV در هر سال در میان سیاه پوستان دیده می شود و زنان بخش فزاینده ای از این موارد را تشكیل می دهند. ایدز همچنین علت اصلی مرگ در زنان سیاه پوست ۲۵ تا ۳۴ ساله در آمریكا است. بسیاری از این زنان به رفتارهای پرخطر دست نمی زنند بلكه آنها از طریق همسران خود به ویروس آلوده شده اند، چرا كه بخش قابل توجهی از این مردان یا معتاد به مواد مخدر تزریقی هستند یا با مردان دیگر رابطه جنسی دارند.
•آسیب پذیری در حال گسترش
ازدواج و رابطه طولانی مدت تك همسری باعث محافظت زنان در برابر ایدز نمی شود. مطالعات اخیر در كامبوج نشان داد كه ۱۳ درصد مردان شهری و ۱۰ درصد مردان روستایی هم با روسپیان و هم با همسر خود رابطه جنسی دارند. در تایلند یك بررسی در سال ۱۹۹۹ نشان داد كه ۷۵ درصد زنان آلوده به HIV احتمالاً از شوهرانشان ویروس را گرفته اند. در صورت وجود چنین شرایطی، به نظر می رسد ازدواج در واقع خطر عفونت با HIV را می افزاید. در برخی كشورهای آفریقایی زنان نوجوان ازدواج كرده ۱۵ تا ۱۹ ساله میزان بیشتری از عفونت با HIV نسبت به زنان همسن ازدواج نكرده فعال از لحاظ جنسی دارند.
•نیازهای پیشگیری دختران و زنان
با وجود حساسیت زیست شناختی بیشتر زنان به سرایت ویروس ایدز، در اغلب جوامع، تبعیض های قانونی، اجتماعی و انتقادی است كه به طور فزاینده ای باعث آسیب پذیری آنها به ایدز می شود. بنابراین رویكردها بر مبنای جنسیت هنگام طراحی برنامه پیشگیری اهمیت دارند. راهبرد اصلی برای پیشگیری از انتقال جنسی HIV یا ABC پیشگیری شامل پرهیز از آمیزش Abstinence، ایمن كردن رابطه جنسی Being Safer (متعهد بودن به یك شریك جنسی یا كاهش تعداد شركای جنسی) و بالاخره استفاده مداوم و صحیح از كاندوم (Correct and Consistent Use of Condom) در صورت نابسامانی وضع اجتماعی و اقتصادی زنان تاثیر محدودی خواهد داشت.
• بسیاری از زنان از اطلاعات و ابزارهای لازم برای محافظت خودشان در برابر ایدز محرومند. بررسی ها در ۳۸ كشور نشان می دهد كه میزان آگاهی نسبت به ایدز در میان زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله _ گروهی كه بیش از همه در معرض عفونت ایدز هستند _ بسیار پایین است.
•درمان و مراقبت
• دستگاه ایمنی زنان ممكن است به نحوی متفاوت به ویروس ایدز پاسخ دهد. زنان مثبت از لحاظ HIV میزان بیشتری از سرطان گردن رحم نسبت به زنان غیرآلوده دارند. همچنین هنگام درمان ضدویروس زنان ممكن است اثرات جانبی بیشتری را تجربه كنند.
• به رغم این حقایق هنگامی كه زنان براساسی برابر با مردان معالجه می شوند تفاوت های بین میزان بقای زنان و مردان از بین می رود. با این حال در اكثر نقاط جهان عدم تعادل قدرت اجتماعی و اقتصادی بین زنان و مردان این نگرانی را برمی انگیزد كه زنان از دسترسی برابر و مداوم به انتخاب های درمانی محروم شوند.
•در بسیاری از كشورها نگرش های غالب جنسیتی در این جهت است كه زنان و دختران آخرین اولویت را در دسترسی به مراقبت های بهداشتی داشته باشند. شوهران و پیران خانواده تصمیم می گیرند كه آیا منابع مالی خانواده صرف مراقبت بهداشتی شود یا نه یا اینكه آیا زن می تواند وظایف خانگی اش را رها كند و به مركز بهداشت برود. هنگامی كه اعضای مذكر و مونث خانواده آلوده به ویروس ایدز باشند و منابع مالی محدود، اغلب درمان اعضای مذكر در اولویت قرار می گیرد.
•با توجه به توزیع جهانی آلودگی به ویروس ایدز برحسب جنس كه تقریباً ۵۰ _ ۵۰ است، زنان دست كم نیمی از میلیون ها نفری را كه در كشورهای در حال توسعه در انتظار دسترسی به داروهای ضدرترو ویروس (ضد ویروس ایدز) در سال های آینده هستند تشكیل می دهند. لازم است جوامع بر موانعی كه در مقابل زنان برای آزمایش شدن از لحاظ HIV وجود دارد از جمله خطر اعمال خشونت بر آنان در صورت مثبت شدن نتیجه آزمایش غلبه كنند.

UNAIDS Fact Sheet ۲۰۰۴

منبع : انجمن درمانگران ایران