با «مهر» مهربان باشیم

مشكل تراكم دانش آموز در كلاس ها، سقف های پوسیده و فرسوده، عدم وجود سرویس های بهداشتی مجهز، كوچك بودن فضاهای آموزشی و كمبود امكانات،همه جزو دردهای نظام آموزش وپرورش است
آغاز سال نو...
با شادی و سرور...
هم دوش و هم صدا...
حركت به سوی نور...
در دل دارم امید...
بر لب دارم پیام...
همشاگردی سلام، همشاگردی سلام...
این اشعار كودكانه ای است كه هر سال، اول مهر به گوش می رسد و می خواهد نشان دهد كه دانش آموزان با شوق و شور به سمت مدرسه می روند؛ شعرهایی كه در گوش دانش آموزان می پیچد و با نوعی دلشوره و اضطراب آنها را روانه مدارس می كند.
اما چه می شود كرد كه مهر است و بازگشایی مدارس و دانش آموزان و درس و تحصیل و... .
مهر با خزان آغاز می شود اما به مهربانی شهرت دارد؛ اولین ماه پاییز كه بار دیگر بین معلمان، دانش آموزان، اولیا و مربیان پیوند ایجاد كرده و زندگی در فضای فرهنگی جامعه را شروع می كند. اما آیا این زندگی با مهربانی و شادی ادامه پیدا می كند؟
هر پدر و مادری با هزاران امید و آرزو فرزند دانش آموزش را روانه مدرسه می كند و هر روز هزاران تصویر از آینده درخشان او در ذهنش می سازد و چشم به ساعت می دوزد تا لحظه بازگشت فرزندش فرا برسد؛ «سلام مامان...»، «سلام بابا...».
قصد نداریم با مرور اتفاقات و حوادث گذشته، خاطرات تلخی را زنده كنیم اما چه باید كرد كه اینها همه واقعیات جامعه ماست و مسئولان، بی تفاوت!
«در مدرسه ای واقع در روستای سفیلان از توابع شهرستان لردگان به علت استاندارد نبودن سیستم گرمایشی، فاجعه ای به وقوع پیوست و خبرش در تمام دنیا پیچید؛ ۱۳دانش آموز در میان شعله های آتش سوختند... .»
«این مدرسه فقط یك معلم(سرباز معلم) داشت كه دوران خدمت سربازی اش را طی می كرد... او نیز جان سپرد...!»
«در یك زمستان سرد، بارش برف آغاز شد. همه خوشحال بودند. برف، همه جا را سفید پوش كرد. برف بارید و بارید تا مدارس گیلان به علت استاندارد نبودن، طاقت از كف دادند و ستون هایشان شكست و سقف فرود آمد... .»
«دیوار بسیاری از مدارس- حتی در پایتخت- با عبور وسایل نقلیه به لرزه درمی آیند... .»
«سقف كلاسی در منطقه۱۲ تهران فروریخت. سر معلم هشت بخیه خورد و چون كسی نمرد، همه گفتند: به خیر گذشت!!!»
آمارها حاكی از فرسوده بودن ۴۰درصد از فضاهای آموزشی است.
۱۳۲هزار كلاس درس باید تخریب و بازسازی شوند و ۱۲۶هزار كلاس درس نیاز به مقاوم سازی دارند.
●پایتخت پرمخاطره
معمولاً همه فكر می كنند شرایط در هر پایتختی بهتر از مناطق دیگر است اما بدون هیچ مكثی باید گفت: «تهران چیز دیگری است».
اگر تهران آلوده ترین شهر ایران و حتی دنیاست، اگر شلوغ ترین و پرسروصداترین شهر ایران است، اگر پرجمعیت ترین است، فراموش نكنید پرخطرترین نیز هست.
در حال حاضر ۹هزار كلاس درس فرسوده در استان تهران وجود دارد كه بیش از ۳۰۰هزار دانش آموز در آن تحصیل می كنند و هر آن- بدون كوچك ترین زلزله ای- احتمال فروریختن سقف این كلاس ها وجود دارد.
بدون شك جمله بالا كاملاً صحیح است كه برای فروریختن سقف كلاس ها اصلاً نیازی به زلزله نیست؛ كافی است یك فریاد بلند بكشید.
طبق آخرین آمارهای رسمی، بحران مدارس فرسوده و تخریبی در مناطق ،۱۲ ،۱۳ ،۱۰ ،۱۵ ۱۷ و شهرستان های دماوند، ورامین و كرج بسیار جدی است.
بحران كمبود مدارس در استان تهران به حدی است كه در چند سال گذشته در منطقه رباط كریم، دانش آموزان در كانكس درس می خواندند.
مشكل تراكم دانش آموز در كلاس ها، سقف های پوسیده و فرسوده، عدم وجود سرویس های بهداشتی مجهز، كوچك بودن فضاهای آموزشی و كمبود امكانات، همه جزو دردهای نظام آموزش وپرورش است.
شاید بتوان رفع مشكل تراكم دانش آموزان را به بعد موكول كرد اما آیا می توان به سقف ها گفت كه فعلا فرو نریزید...؟
در حال حاضر بیش از ۶۰۰هزار واحد آموزشی در كشور فعال هستند كه حدود ۲۵۰هزار واحد به بازسازی و مقاوم سازی در برابر زلزله نیاز دارند. با یك حساب سرانگشتی می توان گفت كه یك سوم مدارس كشور نیازمند بازسازی بوده و تحصیل در آنها خطرآفرین است.
چندی پیش مجلس به منظور بازسازی مدارس فرسوده، لایحه پرداخت ۴میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی را برای بازسازی و نوسازی مدارس خطر آفرین تصویب كرد. بر اساس این لایحه، قرار شد ۲۵درصد از مدارس نوسازی شوند و ۱۰درصد در برابر زلزله مقاوم سازی گردند. بر این اساس، مدارس كشور تا ۴ سال آینده مقاوم سازی می شوند. هرچند با شنیدن چنین اخباری بارقه های امید در دل ها روشن می شود اما معلوم نیست طی این زمان- اگر كارها شروع شده و طبق زمان بندی پیش روند- سقف لرزان كدام مدارس فروخواهند نشست.
البته یك نكته را نیز فراموش نكنیم كه بودجه ها اگر در زمان مقرر و تعیین شده و در مسیر مشخص و صحیح هزینه نشوند، از ارزش آنها كاسته می شود و بعد از چند سال دیگر پاسخگوی نیازها نخواهند بود.
گروهی از كارشناسان معتقدند اگر طرح مقاوم سازی مدارس سال ها قبل اجرا شده بود، هزینه سرمایه گذاری ۵۰میلیارد تومانی برای بازسازی مدارس بم به ۲۰میلیارد تومان می رسید و هزینه ۲۶میلیارد تومانی خسارت به ۹۰۰ مدرسه در حادثه بارش برف گیلان به ۱۰میلیارد تومان كاهش می یافت. بحث استاندارد سازی مدارس كشور تنها به ساختمان مدارس ختم نمی شود. پژوهشگران گروه بهداشت چندی پیش اعلام كردند كه استاندارد نبودن میز و نیمكت های مدارس، موجب بروز عوارض روحی و روانی در دانش آموزان می شود. این پژوهشگران معتقد بودند كه اندازه میز و نیمكت های موجود در مدارس بین ۱۲ تا ۲۰سانتی متر بلند تر از حد استاندارد است.
●تحصیل بدون آزمایش
از سوی دیگر، مدارس ما از كمترین تجهیزات آزمایشگاهی و ورزشی برخوردار نیستند و كمبود امكانات بهداشتی و متدهای صحیح پرورشی نیز از دیگر مشكلات عمیق موجود در آموزش وپرورش است.
اگر از معدود مدارس غیرانتفاعی كشور كه تنها ۶ یا ۷درصد جمعیت دانش آموزی را تحت پوشش قرار می دهند صرف نظر كنیم، به جرأت می توان گفت تمام مدارس كشور - چه از لحاظ تجهیزات و چه از لحاظ آموزش - زیر حد استاندارد قرار دارند.
به عنوان مثال، بر اساس استاندارد، نباید در هر كلاس، بیش از ۲۵ نفر تحصیل كنند، اما در برخی از كلاس های فرسوده تهران، این آمار به ۳۵ تا ۴۰ نفر نیز می رسد. در چنین تراكم بالایی، هیچ مغزی نمی تواند به راحتی كار كند و در چنین فضای كوچك و فشرده ای، هرگز نمی توان تحرك داشت.
در سال گذشته تحصیلی، حیاط ۲۰متری مدرسه ای در یكی از مناطق تهران امكان استفاده از زنگ های تفریح را برای ۴۰۰ دانش آموز آن به صفر رسانده بود!
گفته می شود ۲۰هزار كلاس درس جدید باید طی سه سال ساخته شود تا مدارس تهران از لحاظ تراكم دانش آموزی به سطح استاندارد برسد و همین مسأله نشان می دهد كه برای رسیدن به حد مطلوب در فضاهای آموزشی، راهی بسیار سخت و طولانی در پیش است.
به هر حال امسال نیزمهر مثل سال های قبل با بوی پاییز و برگ های رنگارنگ و صدای زنگ مدارس از راه رسید. اگر در سال گذشته بارها و بارها مطالبی در مورد بازسازی و مقاوم سازی مدارس به چاپ رسید و اگر بارها و بارها فریاد برآمد كه تابستان، بهترین فرصت برای تعمیرات و رفع نواقص موجود است، آنقدر دست روی دست گذاشتیم كه فرصت ها از دست رفت. در تمام حوادثی كه تاكنون در مدارس به وقوع پیوسته، هرگز مقصر شناخته نشد. نه تنها مقصر بلكه پاسخگویی هم پیدا نشد.
متأسفانه بحث مدارس فرسوده و امنیت دانش آموزان در محیط های فرهنگی خطر آفرین هم مثل مباحثی چون «زلزله»، «آلودگی هوا»، «ترافیك»، «اختلاس» و... به یك موضوع عادی وتكراری تبدیل شده اما فرق ماجرا اینجاست كه اگر به این موضوع بی تفاوت باشیم، اتفاقات و حوادث خطرناك و جبران ناپذیری در انتظار ماست.

محمد رضا هادی لو

منبع : روزنامه همشهری