آراستگی در اسلام

عموما اعتقاد براین است که برداشتهای اولیه بسیار اهمیت دارند. بسیاری ازما می پذیریم که برداشتهای اولیه ای که ما ازدیگران داریم، روند ارتباط مارا باآنان به صورتی حیاتی شکل خواهند داد.
این پدیده درروانشناسی اجتماعی اثر تقدم گفته می شود، ازاین رو افراد برای حضور درمصاحبه شغلی، دیدار بادوست جدید، اولین ملاقات با همسر آینده خویش که درآن نخستین برخورد را بادیگری دارند، با تمام دقت خودرا آماده می کنند.
این ارتباط، یک نوع ارتباط غیرکلامی گفته می شود. این ارتباط غیرکلامی درنگاه اول ، درشکل گیری برداشتهایی که افراد ازما دارند بسیارمهم است. به طورمثال یک نگاه، نوع لباس، قیافه ظاهری و... خود کافی است، تا اطلاعات زیادی را به طرف مقابل بدهد.
ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که آراستگی که محل بحث ماست، فقط مرتبط با یک نوع خاص ازارتباطات ذکرشده نیست، بلکه می توان گفت، آراستگی درتک تک این موارد موضوع ومصداق پیدا می کند.
آراستگی درهریک ازانواع ارتباط غیرکلامی مانند حالات چهره، تماس چشمی، قیافه ظاهری، نگاه، حرکات دست و بدن نوع لباس می تواند درنوع برداشتی که ازما می شودتاثیرگذارباشد.۱
«آراستن به معنای زینت دادن وتزیین کردن است. معنای دیگری مانند منظم ومرتب بودن وهماهنگ بودن، آماده ومهیا بودن نیز گفته شده که کاملا مرتبط با معنای اول است، زیرا تزیین کردن به نوعی با نظم وهماهنگی همراه است ومعرف آماده ومهیا بودن برای مقصود مورد نظر. درمقابل آراستن که معمولا با یک افزایش همراه است، پیراستن قرار می گیرد که ویژگی آن کاستن وزدن شاخ وبرگ است.»۲
● آراستگی وفطرت
آراستگی لبخند روح ماست وبه بینندگان وهمراهان وهم ازاین رو به برقراری واستحکام روابط اجتماعی مارا یاری می رساند، این نکته درست که آراستگی مرتبط باظاهر انسان است، اما خود گویای درون وشخصیت فرد می باشد. اگر فردی آراسته ومرتب بود می تواند برداشتی خوب ازخود(درون وشخصیتش) به طرف مقابل تحویل دهد وهمچنین برقرار کردن ارتباط او بادیگران بسیار ساده وراحت می باشد. ازجمله خلقیاتی که یک فرد آراسته،باظاهر آراسته اش به دیگران می فهماند مرتب ومنظم بودن، ساده بودن، تجمل گرا بودن وضعف شخصیتی یا قوی بودن شخصیت است.
بیان این مورد آخر به این نحو است که باتوجه به ورود فرهنگ بیگانه درکشورما وبه دنبال آن تبعیت افراد به خصوص جوانان ازمدگرایی می توان به مورد آخر پی برد.
امروزه روانشناسان می گویند فردی که مدام درپی وفق دادن خود باالگوها ومدهای ارائه شده درجامعه باشد این حاکی ازضعف شخصیت وی می باشد، اما آن جوانی که با سلیقه خود لباس برتن می کند وسادگی ومتانت را اصل درپوشش خود قرار می دهد دارای روحی قوی وبه خود متکی است. البته باید به این نکته توجه کردکه پیروی ازمد همیشه بدنیست، البته آن مدی که مطابق بادستورات جامعه اسلامی است ومبتکر آن هم فردی درداخل جامعه باشد، وازسوی غرب به ما تحمیل نشده باشد.
همانطور که انسان برای آراستگی ظاهری نیازمند لوازمی است، برای آرایه های درون خود نیز به خیلی چیزها نیاز دارد ازجمله حسن خلق، آداب معاشرت، توجه به خدا ودوری جستن ازرذایل اخلاقی از جمله لوازمی است که برای آراستگی باطنی لازم است. بااین همه نمی توان آراستگی را منحصر به یک مورد دانست درظاهر یا باطن بلکه درهردو مورد لازم است.
همانطورکه ما متوجه آراسته بودن ظاهر واطراف خود هستیم، خانه خود را پاکیزه ومرتب نگاه می داریم، دل ماهم خانه خداست باید به خود بیائیم وتوجه کنیم به اینکه دلمان را به چه چیزهائی بیارائیم، باید ببینیم روحمان را باچه لوازمی آرایش می کنیم، خداوندی که دنیارا سرتاسر زیبائی کرده، ماهم بیائیم درس خدائی بگیریم ودرونمان را بازیبائیهای خدائی بیارائیم.
● اهمیت آراستگی درآموزه های دینی
تعالیم آسمانی ما با ویژگی های جسم وروح انسان هماهنگی دارد، وبه گواهی روانشناسان حس زیبائی دوستی وزیبائی خواهی، یکی ازچهار بعد روح انسانی است.
خداوند که خود مظهر زیبائی وجمال است، زیبائی را دوست دارد، وازژولیدگی بیزار می باشد. بنابراین درقران به این مسئله تاکید می کند، وبه بندگانش دستور داده
«یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد»
ای فرزند آدم هرگاه به مسجد می روی خود را بیارای وزینت کن.۳
همچنین بزرگان دین ما بخصوص ائمه علیه السلام درآموزه های دینی به این مسئله توجه کرده اند. رسول خدا صلی الله علیه و اله می فرمایند: «خداوند دوست میدارد هرگاه مومنی نزد برادرش می رود، آماده وآراسته باشد»۴
درآیه بالا خداوند یک امر ظاهری را توام بایک امر معنوی ودینی دانسته است که این حکایت ازتاثیرگذاری زیاد وضع ظاهر درحاضرشدن درمکانهای عمومی است، آن هم مکانی که درآن به عبادت خداوند پرداخته می شود، وآراسته حاضرشدن افراد درمسجد خود باعث جذب افراد بسیارزیادی که خیلی به مسائل عبادی توجه نمی کنند شود، همان طورکه اگر فردی با وضعیت ناآراسته ای درمسجد حاضر شود، چه بسا باعث دل زدگی جوانان ازاین مکان گردد، این خود یک درس بزرگ ازاین آیه قران است.
به خصوص ما بارعایت این کارمی توانیم باعث جذب افراد شویم. هنگامی که فردی بنا براتفاق گذرش به مسجد می افتد هنگامی که وضعیت نمازگزاران را درحالی مطلوب ببیند وآنان را آراسته وتمیز ببیند این خود باعث جذب آن فرد به این مکان می شود تادفعه بعد ازروی اختیار وباشوق وذوق آید، البته این یک راه جذب افراد به مسجد ومکانهای مقدس است.
اسلام به مسلمانان توصیه می کند که دربرخورد با مردم وموقع حضور دراجتماع به زیبائی وآراستگی ظاهر خود اهتمام ورزند وگزارش شده پیامبراکرم صلی الله علیه و اله به آب نگاه می کرد وموی خودرا تمیزومرتب می کردوشانه می زد وباظاهری آراسته با مردم مواجه می شد ومی فرمود:«خداوند دوست دارد هرگاه بنده اش ازخانه خارج می شود، خودرا برای برادرانش بیاراید.»۵
البته این نکته را هم باید رعایت کرد که نه فقط هنگام حضور دراجتماع ودرنزد دیگران باید خودرا مرتب کرد وآرائید بلکه انسان درهمه حال، حتی درحال تنهائی وخانه شخصی خود هم باید تمیزی ومرتب بودن را رعایت کند.
انسان هنگام حضور درنزد خداوند هم باید به رعایت پاکیزگی ومرتب بودن بپردازد مخصوصا درحال نماز که دردستورات واحکام دین ماهم این مسئله وارد شده است.
درآخرهم مرتبط باهمین مطلب، سخنی ازاستاد مطهری را بیان می کنم: «گرایش انسان به زیبائی وجمال یکی ازخواستهای فطری انسان واحساس لذت اززیبائی وتناسبها وپاکیزگی ها، با سرشت انسان آمیخته شده است»۶
محقق: راحله طباطبائی یزدی

پی نوشتها:
۱-رک.مسعود آذربایجانی .مجله حدیث زندگی. ش(۱).
۲-مسعود آذربایجانی، مجله حدیث زندگی، ش(۱).
۳-سوره اعراف، آیه ۳۱
۴-محمد مهدی ری شهری، میزان الحکمه.ج۵.ص۲۲۹۷
۵-وسائل الشیعه ، الحر العاملی، ج۳ص۳۴۳.
۶-فطرت ، مرتضی مطهری، ص۸۰.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تبیان زنجان