چهارشنبه, ۱۸ مهر, ۱۴۰۳ / 9 October, 2024
مجله ویستا


عبور از مخاطب‌شناسی سنتی


عبور از مخاطب‌شناسی سنتی
نویسنده : علی‌اصغر سیدآبادی
شماره کنگره : ۹س۲ف/۱۰۰۹ PN
شابک : ۵-۰-۹۶۷۹۴-۹۶۴
رده دیویی : ۸۰۸.۰۶۸
تاریخ نشر : ۲۶/۰۷/۸۵
تعداد صفحه : ۲۰۸
تیراژ : ۱۵۰۰
نوبت چاپ : ۱

به تصريح كتاب: مخاطب‌شناسي سنتي براي همه‌ي متن‌ها مخاطبي يكسان در نظر مي‌گيرد و مخاطب‌شناسي مستقل از متن را ممكن مي‌داند. اما نگارنده در كتاب حاضر، مدعي است كه مخاطب‌شناسي وابسته به متن است و به جاي مخاطب‌شناسي بايد از مخاطب‌شناسي‌ها سخن گفت. او در كتاب اگرچه بر مخاطب‌شناسي در ادبيات كودك تاكيد مي‌كند اما در پيشينه‌ي بحث مروري بر مخاطب‌شناسي در ادبيات، نظريه‌هاي ادبي مخاطب‌محور و تحولات مفهوم مخاطب در نظريه‌هاي ارتباط دارد. او در پايان، پيشنهادهايي را در توصيف رابطه‌ي مخاطب و متن نيز چگونگي ورود به بحث مخاطب‌شناسي مطرح مي‌سازد. به تصريح وي: بايد انتظارمان را از شناخت مخاطب واقعي كنيم و خيال نكنيم كه مي‌توانيم خرافه‌ي از ياد رفته و منسوخ شناخت كامل، همه‌جانبه و دايمي را زنده كنيم، بلكه بايد به اين واقعيت تن در دهيم كه شناخت مخاطب، شناختي حداقلي است و شناخت حداكثري ناممكن است. از سوي ديگر بپذيريم كه كودكان و نوجوانان واقعياتي متكثر با گرايش‌ها، باورها و علايق متنوع‌اند و ما نمي‌توانيم متولي ارتباط با همه‌ي آنان باشيم و ناگزير از محدود كردن مخاطبان هستيم. تحديد و تدقيق مخاطب مهم‌ترين گام در شناخت مخاطب است و هرچه دايره‌ي مخاطبان خود را با دسته‌بندي‌هاي گوناگون محدود كنيم، امكان شناخت مخاطب را بيش‌تر كرده‌ايم. اگرچه شناخت ويژگي‌هاي مخاطب مي‌تواند كمك زيادي در مخاطب‌شناسي مورد نظر ما داشته باشد، اما شناخت واكنش‌هاي مخاطب به متون، نيازمند پژوهش‌هاي گسترده‌تري است. اين پژوهش‌ها مي‌توانند بر اساس شناخت ويژگي‌هاي مخاطب دسته‌بندي شوند. اما از سوي ديگر مي‌توانيم از راه پژوهش درباره‌ي واكنش‌هاي مخاطبان به متون متفاوت، ضمن پيش‌بيني ‌پذير كردن اين واكنش‌ها با دسته‌بندي‌هاي متفاوت به شناخت بهتري از مخاطبان نيز دست پيدا كنيم. يكي از راه‌هاي دست‌يابي به شناخت بهتر از مخاطبان، تحليل متون بر حسب واكنش مخاطبان است.