بزرگان تجارت ایران

براساس تجربیات جهانی، ایران از ۱۱ سال گذشته به رتبه‌بندی شرکت‌های فعال در عرصه تجارت می‌پردازد.
در کشورهای پیشرفته از سال‌های دور برای ارائه چشم‌انداز شفاف و روشن از اقتصاد اقدام به معرفی شرکت‌های موفق می‌کنند.
این کار موجب می‌شود که سهامداران، سیاستگذاران و دولتمردان تصویر روشنی از شرکت‌ موردنظر داشته و بتوانند تصمیم مناسبی اتخاذ کنند. ‌
سازمان مدیریت صنعتی نیز از ۱۱سال گذشته اقدام به انتشار ۱۰۰ شرکت برتر ایران می‌کند.
این سازمان فراهم کردن آمار و اطلاعات شفاف و مفید در مورد بنگاه‌های اقتصادی کشور و ترسیم فضای روشن‌تر از کسب و کار اقتصادی را جزو اهداف انتشار ۱۰۰شرکت برتر اعلام کرده است. ‌
سازمان مدیریت صنعتی اعلام کرده که انتشار ۱۰۰شرکت برتر به مدیران، سیاستگذاران و پژوهشگران کمک می‌کند تا شناخت و درک دقیق‌تری از مقیاس، ساختار مالی و اقتصادی صنایع و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ کشور پیدا کنند.
از سویی، تهیه این فهرست چگونگی تغییرات در آرایش بنگاه‌های بزرگ کشور و صنایع و فعالیت‌های اقتصادی مختلف را نشان می‌دهد.
رتبه‌بندی شرکت‌ها می‌تواند پیام‌های مختلفی به ذینفعان داشته باشد. آمارهای ثبت شده برای هر شرکت می‌تواند ضرورت‌ها و نتایج متفاوتی همراه داشته باشد، در حالی که سقوط تدریجی رتبه‌های شرکت‌‌های فعال در یک صنعت در یک روند چند ساله، برای سرمایه‌گذار به مفهوم عدم توجیه سرمایه‌گذاری یا افزایش هزینه فرصت است. از طرف دیگر برای سیاستگذاران این پیام را دارد که به دنبال چاره‌جویی و حل معضل آن بنگاه‌ اقتصادی باشند. ‌
برای مدیر یک بنگاه رتبه‌بندی شرکت‌ها می‌تواند این مفهوم را داشته باشد که در عملکردها تجدید نظر صورت گیرد.
براساس تجربیات جهانی شرکت‌ها براساس معیارهای متفاوت مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرند و شاخص‌های کمی و کیفی می‌تواند مبنای تقسیم‌بندی شرکت‌ها قرار گیرد. ‌
در گزارش سازمان مدیریت صنعتی روند انتخاب ۱۰۰ شرکت برتر این گونه آمده است؛ تمامی فعالیت‌های اقتصادی اعم از خدماتی، صنعتی و... که در مفهوم عام خود می‌توانند رقیب یکدیگر در تخصیص منابع جامعه باشند به صورت یکجا مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.
در مرحله دوم برای گزینش ۱۰۰ شرکت برتر ایران معیار فروش مبنای انتخاب قرار گرفته است. رقم فروش برای تمامی شرکت‌ها رقم فروش خالص و در مورد بانک‌ها و موسسات مالی جمع‌ درآمد مشاع و غیرمشاع است.
علاوه برشاخص فروش، شرکت‌ها از لحاظ شاخص‌های دیگر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
سازمان مدیریت صنعتی در توجیه ارزیابی شرکت‌ها براساس فروش اعلام می‌کند که فهرست‌های جهانی با کارکرد مشابه فهرست ۱۰۰ شرکت برتر ایران نیز دقیقا رویکردی مشابه دارند و پس از گزینش شرکت‌ها اعم از تولیدی، خدماتی و .... براساس شاخص فروش به رتبه‌بندی آنها براساس شاخص‌های دیگر می‌پردازند.
از سوی دیگر، میزان اثرگذاری فعالیت یک بنگاه اقتصادی در ابعاد ملی، رابطه مستقیمی با میزان فروش شرکت دارد.
فروش شرکت‌، میزان تعامل بنگاه را با ساختار اقتصادی کشور نشان می‌دهد و هرچه بنگا‌هی تعامل بیشتری با سایر اجزا اقتصادی داشته باشد، رونق و رکود آن اهمیت بیشتری می‌یابد. بنابراین انتخاب و رتبه‌بندی شرکت‌ها براساس شاخص <حجم‌فروش> از منطق اقتصادی و مدیریتی برخوردار است. ‌
● عدم تغییر در صدر جدول
براساس رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (هلدنیگ) با ۹۸ هزار و ۷۸۴ میلیارد ریال فروش، رتبه‌ اول شرکت‌ها را به خود اختصاص داده است. در رده‌بندی شرکت‌ها در سال ۸۵ نیز سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران رتبه اول را داشت.
رتبه دوم ۱۰۰شرکت برتر به شرکت ایران‌خودرو (هلدینگ) اختصاص دارد این شرکت در سال ۸۵ نیز همین رتبه را کسب کرده بود. فروش ایران خودرو در سال گذشته به ۸۰هزار و ۲۶۰ میلیارد ریال رسید فروش این شرکت در سال ۸۵ در حدود ۷۴۲۹۸میلیارد ریال بود. ‌
در نگاهی گذرا به جدول ۱۰۰ شرکت برتر این سوال پیش‌ می‌آید که چرا شرکت ملی نفت ایران که رتبه چهارم در میان شرکت‌های برتر دنیا را دارد در سنجش سازمان مدیریت صنعتی مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
مجید درویش، مجری طرح گزینش ۱۰۰ شرکت‌برتر می‌گوید: باتوجه به اینکه فعالیت شرکت ملی نفت انحصاری است در رده‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر قرار داده نشده است. ‌
در مجموعه ۱۰۰شرکت برتر حضور پرتعداد بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشهود است.
بانک ملی ایران (هلدینگ) با ۴۱هزار و ۵۲۷ میلیارد ریال فروش بالاترین رتبه را در مجموعه بانک‌ها به خود اختصاص داده و در جایگاه پنجم قرار دارد فروش این موسسه در سال ۸۵ در حدود ۳۴ هزار و ۶۴۹ میلیارد ریال بود. ‌
بعد از بانک ملی هلدینگ، بانک صادرات ایران با فروش ۲۹ هزار و ۸۷۱ میلیارد ریال در رتبه هشتم قرار دارد این بانک در سال ۸۵ رتبه هفتم را به خود اختصاص داده بود.
پس از بانک صادرات، هلدینگ بانک پارسیان با ۲۸ هزار و ۲۲۹ میلیارد ریال در رتبه نهم و بانک ملت (هلدینگ) با ۲۷۷۴۰ هزار و ۷۴۰ میلیارد ریال در جایگاه دهم قرار دارد.‌
این دو بانک در سال ۸۶ جای خود را با یکدیگر عوض کرده‌‌اند.
بانک‌های سپه، تجارت، مسکن، کشاورزی، بانک اقتصاد نوین، بانک پاسارگاد به ترتیب با فروش ۲۳۸۳۱، ۲۲۷۱۷، ۱۷۸۸۸، ۱۶۷۰۶، ۹۶۳۳ و ۶۷۴۶ در رتبه‌های دوازدهم، سیزدهم، هفدهم، بیستم، سی‌ام و سی و هشتم قرار دارند.
نکته قابل توجه اینکه شرکت‌های ایرانی براساس شاخص‌هایی همچون فروش، دارایی، رشد دارایی، تعداد کارکنان، رشد اشتغال، سودآوری، بازده فروش، صادرات، ارزش بازار و ... مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته‌‌اند.
● بیشترین صعود
جدول رده‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر همه ساله شاهد صعود و سقوط شرکت‌ها است. این بالا و پایین رفتن با شیب متفاوتی همراه است.
در رده‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر سال ۸۶ پتروشیمی مارون بیشترین صعود را داشته است این شرکت در سال گذشته فروشی معادل ۶۳۴۰ میلیارد ریال داشته که برهمین اساس رتبه چهل و سوم را به خود اختصاص داده است. رتبه این شرکت در سال ۸۵ یکصد و بیست و هفتم بود.
شرکت بین‌المللی توسعه ساختمان (هلدینگ) نیز با ۸۲ پله صعود به رتبه نود و پنجم دست یافته است.
فروش این شرکت در سال ۸۶ معادل ۲۳۵۲ میلیارد ریال بوده است.
شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات تراکتورسازی تبریز با ۸۰ پله صعود و فروش ۲۳۴۹ میلیارد ریالی در رتبه نود و ششم قرار گرفته است.
شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان (هلدینگ) با ۹۳۰۴ میلیارد فروش به رتبه سی و دوم دست یافته است. رتبه این شرکت در ۲ سال قبل نود و دوم بود.
بانک پاسارگاد نیز جزو موسساتی که دارای بیشترین صعود بود. این بانک با ۵۳ پله صعود از رتبه نود و یکم به رتبه سی و هشتم دست یافت.
فروش بانک پاسارگاد در سال گذشته به حدود ۶۷۴۷ میلیارد ریال بالغ شد.
شرکت پتروشیمی پارس، شرکت سیمان فارس و خوزستان، موسسه مالی و اعتباری مهر، شرکت لوله‌سازی ماهشهر و شرکت گروه بهمن نیز جزو موسسات دارای بیشترین صعود هستند.
● تازه‌واردها
از سوی دیگر، عملکرد شرکت‌ها موجب می‌شود که برخی از آنها در ۱۰۰ شرکت برتر ثبت شوند و عده‌ای که پیش از این جزو ۱۰۰ شرکت برتر بودند از این جدول ۱۰۰تایی ها خارج شوند.
شرکت پتروشیمی مارون، شرکت پتروشیمی پارس، شرکت خدمات دریایی تاید واتر خاورمیانه، شرکت پتروشیمی فناوران، موسسه مالی و اعتباری مهر، شرکت لوله‌سازی ماهشهر، شرکت بین‌المللی توسعه ساختمان و شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات تراکتورسازی تبریز از جمله شرکت‌ها و موسسات تازه وارد به مجموعه ۱۰۰ شرکت برتر هستند.
مجموع فروش ۸ شرکت تازه وارد در سال گذشته به ۲۵۲۹۵ میلیارد ریال رسید.
● مقایسه براساس دارایی‌
یکی دیگر از شاخص‌هایی که در ارزیابی شرکت مورد توجه قرار می‌گیرد دارایی شرکت‌ها است.
براساس این شاخص، در بین ۱۰ شرکتی که دارای بیشترین دارایی هستند ۸ بانک وجود دارد.
هلدینگ بانک ملی ایرانی براساس شاخص بیشترین دارایی در رتبه اول جای گرفته است.
دارایی این موسسه در سال گذشته به ۶۷۷/۵۱۰ میلیارد ریال رسید.
بانک ملت با ۳۹۱ هزار میلیارد ریال، بانک صادرات با ۳۸۶، بانک تجارت با ۲۹۴، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ۲۴۲، بانک سپه با ۲۲۸، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع ایران با ۱۸۶، بانک مسکن ۱۷۵، بانک پارسیان با ۱۶۴ و بانک کشاورزی با ۱۶۴ هزار میلیارد ریال در رتبه‌های دوم تا دهم براساس شاخص بیشترین دارایی قرار دارند.‌
در بین موسسات مورد سنجش در سال گذشته بانک ملی ایران بالاترین اشتغال‌زایی را داشته است.
میزان کارکنان شاغل در بانک ملی ۶۳ هزار و ۵۱۳ نفر برآورد شده است.
شرکت ایران خودرو با حدود ۵۱ هزار نفر، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران با ۳۹ هزار نفر، شرکت سایپا با حدود ۳۱ هزار نفر و بانک صادرات با حدود ۳۰ هزار نفر مستخدم در رتبه دوم تا پنجم شرکت‌ها از لحاظ اشتغال‌زایی قرار دارند.
● بیشترین سودآوری‌
شاخص سودآوری مولفه مهمی در تصمیم گیری برای تمام ذینفعان است.
سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در سال گذشته به سود ۳۱ هزار و ۷۱۲ میلیارد ریال دست یافت که در حدود ۲ برابر سود سال ۸۵ است.
این سازمان به عنوان شرکت اول از لحاظ سوددهی است. شرکت فولاد مبارکه اصفهان با حدود ۱۱ هزار میلیارد ریال، شرکت ارتباطات سیار با ۹۳۴۵، شرکت ملی صنایع مس ایران با ۸۸۵۱ و شرکت سایپا با ۷۳۴۱ میلیارد ریال در رتبه دوم تا پنجم شرکت‌های دارای بیشترین سوددهی هستند.
شرکت‌ها همواره یک وجهه بیرونی دارند که با صادرات این چهره نمایان می‌شود.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی با ۶ تریلیون ریال صادرات به عنوان اولین شرکت صادرکننده در مجموعه ۱۰۰ شرکت برتر دست یافته است.
شرکت فولاد خوزستان با ۲/۲ تریلیون ریال، شرکت پتروشیمی بندر امام با ۲، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران با ۸/۱ و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با ۲/۱ تریلیون ریال جزو ۵ صادرکننده برتر معرفی شده‌‌اند.
ارزیابی شرکت‌های برتر در سال ۸۶ نشان می‌دهد که شرکت و موسسات خصوصی نیز کم‌کم وارد عرصه کلان اقتصاد شده‌‌اند.
حضور بانک‌های خصوصی و موسسات مالی نشان می‌دهد که اقتصاد در حال تغییر جهت است.

منبع : روزنامه اطلاعات