زندگی در بلژیک

● خانواده‌های کشور دوازدهم
«در یک نظرسنجی، ۷۷ درصد از شهروندان گفته‌اند خانهء ایده‌آل آن‌ها باید دست‌کم ۲۵۰ متر مربع مساحت و یک باغچهء بزرگ و زیبا داشته باشد. این خانه همچنین باید نزدیک به رودخانه یا دریا هم باشد. رویایی که با گران شدن خانه در این کشور کم‌تر کسی به آن دست خواهد یافت.»
بررسی زندگی خانواده‌های سایر کشورها این امکان را به ما می‌دهد تا ضمن آشنایی با ساختار اقتصادی و فرهنگی آن‌ها به مقایسهء دو شیوهء معیشتی بپردازیم. با وجود این، آنچه مسلم است خانواده هم در کشورهای در حال توسعه و هم توسعه‌یافته دارای نیازها و خواسته‌های مشترکی است و حتی گاه روش‌های مشترکی را نیز برای برآوردن آن نیازها و خواسته‌ها پی می‌گیرند. به طور خلاصه، تبادل تجربه در زندگی اجتماعی البته با حفظ تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند روزنه‌ای برای زندگی بهتر باشد. بر اساس پژوهش‌های انجام شده در ۱۸۳ کشور دنیا، بلژیک برای زیستن رتبهء ۱۲ را به دست آورده است.
اما قبل از آن‌که به بحث دربارهء حوزهء اقتصاد و بهره‌مندی خانوار بلژیکی از رفاه اجتماعی بپردازیم، اشارتی به ساختار خانواده در این کشور تصویر روشن‌تری از خانوادهء بلژیکی برایمان ایجاد می‌کند.
● ساختار خانواده
ساختار خانواده در بلژیک روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود، تا جایی که پژوهشگران اجتماعی این کشور ناگزیر به مطالعات دامنه‌دار و گسترده در این حوزه هستند. بر اساس پژوهشی که دو دانشگاه معتبر بلژیکی انجام داده‌اند مشخص شد که ساختار خانواده از معنای سنتی و سادهء آن در این کشور خارج و بسیار پیچیده و گسترده شده است.برای نمونه در دههء ۱۹۶۰ خانواده در بلژیک به معنای پدر، مادر و فرزندان بودند که هستهء اصلی را درست می‌کردند ولی امروزه با توجه به مدرن شدن زندگی شهری خانواده در این کشور در قالب‌های گوناگون و متنوعی ظهور یافته است:
الف) خانواده‌های دو سرپرستی ( co-parenting ) که در آن پدر و مادر با بچه‌ها زندگی می‌کنند.
ب) خانواده‌های تک سرپرستی ( single-parenting ) که بچه‌ها با پدر یا مادر خود زندگی می‌کنند.
ج) سرپرستان یک جنس ( bi-parenting ) که با فرزند [خوانده] زندگی می‌کنند.
د) سرپرستی گروهی ( multi-parenting ) هنگامی که زن و مرد از هم طلاق گرفته و با دیگران ازدواج کرده‌اند و فرزندان زیرنظر دو خانواده سرپرستی می‌شوند.
به دسته‌بندی بالا گروه جدیدی هم اضافه شده است. این گروه شامل زن و شوهرهایی می‌شود که رسما همسر هستند ولی به دلایل گوناگون با یکدیگر زندگی نمی‌کنند.
به طور میانگین هر خانواده در بلژیک ۶/۱ فرزند دارد. خانواده‌های شلوغ و پر کودک، هم در میان تنگدستان و هم در میان ثروتمندان دیده شده است. پژوهشگران دریافته‌اند که تغییر معنا و فرم خانواده باعث نگرانی و آزار کودکان نشده است. تنها در صورتی باعث نگرانی کودکان می‌شود که کانون خانواده بی‌ثبات و ناآرام باشد.
● کاهش توان خرید خانواده
توانایی خرید خانواده‌های بلژیکی به علت افزایش سریع قیمت‌ها کاهش یافته است. افزایش قیمت نفت یکی از مهم‌ترین علل این وضعیت و ناتوانی اخیر بلژیکی‌ها در تامین کافی مخارج زندگی عنوان شده است.
به گزارش سایت ایرانیان مقیم نروژ به نقل از«اروین وان‌در سندی» کارشناس و مدیر بانک KBC بلژیک، امروزه مقدار دستمزدها به نسبت گرانی افزایشی نداشته است. بنابراین فشار زیادی به خانواده‌ها وارد می‌شود. به گفتهء او، این شرایط در تمامی کشورهای محدودهء یورو و آریزونا و آمریکا قابل مشاهده است.
براساس گزارش KBC در نیمهء دوم سال ۲۰۰۵ و نیمهء نخست سال ۲۰۰۶ کاهش توانایی خرید شهروندان در این کشور چشمگیر و قابل توجه بوده است. در حالی که در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴ چون افزایش دستمزدها با گرانی برابر بود، قدرت خرید مردم در بلژیک بالاتر هم رفته بود.
مدیرکل بانک ملی بلژیک ابراز امیدواری کرده بود تا پایان سال ۲۰۰۶ دستمزد کارمندان بر اساس پیش‌بینی تا ۲/۴ درصد افزایش پیدا کند. همچنین گفتنی است که تورم در بلژیک در سال ۲۰۰۵ حدود ۸/۲ درصد بود. این مقدار تورم در پنج سال گذشته از آن بی‌مانند بوده است.
به گفتهء کارشناسان، با تورم نسبتا بالای سال ۲۰۰۶ در این کشور، شمار بیش‌تری از خانواده‌های بلژیکی به تنگنا افتاده‌اند و قدرت خریدشان را از دست داده‌اند اما با این وجود مردم اهمیت چندانی به گرانی‌ها نمی‌دهند. چرا که آن‌ها الگوی خاص مصرف خود را انتخاب کرده و از آن پیروی می‌کنند. به گزارش دفتر پژوهشی OIVO-CRIOC در این کشور مراحل گزینش یک جنس برای خریدن از سوی خانواده‌ها بسیار پیچیده‌تر شده و قیمت جنس برای مردم مهم‌ترین ملاک نیست. به گفتهء این پژوهشگران، بلژیکی‌ها امروزه به جای قیمت ترجیح می‌دهند که امنیت و کیفیت جنسی که می‌خرند، برتر باشد. به این منظور به نوشته‌های روی بسته‌بندی بسنده نکرده و از فروشندگان پرسش‌های متعددی می‌کنند تا مطمئن شوند محصول مورد نظرشان، نیاز آن‌ها را برآورده می‌کند.
نکتهء دیگری که امروزه برای خانواده‌ها مهم شده نزدیک بودن فروشگاه به خانهء آن‌هاست. آن‌ها ترجیح می‌دهند از این فروشگاه‌ها خرید کنند، هرچند اندکی گران‌تر باشد. البته، خوش‌اخلاقی و مشتری‌مداری فروشندگان نیز برای گزینش فروشگاه مهم است. فروشندگان خوش اخلاق و مهربان فروشگاه‌ها، مشتری‌های بیش‌تری برای فروشگاه خود جذب می‌کنند.
● خوراک سالم معیار خانواده
پژوهشی که توسط سوپرمارکت Delhaize در بلژیک انجام شده، نشانگر دگرگونی عادت‌های خوردن و چرخش بلژیکی‌ها به سوی خوراک‌های سالم‌تر است. این پژوهش که ۵۰۰ر۴ خانواده را در بر گرفت نشان می‌دهد که عادت شهروندان به نسبت پنج سال گذشته تغییر زیادی کرده است. امروزه مهم‌ترین گزینه برای آنان خوردن غذای سالم است. نکتهء دوم آسانی در فراهم کردن و پخت و پز مواد غذایی است. نکتهء سومی که از این مطالعه به دست آمد، حساسیت شهروندان نسبت به زمان است. آن‌ها دوست دارند، مواد غذایی را خریداری کنند که آماده کردن و پخت آن زمان کمی بطلبد. جالب آن که مزه و طعم خوراک، در جایگاه چهارم اهمیت قرار گرفته است.
به گفتهء پژوهشگران، افزایش استفاده روغن زیتون در بلژیک نشانهء مهمی برای خوردن خوراک‌های سالم در این کشور است. همچنین، ۴۴ درصد از مردم به جای خوردن گوشت قرمز از ماهی استفاده می‌کنند که برای تندرستی مفید است. نکتهء دیگر این‌که استفاده از سبزیجات و میوه‌های تازه در سال‌های اخیر در خانواده‌های بلژیکی افزایش یافته است در حالی که خوردن گونه‌های ماکارونی و ترکیب آن با سبزیجات رو به افزایش است، خوردن و استفاده از سیب‌زمینی پخته در غذاهای بلژیکی روندی کاهشی دارد.
۷۵ درصد از شهروندان در روزهای هفته، غذاهای آماده، سرد یا ساندویچ می‌خورند ولی تمامی آن‌ها در روزهای تعطیل، به ویژه یکشنبه‌ها برای خود خوراک گرم آماده می‌کنند. همچنین ۷۰ درصد از مردم هر روز و ۱۳ درصد از شهروندان تنها در روزهای تعطیل صبحانه می‌خورند.
فهرست خوراک خانواده‌های بلژیکی به این شرح است: «فرآورده‌های ماکارونی ۳/۹ درصد، سیب‌زمینی با گوشت استیک ۲/۷ درصد، خوراک ماهی ۹/۵ درصد، اسپاگتی ۲/۴ درصد، سالاد به ویژه با پنیر ۶/۳ درصد، کاهوی بلژیکی با سس پنیر ۳/۳ درصد، میگو ۱/۳ درصد، مرغ ۱/۳ درصد، صدف ۱/۲ درصد، گوشت گوسفند یا گوساله دو درصد.
● پس‌انداز برای خرید خانه
مسکن به عبارتی دیگر مشکل مسکن برای ما بسیار آشناست. این معضل برای خانوار بلژیکی به سادگی قابل حل نیست و آن‌ها نیز با این مساله دست به گریبان هستند. بلژیکی‌ها در اروپا به «پس‌انداز کردن برای خرید خانه» معروف هستند. ولی نکتهء جالب اینجاست که ساکنان این سرزمین کوچک دوست دارند در خانه‌های بزرگ و مستقل و در خارج از شهرها زندگی کنند.
براساس آمار منتشره در گزارش‌های بانک مرکزی اروپا ( ECB یا European Central Bank ) هر چند قیمت خانه در سال ۲۰۰۴ در این کشور ۷/۱۰ درصد افزایش یافت، ولی در سال ۲۰۰۵ قیمت‌ها به گونه‌ای شگفت‌آور بالا رفتند. این گزارش نشان می‌دهد که تنها فرانسه و اسپانیا می‌توانند از نظر افزایش قیمت خانه با بلژیک رقابت کنند ولی به نظر می‌رسد که گران شدن خانه در بلژیک _به نقطهء پایانی خود رسیده باشد. در آخرین ماه‌های سال ۲۰۰۵ افزایش قیمت به ۱۶ درصد رسید. این مساله در بروکسل وضعیتی حادتر داشت به طوری که قیمت خانه‌های این شهر به نسبت سال پیش از آن به‌طور میانگین ۵۰ درصد گران‌تر شد.
یکی از دلایل گران شدن خانه، کاهش سود بانکی در بلژیک است که به همین نسبت افزایش تقاضا را به همراه داشت و باعث گران شدن خانه شد. در هر صورت ۸۷ درصد از کسانی که با وام خانه خریده‌اند، از وضعیت وام‌های بانکی راضی هستند. به‌طور میانگین این گروه ماهانه ۴۳۰ یورو بابت قسط وام خود به بانک پرداخت می‌کنند.
● مصرف انرژی در خانوار
در خانه‌های بلژیک ۵۰ درصد شوفاژها با گاز و نیم دیگر با استفاده از مازوت گرم می‌شوند. به طور میانگین ۱۰ درصد از مخارج خانه به عنوان سوخت گرمایشی مصرف می‌شود.
● رفاه خانواده
به گفتهء کارشناسان، امروزه خانواده‌های بلژیکی پول زیادی برای خرید اتومبیل، آمد و شد، مسافرت، تندرستی و انواع بیمه پرداخت می‌کنند. با توجه به این‌که فروشندگان در سال ۲۰۰۵ بطور میانگین پنج درصد بیش‌تر از سال ۲۰۰۴ فروش داشته‌اند، در سال پس از آن سازمان‌های بازرگانی ابراز امیدواری کرده‌اند که وضعیت اقتصادی در بلژیک رو به بهبود خواهد رفت.
امروزه تکنولوژی به سرعت در همه جا گسترش می‌یابد. کشورهای جهان اول و سوم با اندکی فاصلهء زمانی از آن بهره‌مند می‌شوند. حتی گاه این تکنولوژی نوین به عنوان شاخصی از رفاه خانواده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. موبایل از این جمله است. به دلیل گسترش تلفن‌های همراه و کاهش قیمت آن، نزدیک به ۲۸ درصد از خانواده‌های بلژیکی دیگر از خطوط تلفن ثابت استفاده نمی‌کنند. به گزارش موج، به نقل از روزنامهء هلندی‌زبان Het Laatste Nieuws چاپ بلژیک از ۴۴/۴ میلیون خانوار که در بلژیک هستند، تنها ۲۴/۱ میلیون خانوار خط تلفن ثابت ندارند. این آمار که بر اساس گزارش سالانهء شرکت تلفن بلژیک Belgacom به‌دست آمده است همچنین نشان می‌دهد، شمار خانواده‌های بدون تلفن ثابت همه ساله افزایش می‌یابد. اکنون مردم ترجیح می‌دهند دیگر از این تلفن‌های ثابت استفاده نکنند. در سال ۲۰۰۲ نزدیک به ۲۴ درصد از شهروندان بلژیکی بدون تلفن ثابت بودند. این رقم در سال ۲۰۰۳ به ۲۵ درصد و در سال ۲۰۰۴ به ۲۶ درصد رسید. این رقم در سال ۲۰۰۵ به ۲۸ درصد رسید. از دیگر سو، در بلژیک ۸/۸ میلیون شمارهء تلفن همراه در حال استفاده است. به عبارتی ۸۴ درصد از مردم در این کشور یک شمارهء تلفن همراه دارند.
● گرانی نان
قیمت نان از سال ۲۰۰۴ روند صعودی خود را آغاز کرده است. گران شدن هزینهء آسیاب و جابه‌جایی آرد از دلایل آن عنوان شده است. شایان ذکر است، در سال ۲۰۰۳ هزار کیلو آرد به قیمت ۱۱۰ یورو خریداری می‌شد که در سال ۲۰۰۴ به رقم ۱۲۹ یورو رسید. از سوی دیگر، گندم وارداتی از فرانسه و آلمان نیز با افزایش قمیت مواجه بوده است.
با همهء آن چه دربارهء گران شدن کالا و افزایش تورم در بلژیک بیان شد، خانوادهء بلژیکی همچنان احساس می‌کند که در رفاه زندگی می‌کند و این مهم‌ترین نکته است.

سامان عابری

منبع : روزنامه سرمایه