زندگی از طریق فلسفه

● معنای زندگی چیست؟
«معنا» واژه‌ای است كه اشاره دارد به آنچه كه ما به عنوان «مفهوم یا دلالت» در ذهن داریم و ارتباط دارد با هدف و مقصود. «زندگی» به وضعیت موجود زنده، هستنده خودآگاه، موكول است. ذهن، آگاهی، واژه‌ها و مدلول واژه‌ها، روی پاسخ به این پرسش متمركز شده‌اند. آنچه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد این است كه هیچ معنایی با زندگی مرتبط نیست مگر اینكه به وسیله آگاهی ما كسب شده باشد، از طریق ژن‌ها به ما به ارث رسیده باشد، از طریق، عناصر و واحد‌های فرهنگی (memes) مشخص شده و توسعه‌یافته باشد. معناهایی كه معتقد هستیم زندگی دارد از جهات فرهنگی و فردی با یكدیگر متفاوت هستند. این معناها ممكن است از طریق هژمونی، دینی یا غیر‌دینی، با عطوفت یا به اكراه و اجبار، تحمیل شوند، یا از طریق انتخاب آگاهانه‌ـ در جایی كه چنین انتخابی در دسترس باشد‌ـ شناسایی شوند. این زنجیره وسیع و متنوع است، از راست و مستقیم گرفته تا سطحی كاملاً پیچیده در نوسان است. شاید معنای زندگی یك نفر در طرفداری از تیم فوتبال محبوبش خلاصه شود، برای دیگری صعود به بلند‌ترین قله‌های دنیا، برای یكی دیگر مادر شدن، برای برخی همه زندگی را با ادبیات، شعر، موسیقی، نقاشی و... به سربردن و همه زندگی را وقف اینها كردن است، برای دیگری هدف زندگی جست‌وجوی حقیقت از طریق فلسفه است و برای دیگری از طریق ایمان و اعتقاد مذهبی و غیره. اما مشخصه مشترك همه این نمونه‌ها آگاهی‌ای است كه به نحو سازنده و مثبتی جذب شده، جلب شده، به دست آمده، ترقی یافته و تكمیل شده است. از امیال و آرزو‌های منفی و مخرب می‌گذرم، برای مثال از نمونه‌هایی چون یك دیكتاتور سفاك كه معنای زندگی‌اش را در شكنجه‌كردن و عذاب‌دادن دیگران می‌جوید. چنین نمونه‌هایی خیلی منحرف‌تر و نابهنجارتر و از نظر اخلاقی نفرت‌انگیزتر از آن هستند كه بخواهیم چیزی جز موجودات بیمار به حسابشان بیاوریم.
معنای زندگی برای انسان‌ها ممكن است در شرایطی مثل بیماری یا موقعیت‌های غم‌انگیز و بغرنج تضعیف شده یا تیره و تار شود. در چنین شرایطی اساساً دنبال معنای زندگی بودن امر دشواری است.

كولین بروكسل

منبع : روزنامه تهران امروز