رشد اقتصادی‌ و توزیع‌ درآمد: چهار دهه‌ پس‌ از کوزنتس‌ و کالدور

تبیین‌ ارتباط متقابل‌ بین‌ رشد اقتصادی‌ و توزیع‌ درآمد، از عرصه‌های‌ چالش‌ برانگیزنظریه‌ اقتصاد است‌. تا اوایل‌ دهه‌ ۱۹۹۰، اکثر قریب‌ به‌ اتفاق‌ اقتصادشناسان‌ بر این‌ عقیده‌ بودندکه‌ نابرابری‌ درآمد و ثروت‌، انگیزه‌ لازم‌ برای‌ انباشت‌ سرمایه‌ و رشد اقتصادی‌ را فراهم‌ می‌کند.دیدگاه‌ مشابهی‌ قایل‌ به‌ وجود مبادله‌ گریزناپذیری‌ بین‌ کارایی‌ و برابری‌ بود. در حالی‌ که‌ افزایش‌کارایی‌، مستلزم‌ نابرابری‌ بیشتر بین‌ آحاد اقتصادی‌ تلقی‌ می‌گردید، برابری‌ باز توزیع‌ درآمد(ثروت‌) را لازم‌ می‌آورد. دیدگاه‌ فوق‌، مبتنی‌ بر نظرهایی‌ بود که‌ در دهه‌ ۱۹۵۰، کوزنتس‌ و کالدور ارائه‌ کردند.کوزنتس‌، در مطالعات‌ خود، یک‌ رابطه‌ سهمی‌ شکل‌ بین‌ درآمد سرانه‌ و نابرابری‌ درآمد مشاهده‌نمود. وی‌ رابطه‌ مزبور را به‌ این‌ صورت‌ تبیین‌ نمود: در مراحل‌ توسعه‌ اقتصادی‌، پایین‌ترین‌ وبالاترین‌ مقادیر درآمد سرانه‌ با نابرابری‌ اندک‌ و مقادیر میانی‌ درآمد سرانه‌، با درجات‌ بیشتری‌ ازنابرابری‌ متناظر است‌. در مدل‌ کمبریج‌ نیز، که‌ کالدور ارائه‌ کرد، از آنجا که‌ نرخ‌ پس‌انداز در درآمدناشی‌ از سود بالاتر از درآمد ناشی‌ از دستمزد تلقی‌ می‌گردد، توزیع‌ (تابعی‌) درآمد بین‌ سود ودستمزد، مهمترین‌ محرک‌ رشد از طریق‌ انباشت‌ سرمایه‌ است‌. هر چند نظریه‌های‌ فوق‌ برای‌ سالهای‌ طولانی‌ در عرصه‌ اقتصاد مسلط بوده‌ و به‌ عنوان‌ یک‌واقعیت‌ مسلم‌ در برنامه‌های‌ توسعه‌ اقتصادی‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ تلقی‌ می‌گردید، به‌تازگی‌، برخی‌ اقتصادشناسان‌ مدعی‌ شده‌اند که‌ نابرابری‌ ممکن‌ است‌ برای‌ رشد اقتصادی‌زیانبخش‌ باشد. اقتصادشناسان‌، از اوایل‌ دهه‌ ۱۹۹۰ به‌ تبیین‌ نظری‌ ارتباط متقابل‌ بین‌ رشداقتصادی‌ و توزیع‌ درآمد در قالب‌ مدلهای‌ کلان‌ بر پایه‌ اقتصاد خرد پرداختند. مدلهای‌ فوق‌، از آن‌جهت‌ که‌ ناهمگنی‌ در ثروت‌ آحاد اقتصادی‌ را در مدلهایی‌ از نوع‌ رمزی‌ یا نسلهای‌ همپوش‌مدنظر قرار می‌دادند، توسیعی‌ از مدلهای‌ کارگزار نمونه‌ به‌ شمار می‌رود، و بدین‌ روی‌، به‌ عنوان‌یکی‌ از حوزه‌های‌ نوین‌ اقتصاد کلان‌ قلمداد می‌گردند. از سوی‌ دیگر، مدلهای‌ فوق‌، محرک‌جدیدی‌ برای‌ رشد اقتصادی‌ معرفی‌ می‌کنند که‌ تاکنون‌ ناشناخته‌ بوده‌ است‌. این‌ شاخه‌ جدید ازاقتصاد کلان‌، هم‌ از لحاظ نظری‌، از جاذبه‌ برخوردار بوده‌ و هم‌ می‌تواند

فرهاد نیلی‌

منبع : مجله برنامه و بودجه