ایکتیوز اکتسابی

● بیماری‌های متابولیک:
ایکتیوز اکتسابی ممکن است به دنبال بیماری مزمن کبدی، کلیوی، هیپر پارا تیروئیدی، کم کاری تیروئید، هیپرتیروئیدی و دیابت ایجاد شود.
اولین موردی که گزارش شده بیمار ایکتیوز اکتسابی با هیپرپاراتیروئیدی غیر فامیلیال بوده که بهبود قابل توجهی در ایکتیوز اکتسابی پس از پاراتیروئیدکتومی و کاهش کلسیم سرم و تراز هورمون پاراتیروئید مشاهده شد.
همراهی ایکتیوز اکتسابی با دیابت به خوبی اثبات شده است. در یک بررسی کثرت بروز تظاهرات پوستی در افراد جوان دچار دیابت وابسته به انسولین یک همراهی مشخص بین ایکتیوز ساق پا و تغییرات شبه اسکلرودرمی پوست دست را نشان داد.
درطی بررسی‌های انجام شده ایکتیوز اکتسابی شایعترین تظاهر پوستی در بیماران دیابتی وابسته به انسولین بوده است.
۱۵ بیمار از ۲۲۸ بیمار در یک بیمار ۱۴ ساله با تشخیص اخیر دیابت، ضایعات ایکتیوزیفرم دو طرفه‌ی تی‌بیال و ساکرال مشاهده شد که نشان می‌دهد دیابت مسوول بروز این ضایعات بوده است.
● بیماریهای عفونی:
ایکتیوز اکتسابی با ایدز هم دیده شد. در یک بررسی ۳۶ بیمار از ۱۱۷ بیمارایدزی ضایعات ایکتیوزیفرم یا خشکی پوست داشتند.
Valle مشاهده کرد که ایکتیوز اکتسابی یکی از شایعترین اختلالات درماتولوژی در بین بیماران HIV با تست سرولوژی مثبت می‌باشد. در این گروه از بیماران ایدزی تعداد سلول‌های Th کمتر از ۵۰ بوده و ایکتیوز در این افراد ژنرالیزه بود که با پیش آگهی بدی همراه است.
به طور مشابه در مطالعه‌یی که روی بیماران معتاد تزریقی HIV مثبت انجام شد نشان داد که ایکتیوز اکتسابی فقط بعد از کاهش شدید در Th و به شکل عفونت همراه با HTL VII ایجاد می‌شود. نتایج این بررسی حاکی از آن است که شاید ایکتیوز اکتسابی به عنوان نشانه‌یی از عفونت همراه HIVI و HTL VII باشد.
HTLVI با میلوپاتی، پاراپارزی اسپاستیک و میلوپاتی دمیلینیزان مزمن پیشرونده همراهی دارد. همراهی HTLVI و ایکتیوز اکتسابی وابسته به هیپر هیدرو ژنمی است که به دنبال درگیری سیستم اتونوم توسط سلول‌های التهابی ایجاد می‌شود. در پاتولوژی این بیماران هیپرکراتوز ارتوکراتوتیک و هیپوگرانولوزیس در۱۰ مورد و ارتشاح تک هسته‌یی در عروق در ۷ مورد از بیماران با ایکتیوز اکتسابی دیده شد سیتوکاین‌های مترشحه از سلول‌های تک هسته‌یی است در فعال کردن کراتینوسیت‌ها با آغاز کردن مسیر نوعی کراتینزاسیون شرکت می‌کند.
● داروها:
سایمیتیدین شایعترین دارویی است که ممکن است باعث ایکتیوز اکتسابی شود. این دارو علاوه بر اثرات بلوکر هیستامین‌، مهار کننده‌ی رقابتی دی‌هیدروتستوسترون است و ایکتیوز ممکن است ناشی از همین اثر باشد. کلوفازیمین هم از داروهای مرتبط با ایکتیوز اکتسابی است که وابسته به دوز است و در دوزهای بالایmg/day ۱۰۰ ایجاد می‌شود. در ۸ بیمار مبتلا به جذام که تحت درمان با دوزحداقلmg/day ۱۰۰ از این دارو بودند ایکتیوز شدید ایجاد شد.
Cavev نشان داد که استفاده از لوسیون ۲۵% دوره‌ی ایکتیوز را تخفیف می‌دهد. مواردی از ایکتیوز درهمراهی با جذام بدون مصرف کلوفازیمین هم گزارش شده است.
در یک بررسی به منظور ارزیابی اثرات داروها در درماتولوژی و ارتباط بین مصرف هیدروکسی اوره و ایکتیوز انجام شد. در این بررسی از ۲۰ بیمار فقط یک نفر با کاهش دوز دارو مشکلاتش رفع شد.
داروهای کاهنده‌ی کلسترول ممکن است باعث ایکتیوز اکتسابی شوند مثل تری پارانول و نیکوتینیک اسید، مهار کننده‌های ۳ هیدروکسی ۲ متیل گلوتاریل کوآنزیم A ردوکتاز هم یک دلیل غیرشایع برای ایکتیوز و خشکی پوست است. سایر داروهایی که با احتمال کمتر منجر به ایکتیوز اکستابی می‌شوند بوتیروفنون (butyrophenon) و دیکسی رازین (dyxyrazin) و ناپروتیلین (naprotiline) و نافونیدین (nafonidene) (یک آنتاگونیست استروژن که در کانسرهای متاستاتیک پستان به کار می‌رود).
● تشخیص:
مسأله‌ی مهم در تشخیص ایکتیوز اکتسابی توجه به نوع بیماری زمینه‌یی است. ایکتیوز ممکن است قبل یا بعد از بروز علائم بیماری زمینه‌یی ایجاد شود. مهمترین قدم درارزیابی بیمار، تهیه‌ی یک شرح حال دقیق، مرور علائم بیمار ومعاینه‌ی فیزیکی است.
درشرح حال باید ازمصرف داروها، ریسک فاکتورهایی مثل HIV، سابقه‌ی بیماری کبدی یاکلیوی و رژیم‌ غذایی سوال کرد. در معاینه حتماً باید به ویژگی‌‌های تشخیص ومحل ایکتیوز توجه کنیم. گره‌های لنفی حتماً معاینه‌ شوند. بعد از شرح حال و معاینه‌ی دقیق، و تست‌های آزمایشگاهی به عنوان پایه‌های تشخیص لازمند.
بیوپسی از قسمت‌هایی که بیشترین هیپرکراتوز را دارند به طور روتین انجام می‌شود هم برای محدود شدن حدس‌های تشخیص وهم برای پیدا کردن شواهدی به نفع بیماری زمینه‌یی مثل CTCL، سارکوئیدوز.
اگر هیچ یافته‌یی در شرح حال و معاینه‌ جهت تفسیر تست‌های آزمایشگاهی مشاهده نشد به علت همراهی ایکتیوز اکتسابی و بیماری زمینه‌یی بررسی‌هایمان را معطوف به بیماری زمینه‌یی می کنیم.
● درمان:
در درمان عمومی استفاده از نرم کننده‌ها، مرطوب کننده‌ها و کراتولیئیک‌ها مفید است. علاوه براین چون سد دفاعی پوست در ایکتیوز آسیب می‌بیند بیمار مستعد عفونت است اگر عفونت پوستی گسترش یابد باید از آنتی‌باکتریال موضعی و سیستمی استفاده ‌می‌شود. جهت ‌پیشگیری از صابون‌های آنتی‌سپتیک که حاوی تری کلوزان یا کلرهگزیدین است استفاده می‌شود.
ترکیبات مرطوب کننده از طریق افزایش آسیب پذیری لایه‌ی شاخی، فشارهای مکانیکی و افزایش فعالیت آنزیم‌های هیدرولیئیک به دژنرسانس کمک می‌کنند. ترکیباتی که استفاده می‌شوند شامل اسید لاکتیک، اسید گلیکوئیک و اسید پیروویک است.
حمام کردن دراز مدت طوری که پوست زمان زیادی خیسانده شود روش مؤثری برای آب رسانی پوست است. پس از حمام کردن از نرم کننده‌های غنی از لیپید مثل تیرولازتوم، پماد هیدروفیلیک یا کرم‌هایی heavy استفاده می‌شود ترکیبات کراتولیتیک از طریق القای دژنرسانس کراتینوسیت‌ها در قسمت‌های فوقانی لایه‌ی ‌شاخی به برداشت پوسته‌ها کمک می‌کند مانند اسید سالیسیلیک، اوره، پروپیلن گلیکول و اسید لاکتیک و در مواردی که مصرف داروی خاصی باعث ایکتیوز اکتسابی شده باشد قطع دارو منجر به کاهش علائم و بهبود می‌شود.

دکترعصمت شبان
پوست

منبع : هفته نامه پزشکی امروز