بدون اطلاعات کافی نمی‌توان لوازم خانگی مناسب خرید

● تنوع در بورس لوازم خانگی و سردرگمی خریداران
افراد و خانواده‌هائی که می‌خواهند برای خرید لوازم خانگی، محصولات موجود در بازار را جستجو کنند و از کم و کیف قیمت، نام‌های تجاری، کیفیت، تنوع محصولات داخلی و خارجی آگاهی پیدا کنند به خیابان ایران در سه راه امین حضور و یا به خیابان شریعتی از محدوده میرداماد تا دولت می‌روند تا قیمت‌ها و تنوع کالاها در این دو بورس شناخته شده لوازم خانگی را مشاهده کنند.
در برخی مغازه‌ها پرزرق و برق، محصولات با ظاهری آراسته و چیدمانی فریبنده و گاه عجیب و غریب، نگاه عابران و مشتریان جستجوگر را به خود جلب می‌کند و البته در این میان، چشم افراد و خانواده‌های متوسط و کم‌درآمد به‌طور باورنکردنی به قیمت کالاهای گران‌قیمت خارجی خیره می‌ماند. حتی افراد رهگذر نیز گاهی برای چند دقیقه از پشت ویترین مغازه‌ها به تماشای کالاهای لوکس و قیمت‌های آنها می‌پردازند.
بازار لوازم خانگی و به‌خصوص این دو مرکز عمده یعنی بورس امین حضور و سر میرداماد، اگر چه انواع محصولات را با مارک‌های تجاری، تنوع مدل‌ها و قیمت‌های متفاوت پائین و بالا به مردم عرضه می‌کند و مشتری می‌تواند متناسب با قدرت خرید و سلیقه خود به انتخاب نسبتاً مطلوب دست بیابد اما برای کسانی‌که تنها به مارک‌های تجاری توجه دارند و به کیفیت آنها و کشور تولیدکننده محصول توجه ندارند باعث زیان مشتری می‌شود به‌عنوان مثال اگرچه مارک تجاری شناته شده‌ای مانند ال جی متعلق به کره‌جنوبی است اما با تحولاتی که در بازارهای جهانی و قراردادهای فنی مابین کشورهای بازار مشترک، مونتاژکاران ایرانی گرفته، تغییراتی در ظاهر محصولات و کیفیت آنها ایجاد شده است و عملاً محصولات با کیفیت‌های متفاوت اما با یک نام تجاری یکسان در بازار عرضه می‌شود.
به‌عنوان مثال برخی یخچال‌های موجود در بازار اگرچه ظاهر زیباتری نسبت به بقیه یخچال‌های موجود در مغازه‌ها دارند اما به‌راحتی و یا باز کردن درب یخچال می‌توان متوجه شد که کیفیت اجناس با هم فرق می‌کند. اگرچه نام تجاری همه یکی است اما تولیدکنندگان، مونتاژکاران و قطعه‌سازان آنها با هم متفاوت است.
هر چند قیمت محصولات زیباتر و مونتاژ ایرانی ۵۰-۴۰ هزار تومان پائین‌ر از جنس کره‌ای اصل است اما موتور یخچال‌ها، کیفیت بدنه و داخل آنها با هم فرق می‌کند این تفاوت قیمت مشتری را دچار اشتباه می‌کند وقتی در مواردی که قیمت‌ها تقریباً یکی است به ظاهر زیباتر توجه می‌کند اما مدتی پس از خرید متوجه می‌شود که جنس خریداری شده چینی است و یا در ایران مونتاژ شده است.
در بورس لوازم خانگی تنوع محصول زیاد است، یخچالظهائی با صفحه مانیتور که روی آنها یادداشت‌هائی به چشم می‌خورد و می‌تواند با اتصال به اینترنت، خرید هفتگی خانوار را بدون حضور آنها سفارش بدهد. درب بازکن، چاقوبرقی، پشه‌کش الکتریکی، لباسشوئی فول دیجیتال، رنده برقی، یخچال با آب سردکن، یخ‌ساز، ظرفشوئی‌های متنوع و .... نشان‌دهنده رشد سریع صنایع مدرن و لوازم خانگی است که نیازهای روزمره را پاسخ می‌دهد اما آیا این تنوع در کشور ما نیز می‌تواند به انتخاب لوازم خانگی به‌راحتی و متناسب با دخل و خرج خانواده‌های ایرانی منجر شود؟و آیا مشتریان می‌توانند به خرید و انتخاب خود در بازار لوازم خانگی اطمینان داشته باشند؟
برخی مارک‌های تجاری لوازم خانگی از زمان پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در بازار عرضه شده‌اند برخی دیگر از مارک‌های تجاری نیز در دو دهه گذشته به شدت تبلیغ شده است و دسته‌ای دیگر از نام‌های تجاری با تبلیغات کمتر و ناآشنائی مشتریان همراه هستند. اما وقتی به یکی از بورس‌های لوازم خانگی مراجعه می‌کنیم با انبوهی از اطلاعات گوناگون مواجه می‌شویم. مشتری در نظر خود برای خرید یک کالا تصمیم می‌گیرد اما برخی فروشندگان که به سود خود می‌اندیشند خرید کالای دیگری را پیشنهاد می‌کنند نه همه راه‌ها را بر مشتری می‌بندند تا محصول موردنظر آنها با یک نام تجاری معتبر اما ساخته‌شده در چین و یا مونتاژ شده در ایران و یا یکی از کشورهای منطقه را بخرد و به مشتری القاء می‌کند که او در حال خرید جنس اصلی و با کیفیت کره‌ای، فرانسوی، ایتالیائی، آلمانی و یا حتی آمریکائی است.
اما یک ذهنی کنجکاو و آشنا با میانی اقتصاد بین‌الملل خوب می‌داند که در شرایط تحریم اقتصادی ایران، تبدیل چین به کارخانه سازنده انواع محصولات برای جهان سودجوئی واردکنندگان ایرانی، عدم آشنائی مردم با استانداردها و اطلاعات بازار و ... امکان ندارد که این همه جنس اصلی، کره‌ای اصل، آمریکائی اصل، آلمانی اصل، و ایتالیائی اصل در بازار ایران موجود باشد. همانطور که یک خریدار لوازم کامپیوتری می‌داند که بیش از ۹۵ درصد محصولات و قطعات، چینی است یک خریدار لوازم خانگی هم باید بداند که پیدا کردن جنس اصلی کره‌ای یا اروپائی، آمریکائی و ژاپنی به این سادگی امکان‌پذیر نیست و بدون دقت و جستجو با مراجعه معمولی نمی‌توان جنس با کیفیت و اصلی را خریداری کرد.
دفاع از فروشندگان از لوازم خانگی مغازه خود، مشتری را با دودلی نسبت به خرید اجناس خود اقدام می‌کنند. خانم مجیدی به همراه همسرش در بازار امین حضور به خبرنگار ما گفت: سه هفته است که مشغول بررسی چند مارک تجاری برای خرید یخچال و فریزر دوقلو هستم اما نبود اطلاعات شفاف باعث شده که نتوانم تصمیم بگیرم.
او افزود: چرا در این انجمن‌ها و تشکل‌های حامی مصرف‌کنندگان و به‌خصوص انجمن حامی مصرف‌کنندگان لوازم خانگی نداریم؟ او تأکید کرد: با توجه به سهم قابل توجه هزینه خرید لوازم خانگی، یخچال، فریزر، اجاق گاز، تلویزیون و ...
در سبد هزینه‌های خانوار باید در جهت حمایت از خانوارهای ایرانی و ارائه اطلاعات شفاف و درست از کیفیت و قیمت مناسب و مغازه‌های با انصاف، برنامه‌هائی پی‌گیری شود تا خانوارها از طریق تشکل‌هی حامی مصرف‌کننده بتوانند تصمیم درستی بگیرند و مشاوره درستی به آنها داده شود.
آقای رسولی نیز در بورس لوازم خانگی شریعتی با اعتراض می‌گفت: که چند روز پیش یخچال را تأکید فروشنده که موتور آن ساخت اروپا و خود کالا ساخت کره است خریداری کردم اما شرکت موردنظر اعلام کرد که چنین محصولی را به‌طور مستقیم به ایران وارد نکرده است و مشخص شد که این کالا محصول چین و مونتاژ ایران است و کاملاً بازار مشترک است.
آقای قاسمی نیز از نحوه خدمات پس از فروش نامناسب یکی از شرکت‌ها گله داشت و می‌گفت: ظروف شیشه‌ای داخل یخچال شکسته بود اما طی تماسی که با شرکت مربوطه داشتم گفتند که این قطعات را در انبار ندارند و اکنون پس از یک سال از خرید یخچال هنوز نتوانسته‌ام به قطعات موردنظر دست پیدا کنم مردم باید هوشیار باشندو تا زمانی که مطمئن نشده‌اند که همه چیز کامل است پول کامل را به فروشنده پرداخت نکنند.
یکی دیگر از خریداران می‌گفت: از ساعت ۱۲ ظهر تا ۱۱ شب در منزل مادرم منتظر ماندم اما راننده مربوطه تحویل فریزر خریداری شده را به روزهای بعد موکول کرد.
● نظارت و تشکیل حمایت از مصرف‌کنندگان لوازم خانگی
عدم نظارت دقیق بر فروشگاه‌ها، بی‌اطلاعی اکثر فروشندگان از نوع کارکرد و کیفیت اجناس داخل مغازه، رکورد نسبی در بازار و رقابت شدید مارک‌های تجاری وضعیتی را موجب شده که در یک طرف آن خریداران سردرگم و متحیرند و رد طرف دیگر واردکننده با خریدهای چند میلیون دلاری از بازارهای مشترک، چین و ... به دنبال فروش کالاهای خود هستند و همانطور که برخی خریداران خواستار حمایت و مشاوره تشکل‌های صنی و صنعتی هستند لازم است که انجمنی و تشکلی برای ایجاد بانک اطلاعاتی و دادن مشاوره به مردم ایجاد شود تا خریداران با دست پر و ذهنی روشن اطلاعاتی شفاف و به هنگام بتوانند جنس با کیفیت و متناسب با سلیقه خود را خریداری کنند و پول و هزینه خانواده را به هدر ندهند.
نکته حائزاهمیت آن است که تولیدکنندگان ایرانی لوازم خانگی به‌خصوص، یخچال، فریزر، لباسشوئی و اجاق گاز و.. اگرچه اجناس خود را با قیمت پائین‌تری عرضه می‌کنند اما در جهت اطلاع‌رسانی و تبلیغات درست کمتر تلاش کرده‌اند. تبلیغات آنها تنها به معرفی اجناس و لوازم خانگی می‌پردازد و به‌طور سنتی تنها ظاهر اجناس را به نمایش می‌گذارد اما به سلیقه مشتری، نیازهای جدید، کاربردهای امروزی و ... کمتر توجه دارند بنابراین بهتر است ضمن بهتر کردن کیفیت تولیدات خود و استفاده از مواد مرغوب در ساخت موتور، بدنه و قسمت‌های داخلی و بیرونی لوازم خانگی کاربردها و مزیت‌های محصولات را معرفی کنند.
در حال حاضر شبکه‌های ماهواره‌ای و تبلیغات تلویزیون در اروپا و کشورهای صنعتی زمان تبلیغ جنس موردنظر را به بالای ۵ تا ۱۰ دقیقه و گاهی تا نیم ساعت با یک ساعت افزایش داده‌اند و تمام قسمت‌ها مزیت محصول را معرفی می‌کنند.
مثلاً در مورد یخچال به معرفی آب سردکن، مانیتور، یخ‌ساز، خاصیت ضدبرفک بودن و .. به‌طور تفضیلی اشاره می‌کنند و تبلیغات را به‌طور عمیق و مؤثر انجام می‌دهند.
در نتیجه مشتری قبل از مراجعه به بازار کاملاً با مزیت‌ها و خواص جنس موردنظر آشنا می‌شود و در بازار کالا بیشتر قیمت‌ها و خدمات پس از فروش را جستجو می‌کند.
اما در ایران تولیدکنندگان ایرانی تنها یخچال، فریزر، لباسشوئی، اجاق گاز و بخاری ... را با شکل ظاهری آنها تبلیغ می‌کنند. برای مردم امروزه حتی روش نصب، خدمات پس از فروش، کارآئی قسمت‌های مختلف و ... نیز اهمیت دارد به‌عنوان مثال مزیت یخ‌سازی اتوماتیک، آب سردکن، ضد برفک بودن و ... برای خانوار ایرانی بسیار بااهمیت است.
نکته دیگر آن است که با وجود پائین بودن درآمد سرانه خانوارهای ایرانی؛ افراد خانواده به دنبال جنس با کیفیت و کارآمد هستند و به همین خاطر یخچال، فریزر، لباسشوئی و ظرفشوئی‌های خارجی که در سه برابر محصولات ایرانی قیمت دارند باز هم فروش خوبی دارند و مردم حاضرند که برای خرید یک یخچال بین ۷۰۰ هزار تا ۱ یا ۲ مییون تومان هزینه کنند تا برای سال‌ها از کارآئی لوازم خانگی خود مطمئن باشند.
بنابراین تولیدکننده ایرانی باید ر کنار محصولات ارزان‌قیمت زیر ۳۰۰ هزار تومان خود به مصرفی لوازم خانگی با کیفیت و تویلد با مشارکت شرکت‌های معتبر خارجی توجه کند. مطمئناً تولیدکنندگانی که با سازندگان خارجی ایتالیائی، آلمانی، کره‌ای، ژاپنی، و ... همکاری دارند در جلب رضایت مشتریان ایرانی موفق‌تر هستندو فروش آنها نیز بیشتر خواهد شد و اگرچه به خروج مبالغی ارز منجر می‌شود اما از شرایط کنونی که تمام هزینه خرید لوازم خانگی به‌صورت ارزی از کشور خارج می‌شود بهتر است و ارزش افزوده و سود آن به‌جای آنکه به واسطه‌ها، دلالان و واردکنندگان برسد به بخش تولید و فعالیت‌های مولد و تحت نظارت وزارت صنایع و معادن و وزارت بهداشت و ... هدایت می‌شود.

جواد صفی‌زاده

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده