چاقوسازی ، استان زنجان

از دیرباز، در سراسر ایران، هرگاه سخن از زنجان به میان می‌آمده، شنونده بی‌درنگ نقش چاقوهای آن را به یاد می‌آورده است. در بسیاری از سرزمین‌های دور و نزدیك، چاقوهای ظریف و بادوام زنجان با هویت آن عجین گشته و گویی نمادی از این شهر شده است. چاقوهای زنجان علی‌رغم تنوع و تمایز خاص، از نظر مصالح و فن ساخت، وجه‌های مشتركی دارند و همین ویژگی به صنعت چاقوسازی زنجان هویت و امتیاز ویژه‌ای بخشیده است.
تعیین تاریخ دقیق آغاز این صنعت، كاری بس دشوار و به اعتباری ناممكن است؛ اما ظاهراً از حدود قرن دهم هجری قمری، شهر زنجان یكی از شهرهای مهم صنعتی بوده است كه در آن كارگاه‌های مختلف اسلحه‌سازی دایر بوده‌اند و چاقوسازی نیز یكی از صنایع جنبی آن‌ها به شمار می‌رفته است. به دلایل سیاسی و اجتماعی بسیار،‌ این گذرگاه رو به نابودی رفتند؛ اما صنعت چاقوسازی همچنان رونق خود را حفظ كرده است؛ به طوری كه نه تنها شهر زنجان، بلكه در بیش‌تر نقاط منطقه این صنعت رونق دارد.
چاقوهای زنجانی با تنوع فراوان و ویژگی‌های منحصر به فرد از نظر ظرافت، تناسب، جلوه‌ و قدرت برش مشهورند.
چاقوهای زنجانی با توجه به نوآوری‌ها و خلاقیت‌های صنعتی استادكاران، دارای دو شكل عمده‌اند :
چاقوهای ساده یا معمولی كه از دو قسمت تیغه و قبضه تشكیل می‌شوند؛ قبضه آن‌ها معمولاً از شاخ بز ساخته می‌شود و توسط دو محورِ تیغه و محورِ مانع پس‌روی، جفت‌وجور می‌گردند.
چاقوهای مركب و پیچیده كه خود به انواع مختلف تقسیم می‌شوند. هر یك از این انواع، طی سالیان و دوره‌های متمادی، ساخته شده‌اند و عبارت‌اند از : چاقوی فنری یا قلمتراش، چاقوی ضامن‌دار معمولی، چاقوی ضامن‌دار مغزی، چاقوی ضامن‌دار فشاری، كارد شكاری، كارد آشپزخانه، دشنه و قداره كه در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند و معمولاً از سوغاتی‌های زنجان به شمار می‌روند.