۶ بهمن ـ ۲۶ ژانویه ـ تصمیم خسرو انوشیروان به انتخاب دهگان برای هر روستای ایران

۲۶ ژانویه سال ۵۶۰ میلادی(چهار روز مانده به جشن سده) خسرو انوشیروان در دیدار خود با موبدان و بزرگان ایران برای اطلاع از چگونگی برپایی مراسم جشن سده آن سال كه پنجاه روز پیش از نوروز برگزار می شود به آنان گفت كه تصمیم گرفته است كه برای هر روستای ایران یك « دهگان (دهقان) » انتخاب شود و تنظیم امور روستا ، جمع آوری مالیات ، معرفی سرباز هنگام ضرورت ، پرورش اسب برای فروش به ارتش و میانجیگری برای حل اختلاف برزگر و ارباب زمین به او واگذار شود و چنین فردی باید هم برزگر باشد و هم صاحب زمینی كه در آن كشت می كند (خرده مالك) تابا مشكلات هردو طرف آشنا باشد . به علاوه او باید لایق، منصف، امین و راستگو و مورد اعتماد بیشتر ساكنان روستا باشد و اگر روستا كوچك است ؛ چند روستای مجاور هم یك دهگان داشته باشند. این دهگان یك تكلیف عمومی هم دارد و آن گزارش وضعیت محصولات روستا، و نارضایی های محلی و ستمگری و اجحاف مقامهای دولتی و اربابان به نمایندگان شخص اوست كه در هر گوشه وكنار كشور در دسترس خواهند بود . این دهگانان بركنار نخواهند شد مگر این كه درستی و كفایت خود را از دست بدهند. وظیفه میهنی این دهگانان این است كه بدون چشمداشت بكوشند كه تولیدات روستا سال به سال افزایش یابد و همچنین بتوانند هنگام بروز خطر با بسیج مردان روستا از آن دفاع كنند.
این تصمیم به اجرا درآمد و به تدریج جزیی از فرهنگ روستا های ایران و یك رسم ماندگار شد.
درمیان سران كشور ایران، خسرو انوشیروان از لحاظ سازماندهی و تنظیم امور قضایی و اداری ، وضع ضوابط و سامان دادن به امور مالیاتی ، ایجاد دارالترجمه و دارالتحریر به منظور ترجمه و تحریر كتاب ، و تشویق ورزش و سرگرمی های سالم فردی ممتاز و شاخص است . مورخان اروپا اورا رهبری كه به پیشبرد تمدن بشر كمك بسیار كرد توصیف كرده اند و ایرانیان ۱۵ قرن است كه اورا به دلیل توجه به امور قضایی و احقاق حق و رسیدگی مستقیم به مشكلات مردم و آگاه شدن از درد دل آنان « انوشیروان دادگر» خطاب می كنند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز