چهره اقتصاد اهرام و نیل

سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی طی دو سال گذشته در مصر رشد نموده است. پس از تکمیل کانال سوئز در سال ۱۸۶۹، مصر تبدیل به یک شبکه و قطب حمل و نقل و ارتباطات شد و در این دوران بود که به استقراض و بدهی سنگینی نیز دچار گردید.
ظاهراً، بریتانیا جهت حمایت از سرمایهگذاران مصر، کنترل آن را در سال ۱۸۸۲ به دست گرفت، اما وفادارای و تابعیت از امپراتوری عثمانی تا سال ۱۹۱۴ در این کشور باقی ماند. کشور مصر، استقلال خود را در سال ۱۹۲۲ اعلام کرد اما در سال ۱۹۵۲ بود که حاکمیت کامل خویش را به دست آورد.
با تکمیل سد اَسوان در سال ۱۹۷۱ و ایجاد دریاچهای جهت تقویت و رشد کشاورزی، در واقع، رییسجمهور سابق مصر، اکولوژی این کشور را تغییر داد و علاوه بر رود نیل و سواحل آن، یک محیط تازه برای کشاورزی ایجاد نمود.
● منابع
جمهوری عربی مصر، واقع در شمال آفریقا، از سمت جنوب با سودان، از شمال با دریای مدیترانه، از غرب با کشور لیبی و از شرق با دریای سرخ هم مرز است؛ البته از منطقه صحرای سینا به فلسطین نیز مرتبط می‌باشد. مساحت مصر در حدود یک میلیون و یک هزار و ۴۵۰‌ کیلومتر مربع میباشد. ‌
سرزمین مصر به سه قسمت تقسیم میشود: صحرای شرقی یا غربی، شبه جزیره سینا و زمینهای نیل و صحرای غربی. ‌ ‌
در اختیار داشتن کنترل کانال سوئز که ارتباط دریایی میان اقیانوس هند و دریای مدیترانه است و اندازه و همجواری با اسراییل، نقش اصلی و مهم مصر در خاورمیانه را سبب شده است. ‌ ‌نفت، گاز طبیعی، سنگ آهن، فسفات، منگنز، سنگ آهن، سنگ گچ، طلق، پنبه نسوز، سرب و روی منابع طبیعی این کشور خاورمیانه‌ای و آفریقایی به شمار میروند.
● جمعیت و اقوام ‌ ‌
مصر در حدود ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد که از آن میان ۲/۳۲ درصد زیر ۱۴ سال، ۲/۶۳ درصد بین ۱۵ تا ۶۵ سال و ۶/۴ درصد بالای ۶۵ سال هستند. رشد سالانه جمعیت نزدیک به رشد جمعیت ایران و معادل ۷/۱ درصد برآورد میشود. نود و هشت درصد از کل جمعیت این کشور را مصریها و ۱ درصد آن را اقوام بربر و نوبیان، بدوئین و بگا، یونانی و ارمنی تشکیل میدهند. یک درصد باقیمانده، شامل اروپاییها (اغلب فرانسوی و ایتالیایی) میشود. نود درصد جمعیت مصر مسلمان (که اغلب سنّی هستند)، ۹ درصد قبطی مذهب و ۱ درصد باقیمانده از مسیحیان تشکیل شده است.
● اصلاح اقتصاد
اقتصاد مصر، وابسته به رود نیل و نوسان میزان بارش سالانه از ۲۰ سانتی متر در شمال تا ۵/۰ سانتی متر در صحراها است. به همین دلیل، فعالیتهای کشاورزی، منحصر به دلتای نیل شده که در آن غله، میوه، برنج، نیشکر و سبزیجات به عمل میآیند.
کتان و شبدر مصری، دو محصول عمده صادراتی هستند. در این کشور صنعت توریزم و عوارض دریافتی کشتیهایی که از کانال سوئز عبور میکنند، منابع عمده درآمد دولت مصر به حساب می‌آیند.
در طول سی سال گذشته، دولتهای مصر تلاش کردهاند یک اقتصاد باساختار متمرکز که متأثر از شرایط زمان ریاست جمهوری عبدالناصر بود را اصلاح نمایند.
رشد یکباره و سریع جمعیت مصر و محدودیت زمین قابل کشت و وابستگی به رود نیل، جملگی، منجر به تقویت سیستم مالیات سنگین شد و این امر، فشار‌‌های اجتماعی را بیشتر ساخت.
اما دولت مصر با انجام اصلاحات گسترده اقتصادی و سرمایهگذاریهای بزرگ در ارتباطات، مخابرات و زیرساخت‌ها، با این چالش مقابله کرد.
در سال ۲۰۰۵، احمد نظیف، نخست وزیر مصر، نرخ مالیاتهای حقیقی، حقوقی و همچنین یارانههای انرژی را کاهش داد و بسیاری از بنگاهها و شرکتها را خصوصی ساخت. همچنین، بازار بورس رشد کرد و رشد اقتصادی از متوسط ۵ درصد در سال به رشد ۷ درصد در سال ۲۰۰۷ رسید.
‌ ‌علیرغم این دستاوردها، یارانهها در مصر، مانند ایران، سنگین هستند و دولت مصر برای ارتقای زندگی مصریان به میانگین استاندارد، خود را موظف به پرداخت سوبسید میداند. این سوبسیدها باعث ایجاد کسری بودجه قابل ملاحظهای یعنی ۵/۷ درصد از GDP در سال ۲۰۰۷ شده بود.
سرمایه گذاری مستقیم خارجی در دو سال گذشته به نحو قابل ملاحظهای در مصر رشد نموده است، اما دولت نظیف، کماکان میباید به اصلاحات جسورانه اقتصادی ادامه دهد تا جریان رشد و سرمایهگذاری، پایدار و مستحکم شده و شرایط اقتصادی برای جمعیت فزاینده مصر بهبود یابد. البته بخش صادرات مصر، به خصوص در مورد گاز، چشمانداز درخشندهای دارد.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران