بازگشت به سیاست تنش‌‌زدایی

روابط جمهوری اسلا‌می ایران با ۲۲ كشور عربی كه تعداد قابل‌توجهی از آنها دارای مرزهای مشترك با جمهوری اسلا‌می بوده و بقیه نیز فرهنگ اسلا‌می و علا‌ئق و سرنوشت مشترك داشته‌اند مورد توجه كشورمان بوده است. روابط با اعراب بعد از پیروزی انقلا‌ب اسلا‌می با فراز و نشیب‌ها‌یی همراه بوده است. كشورهای خلیج فارس و خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به تحولا‌ت انقلا‌ب اسلا‌می و مسائلی كه در گذشته وجود داشته عكس‌العمل‌هایی نشان داده و زمینه این فراز و نشیب را فراهم نموده‌اند.
آمریكایی‌ها با سیاست‌های تفرقه‌افكنانه خود به دنبال تامین منافعشان هستند و از شكاف‌های به وجود آمده سوءاستفاده كرده و پایگاه و حضور خود در منطقه را افزایش داده‌اند. یكی از سوالا‌ت اساسی در این رابطه این است كه برای مقابله با سیاست‌های آمریكا چه باید كرد؟ بدون شك موفق‌ترین سیاست و روش برخورد در همكاری با كشورهای عربی سیاست تنش‌زدایی بوده است كه بعد از پایان جنگ تحمیلی مورد توجه قرار گرفت و در دوره ریاست‌جمهوری آقای خاتمی به اوج رسیده و به عنوان یكی از محور‌های سیاست خارجی جمهوری اسلا‌می ایران اعلا‌م و با جدیت تمام پیگیری شده است.
یكی از ثمرات شیرین سیاست تنش‌زدایی برگزاری مجدد روابط ایران و الجزایر بود كه بعد از ده سال قطع روابط با ابتكار آقایان خاتمی و بوتفلیقه برقرار شد. علی‌رغم مخالفت‌ها و دشمنی‌هایی كه در مقابل این روابط وجود داشت دو رئیس‌جمهور قدم به قدم از روابط دو كشور بزرگ و انقلا‌بی ایران و الجزایر حمایت نموده و ظرفیت‌های دو ملت را در جهت مثبت و برای تقویت صلح و دوستی بین دو كشور منطقه و جهان به كار گرفتند.
برقراری روابط ایران و الجزایر نه تنها مورد استقبال دولت‌های ایران و الجزایر قرار گرفت بلكه ملت‌های مسلمان منطقه را نیز شاد نمود و رضایت جامعه بین‌المللی را فراهم آورد. در ارتباط با این روابط و ضرورت استمرار و تقویت آن و دیدار آقای احمدی‌نژاد از این كشور نكاتی قابل توجه وجود دارد.
● ضرورت تعمیق روابط با الجزایر ‌
بعد از برقراری ارتباط بین دو كشور، رئیس‌جمهور الجزایر دیداری رسمی از تهران داشت و به دنبال آن رئیس‌جمهور سابق ایران از الجزایر دیدار نمود. با توجه به تقویم دیدارهای روسای كشورها انتظار می‌رفت آقای بوتفلیقه به عنوان رئیس‌جمهور الجزایر از ایران دیدار كند لیكن به هر صورت حفظ و تقویت روابط با الجزایر به عنوان كشوری بانفوذ و موثر در منطقه و در نظام بین‌الملل بسیار مهم و ضروری است و دیدار رئیس‌جمهور از الجزایر نشانه‌ای از اراده دولت جمهوری اسلا‌می ایران به توسعه و تقویت روابط با این كشور است.
● تنش‌زدایی در كل منطقه ‌
دولت‌های آمریكا و اسرائیل در طول ۲۸ سال گذشته از هر فرصتی برای مقابله با انقلا‌ب اسلا‌می و تضعیف جمهوری اسلا‌می ایران استفاده نموده‌اند و به دنبال ایجاد سوءتفاهم بین كشورمان با دولت‌های عرب منطقه بوده و با استفاده از شرایط جاری عراق و نیز برخی اظهارنظرهای نسنجیده در داخل كشور در جهت اختلا‌ف‌افكنی در منطقه گام برمی‌دارند. مشكلا‌ت به وجود آمده در ماه‌های گذشته بین كشورمان با كشورهای یمن، كویت و بحرین و فرمول تعامل بعضا غیرمتعارف سیاست خارجی با این مشكلا‌ت حاكی از نوعی اجبار و ضرورت بوده است. ‌
با این حال و علی‌رغم قابل انتقاد بودن برخی از سفرهای شتابزده و شیوه‌های تعامل در حوادث جاری اراده و تلا‌ش وزارت خارجه برای حل مشكلا‌ت و تدبیر و پیگیری سیاست تنش‌زدایی قابل توجه است.
‌ ● معادله امنیتی جدید و راه برخورد با آن ‌
آمریكایی‌ها با انعقاد قرارداد فروش بیش از شصت میلیارد دلا‌ر سلا‌ح در منطقه خاورمیانه تلا‌ش می‌كنند تا معادله امنیتی جدیدی را بر منطقه تحمیل كنند.
هدف آمریكا و اسرائیل سوءاستفاده از شرایط بحرانی در منطقه به ویژه در عراق، لبنان و فلسطین است تا بتواند ایران را تهدیدی برای منطقه معرفی نموده و ضمن بسیج كشورهای عربی فشارهای روانی و سیاسی را بر ایران افزایش داده و از این طریق زمینه صدور قطعنامه‌های بیشتر و محاصره ایران را فراهم نماید در چنین شرایطی پیگیری سیاست تنش‌زدایی به همراه درك دقیقی از تحولا‌ت منطقه‌ای و بین‌المللی و تقویت محور عربی ایرانی به خصوص با كشوری مثل الجزایر كه هم دارای وجاهت بین‌المللی مناسب و هم دارای پشتوانه انقلا‌ب مردمی با یك میلیون شهید است، می‌تواند مفید باشد. ‌ اصل استمرار در سیاست خارجی
مبنای سیاست خارجی در كشورهای پیشرفته منافع ملی است و اصولا‌ تحولا‌ت داخلی و تغییرات سیاسی تاثیر كمتری در مبانی سیاست خارجی دارند. یكی از نگرانی‌های به وجود آمده در روابط خارجی جمهوری اسلا‌می ایران كه ذهن كارشناسان و دلسوزان نظام را به خود مشغول كرده است عدم توجه به اصل استمرار است. دولت‌های گذشته در همه جای عالم تلا‌ش‌های فراوانی دارند كه بسیاری از آنها در چارچوب برنامه‌های درازمدت و برای تامین منافع ملی كشورهاست. در جمهوری اسلا‌می ایران برنامه ۲۰ ساله چشم‌انداز توسعه و برنامه‌های ۵ ساله توسعه و نیز مبانی و معیارهای تجربه شده برای حفظ منافع ملی و ارزش‌های اسلا‌می انقلا‌ب چارچوب‌های مهمی برای تحقق اصل استمرار در سیاست خارجی هستند. از جمله مطالبی كه در همه دولت‌های جمهوری اسلا‌می ایران مورد توجه قرار داشته روابط دوستانه با كشورهای منطقه و سیاست تنش‌زدایی به ویژه بعد از مشكلا‌ت جنگ تحمیلی بوده است. با در نظر گرفتن وضعیت پیچیده منطقه خاورمیانه و شرایط دشوار در روابط خارجی كشورمان توجه به اصل استمرار در سیاست خارجی و شناسایی ظرفیت‌های ملی و استفاده از همه آنها برای تامین منافع ملی ضروری است.

محمدعلی سبحانی

منبع : روزنامه اعتماد ملی