۱۳ مه سال ۱۸۵۷ ـ بپاخیزی بزرگ هندیان در ماه مه ۱۸۵۷

دهم ماه مه سال ۱۸۵۷ و دو ماه پس از لشکرکشی انگلیسی ها به ایران به منظور جداساختن افغانستان از پیکر میهن، هندیانی که به عنوان نظامی محلی به استخدام انگلستان درآمده بودند پس از پی بردن به نیات این دولت از استقرار در شبه قاره هند، دست به عصیان و نافرمانی زدند، افسران انگلیسی خود را کشتند و روز بعد (۱۱ مه) دهلی را تصرف و به امپراتور تیموری هند مهر «بی عرضگی» زدند و او را در کاخش بازداشت کردند. این هندیان از روز بعد در دهلی و هر نقطه ای را که آزاد می کردند، انگلیسی ها نابود می ساختند. آنان در اندک زمانی بر سراسر مناطق مرکزی، شمالی و شمال شرقی و شمال غربی هند استیلا یافتند و نزدیک به یک سال با انگلیسی ها که پی در پی نیروی کمکی می فرستادند جنگیدند. هندیان به این قیام که نخستین بپاخیزی آنان برضد انگلیسیهاست افتخار و مباهات می کنند.
انگلیسی ها قبلا به نام تجارت و زیر پوشش کمپانی هند شرقی انگلستان گام به هند نهاده بودند که به تدریج، نخست به نام حفاظت از اموال کمپانی واحد نظامی ایجاد کردند و پس از این که قوت گرفتند به کنترل امور اداری و سیاسی دست زدند و امپراتور را عروسک دست خود قراردادند و ... که هندیان متوجه نّیت آنان شدند و دست به قیام زدند. کارل مارکس در ۳۰ گزارش مقاله مانند که از لندن درباره بپاخیزی هندیان نوشته که در روزنامه آمریکایی «نیویورک دیلی تریبیون» چاپ شده وضعیت این بپاخیزی و علل آن را شرح داده است. بنابراین، دلایلی را که مورخان انگلیسی نوشته اند از جمله بکاربردن پیه خوک و گاو برای نگهداری (جلوگیری از زنگ زدگی) کارتریج فشنگها دقیق نیست.
در پی فرونشستن بپاخیزی درخشان سالهای ۱۸۵۷ و ۱۸۵۸ هندیان (که ۱۵۰ سال از آغاز آن می گذرد) دولت لندن امور کمپانی هند شرقی را رسما برعهده گرفت، به جای امپراتور تیموری یک راجه انگلیسی را فرماندار کل هندوستان کرد و سپس به جان ایران افتاد و بیشتر بخشهای بلوچستان را از ایران جدا ساخت و ضمیمه هند کرد که اینک غرب پاکستان را تشکیل می دهند. در آن زمان ناصرالدین شاه سلطنت ایران را برعهده داشت که اقدام موثری برای حفظ بلوچستان نکرد (درحقیقت ککش نگزید)!.
ملت هند یازدهم مه ۲۰۰۷ به مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد قیام هندیان برضد انگلیسی ها که دهم مه از میروت آغاز شده و در اندک زمان به لوکنو، کان پور و جهانسی گسترش یافته بود مراسم متعدد برپا داشتند و آن را نخستین قیام عمومی هندیان برضد استعمار انگلستان عنوان دادند که در این قیام ملت هند، صرف نظر از مذهب و زبان شرکت کرده بودند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز