شوالیه‌های مجازی

هر پدیده تكنولوژیكی هم تبعات منفی دارد و هم تبعات مثبت. هر دو وجه این پدیده‌ها اجتناب‌ناپذیر هستند. اینجاست كه نقش افراد در رویارویی با این پدیده‌ها پررنگ‌تر می‌نماید. در مورد استفاده از بازی‌ها باید گفت كه عوارض منفی استفاده مفرط؛ دقت كنید: مفرط؛ از این بازی‌ها غیرقابل انكار است، اما این مسئله نیز لازم به ذكر است كه نمی‌توان مزایای استفاده از آن را هم نادیده گرفت.
● شوالیه‌های مجازی
به خاطر دارم اولین نسل از بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی كه وارد ایران شد محصول كارخانه «آتاری» بود كه به سرعت در میان خانواده‌ها جا باز كرد و استقبال خوبی از آن شد. همان هواپیمایی كه هیچگاه هم به آخر مسیرش نمی‌رسیدم، به یكی از سرگرمی‌های جذاب جوانان، نوجوانان و بزرگ‌ترها! تبدیل شد. بعدها هم كه به تدریج كنسول‌ها و بازی‌های جدیدتر و پیچیده‌تر رایانه‌ای وارد شدند و شما مجبور نبودید در یك مسیر با همان هواپیمای كذایی در رفت‌وآمد باشید.
بازی‌هایی با گرافیك بالا، سه بعدی، پیچیده‌تر، هیجان‌انگیزتر و جذاب‌تر. اما تا كنون فكر كردید كه بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی امروز چه جایگاهی پیدا كرده‌اند؟ آیا می‌دانید بازی‌های رایانه‌ای امروز دیگر فقط یك سرگرمی صرف نیستند؟ این را هم می‌دانید كه بازی‌های رایانه‌ای نقش اصلی و موثری در آموزش، روانشناسی، پزشكی، صنعت و علوم دیگر دارند؟ در این نوشتار سعی داریم شما را یا گوشه‌هایی از استفاده و كاریرد بازی‌های رایانه‌ای در زندگی آشنا كنیم.
● انسان و بازی
انسان از بدو تولد نیاز به حرکت و جنبش جسمی و ذهنی دارد و بازی بخش مهمی از این نیاز است. هر فرد برای رشد ذهنی و اجتماعی خود، نیازمند اندیشه و تفکر است و بازی خمیر مایه این تفکر و اندیشه است. آمادگی جسمی و روحی برای مقابله با مشکلات بخشی از فلسفه بازی کودکان است، بنابراین، بازی هر چه گسترده‌تر، پیچیده تر و اجتماعی تر باشد کودک از مصونیت روانی بیشتری برخوردار می‌شود.
کشف دنیای اطراف بخش دیگری از فلسفه بازی است که کودک حس کنجکاوی خود را از این طریق ارضا می‌کند. بازی تن و روان کودک را ایمنی می‌بخشد و مسؤولیت‌های اجتماعی و اقتصادی را که در آینده باید بدون کشید به او می‌آموزد. کودک با بازی کردن موقعیتی بدست می‌آورد تا اعتقادات، احساسات و مشکلات خود را پیدا کند و مهارت‌های زندگی را بیاموزد.
امروز وقتی از «بازی» حرف می‌زنیم فقط و فقط بازی‌های فیزیكی كه كودك خود و یا به همراه دوستان خود انجام می‌دهد نیست، توضیحات ذكر شده در باب اهمیت بازی، مشمول بازی‌های معمول و مرسوم و بازی‌های رایانه‌ایست. بازی‌های رایانه‌ای كه امروز دیگر جای خود را در بین جوامع به عنوان تفریح و سرگرمی به خوبی باز كرده است، الگوهای رفتاری افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علاوه بر این می‌تواند آرمان‌های مخاطبان را به شدت دگرگون كند.
در دنیای امروز بازی‌های الكترونیكی بازی‌های قدیمی را به فراموشخانه سپرده‌اند. بازی‌های الكترونیكی در بسیاری از كشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه ضمن تاثیرگذاری در روند تكاملی آموزش و تربیت افراد به یك صنعت تبدیل شده است، به سومین صنعت پول‌ساز دنیا. اما در ادامه خواهیم گفت كه چه عواملی در رشد این صنعت در دنیا نقش داشته است.
گفتیم كه بازی‌های رایانه‌ای و الكترونیكی به طور فراگیر و گسترده در بین افراد در جوامع مختلف مورد استتفاده قرار می‌گیرد. برای نشان دادن این گستردگی به نتایج تحقیقی كه در همین زمینه در آمریكا صورت گرفته است، استناد می‌شود. این تحقیق نشان می دهد كه ۶۹ درصد آمریكایی‌ها بازی های رایانه‌ای و ویدیویی انجام می‌دهند. میانگین سن كسانی كه در آمریكا بازی می‌كنند ۳۳ سال است كه ۳۱ درصد زیر ۱۸ سال، ۴۴ درصد بین ۱۸ تا ۴۹ و ۲۵ درصد از ۵۰ سال به بالا هستند.
همچنین ۶۲ درصد مردان و ۳۸ درصد زنان هستند. این تحقیق نشان می‌دهد كه ۶۱ درصد از خانواده‌های آمریكایی اعتقاد دارند بازی‌ها یك قسمت مثبت از زندگی فرزندانشان است. ۳۵ درصد والدین آمریكایی نیز گفته‌اند كه بازی‌های رایانه‌ای و ویدیویی انجام می‌دهند.در میان والدینی كه بازی می‌كنند، ۸۰ درصد گفته‌اند كه به همراه فرزندان خود بازی می‌كنند و ۶۶ درصد احساس می‌كنند كه این كار باعث همبستگی خانواده شان می‌شود.
خانواده‌های مورد تحقیق در پاسخ به این پرسش كه چرا بازی‌های رایانه‌ای را انجام می‌دهند به دلایلی چون درخواست فرزندانشان (۷۹%)، بازی كردن با بچه‌ها برای تمام خانواده‌ها سرگرم كننده است (%۷۵)، بازی كردن یك فرصت خوب برای اجتماعی كردن كودك است (۷۱%)، بازی كردن یك فرصت خوب برای نظارت بر محتوای بازی است (۶۲%)، اشاره كرده‌اند. این تحقیق و تحقیقات مشابه نشان می‌دهد كه لازم است با دیدی فراخ‌تر و جدی‌تر به این‌ مسئله نگاه كرد.
● بازی و آموزش
امروز بسیاری از كارشناسان و متخصصین تعلیم و تربیت به نقش و جایگاه بازی‌های الكترونیكی در آموزش و تعلیم افراد پی‌برده‌اند. شكی نیست كه در آینده بازی‌های رایانه‌ای جایگزین روش‌های آموزشی فعلی می‌شود و حتی در دانشگاه‌ها برای توسعه علم و دانش از روش‌های مشابه به بازی‌های رایانه‌ای استفاده خواهد شد.
نقش بازی در روند رشد جسمانی و روحی روانی افراد انكارناپذیر است. فرد بسیاری از مهارت‌های فردی و اجتماعی مورد نیاز برای زندگی آینده خود را از طریق همین بازی‌هایی كه به نظر بسیاری بی‌اهمیت جلوه می‌كند می‌آموزد. اهمیت بازی در آموزش كودكان تا اندازه‌ای است كه بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت سفارش می‌كنند، مطالب آموزشی در كلاس‌های درس از طریق بازی آموزش داده شود و نتایج حاصله گویای موفقیت استفاده از این شیوه است.
برخی نتایج تحقیقات درباره بازی‌های رایانه‌ای حاكی از آن است كه این بازی‌ها منابع خوبی برای آموزش و یادگیری هستند و استفاده گروهی از این بازی‌ها تاثیر مثبت در پیشرفت تحصیلی و روابط اجتماعی كودكان دارد. از سوی دیگر این بازی‌ها می‌تواند به طور غیرمستقیم مهارت‌هایی را به افراد بیاموزند كه باعث موفقیت‌های بزرگ او در زمینه‌های شغلی و تجاری شود.
آموزش از طریق بازی‌های الكترونیكی مختص آموزش كودكان و در دوره‌های ابتدایی نیست. این امر شامل آموزش در دوره دانشگاه نیز می‌شود، به طوری كه در حال حاضر مواردی چون شبیه‌سازی هواپیما، كشتی و تولیدات صنعتی پیشرفته با روشی انجام می‌شود كه به بازی‌های رایانه‌ای بسیار نزدیك هستند.
به عنوان مثال قبل از اینكه هواپیما تولید شود، این هواپیما به صورت نرم‌افزاری طراحی می‌شود و خلبان بر روی هواپیمای نرم‌افزاری سوار شده و در فضای مجازی پرواز می‌كند و می‌تواند تمام مانورها و حركت‌های لازم را در اوج سیستم نرم‌افزاری كه شبیه‌سازی همانند سیستم فیزیكی است، ببیند و بعد كه تمام مانور كار را مناسب دید، به صورت سخت‌افزاری هواپیما را بسازد كه این هیچ چیز نیست به جز بازی رایانه‌ای و دقیقاً همان روشی است كه در بازی‌های رایانه‌ای به كار برده می‌شود.
بازی می‌تواند تثبیت‌كننده ارزش‌های پارادوكسیكال باشد. یعنی هم می‌تواند ارزش‌های مثبت و هم ارزش‌های منفی را تثبیت كند. باید این نكته را نیز گفت كه همه سرگرمی‌ها دارای پیام و دارای تاثیر بر انسان‌ها هستند و تاثیر سرگرمی‌ها عمدتاً به صورت ناخودآگاه در زندگی افراد بروز خواهد‌ كرد.
شاید یكی دیگر از ابعاد دیگر ولی عمدتا پنهان بازی‌های رایانه‌ای افزایش دانش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری كاربران، ارتقای دانش زبان انگلیسی كاربران، افزایش قدرت تمركز و توسعه فكری كاربران، افزایش توان كار گروهی كاربران، (زیرا بیشتر بازی‌های رایانه‌ای طوری طراحی شده‌اند كه امكان بازی تیمی و گروهی در آنها وجود دارد)، ایجاد فرصت رقابت سالم، نوآوری و خلاقیت در جوانان، ارتقای بهره هوشی، عكس العمل سریع كاربران و افزایش توان نوآوری و خلاقیت در افراد باشد.
بسیاری از كشورها در سراسر دنیا پتانسیل كاربردی بازی‌های الكترونیكی را به خوبی درك كرده‌اند و در حال استفاده از آن هستند. برای مثال بد نیست بدانید كه كودكان خیابانی در پایتخت آرژانتین به كمك بازی‌های رایانه‌ای مهارت‌های تازه می‌آموزند. مطالعات دو ساله موسسه Media بر روی كودكان خیابانی در بوئنوس‌آیرس نشان می‌دهد، انجام بازی‌های رایانه‌ای توسط این كودكان سبب پیشرفت مهارت‌هایی نظیر خواندن و نوشتن در آنان شده است.
بازی‌های رایانه‌ای همچنین سبب تقویت اراده این كودكان در یافتن شیوه‌های جدید برای غلبه بر موانع و رسیدن به هدف موردنظر شده و مهارت‌های اجتماعی آنان برای برقراری روابط اجتماعی را نیز بهبود می‌بخشد. این مطالعات همچنین نشان می‌دهد این بازی‌ها می‌توانند تاثیر بسزایی در بازگشت كودكان خیابانی به زندگی عادی و بطن جامعه داشته باشند.

اهدا سلطانعلی‌زاده

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا