۱۰۰ میلیارد دلار در خاورمیانه سرمایه گذاری می شود

به ظن كارشناسان بازار جهانی نفت، یكی از دلایل اصلی فضای حاكم بر قیمت، كیفیت یا كمبود ظرفیت پالایشگاهی است. طبق آمار، ظرفیت تولید نفت خام در سال ۲۰۰۴ معادل ۴/۸۲ میلیون بشكه در روز برآورد می شود. در عین حال، ظرفیت تبدیل كه توانایی یك پالایشگاه برای تبدیل محصولات سنگین به محصولات سبك قابل ارائه به بازار است، برابر ۵/۲۷ بشكه در روز است. با در نظرگیری آینده تقاضای نفت، باید در بسیاری از مناطق جهان ظرفیت تولید و تبدیل افزایش یابد.
این درحالی است كه با توجه به حاشیه سود كم و هزینه گزاف احداث پالایشگاه و عمر طولانی و فرسودگی پالایشگاه های موجود، باید چاره ای اندیشید. بعضی از كشورهای تولیدكننده نفت در منطقه خلیج فارس در پروژه های پالایشگاهی در كشورهایی مثل عربستان، كویت، عراق و ایران گام های بلندی برداشته اند. به عنوان مثال، عربستان و كویت با بهره گیری از عملیات پالایش در گذشته و از محل درآمد حاصل از صادرات نفت طی دو سال گذشته صنایع پالایشگاهی خود را توسعه داده اند. از آنجا كه اكثریت بار ظرفیت پالایشگاهی بر دوش آمریكا و عربستان است، كشورهای دیگر را تشویق می كند برای افزایش ظرفیت پالایش روزانه اقدام به ساخت پالایشگاه جدید كنند. البته انگیزه این كار چندان قوی نیست. زیرا اخذ مجوزها مشكل است و آماده سازی اسناد لازم برای این قضیه حدود یكصد میلیون دلار هزینه در بردارد. در همین راستا، عربستان اعلام كرد كه شركت آرامكو به دنبال مشاركت در ساخت یك پالایشگاه با ظرفیت ۴۰۰ هزار بشكه در روز است تا بتواند نفت خام سنگین را پالایش كرده و بنزین را به آمریكا، سوخت دیزل كم سولفور را به اروپا و نفت مورد استفاده برای سوخت و نفت را به آسیا صادر كند. این پالایشگاه چهار تا پنج میلیون دلار هزینه دارد و حتی بخش خصوصی نیز در آن سرمایه گذاری خواهد كرد. گمانه زنی هایی وجود دارد كه هند با ارائه یك پیشنهاد همكاری از آرامكو خواسته است تا در ساخت پالایشگاه های هند مشاركت داشته باشد. ظرفیت فعلی پالایشگاهی عربستان حدود ۷۵/۱ میلیون بشكه در روز است كه این مقدار به استثنای دو پالایشگاه جونیت ونچر با شركت شل(۴/۰ میلیون بشكه در روز) و اكسول موبیل(۳۲/۰ میلیون بشكه در روز) است. با استانداردهای جدید، این پالایشگاه ها ساده هستند با وجود این حقیقت كه تبدیل نفت خام به محصولات اولیه استخراج(distillation)، ظرفیتی حدود ۲۱ درصد دارد. بنابراین آرامكو برنامه هایی را اجرا می كند تا پالایشگاه خود را در ربیق (با ظرفیت ۴/۰ میلیون بشكه در روز) با افزایش ظرفیت و ساخت واحدهای جدیدی برای تولید محصولات با كیفیت بالاتر و تأسیسات جدید پتروشیمی توسعه دهد. ارزش این پروژه مشترك با همكاری شركتSumitomo ژاپن ۳/۴ میلیارد دلار است. پروژه های مشابهی در پالایشگاه هایRas Tanura, Yanbu در دست مطالعه است كه هزینه ای حدود ۱۵ میلیارد دلار را به خود اختصاص می دهد. استراتژی عربستان در این بخش تلفیقی از افزایش ظرفیت ها و پالایش نفت سنگین، احداث تأسیسات جدید پتروشیمی و ارتقای این صنعت و جذب حاشیه سود بیشتر است. كویت نیزدرمورد تأسیس یك پالایشگاه جدید با ظرفیت ۶۰۰ هزار بشكه در روز وجذب شركای خارجی است. این پالایشگاه احتمالاً پنج تا شش میلیارد دلار هزینه دارد و طراحی مهندسی آن به شركت Flourآمریكایی سپرده شده است. ظرفیت فعلی پالایشگاهی كویت حدود ۹/۰ میلیون بشكه در روز و ظرفیت تبدیل به محصولات اولیه معادل ۳۱ درصد است و اگر نیازش به مقدار بیشتر سوخت نبود، امكان افزایش ظرفیت بیشتر از این مقدار بیشتر سوخت نبود، امكان افزایش ظرفیت بیشتر از این مقدار را تجربه می كرد. در عراق، مدت۱۵ سال است كه هیچ سرمایه گذاری جدیدی در زمینه ظرفیت پالایشگاهی یا ارتقای سیستم تأسیسات موجود صورت نگرفته است. ظرفیت پالایشگاهی عراق حدود ۷/۰ میلیون بشكه در روز است و میزان تبدیل محصولات تنها پنج درصد است. این پالایشگاه ها در بهترین حالت با ظرفیت ۶۰ تا ۷۰ درصد فعالیت می كنند و عراق مجبور به وارد كردن محصولات نفتی برای فائق آمدن بر افزایش تقاضای داخلی است اگرچه بیشتر محصولات نفتی به كشورهای همسایه قاچاق می شود. این كشور تا مدت مدت ها مجبور است به وارد كردن نفت ادامه دهد تا دوران باز سازی را سپری كند و از عهده رشد اقتصادی، رشد تقاضا و واردات زیاد و غیر منتظره خود برآید. احداث دو پالایشگاه جدید با ظرفیت ۱۵/۰ و ۳/۰ میلیون در برنامه وزارت نفت است اما جذب سرمایه گذار خارجی برای این دو پروژه در كشوری كه ریسك اقتصادی و سیاسی بالایی دارد، دشوار است. اما به هر صورت، دادن امتیازات قابل توجه به سرمایه گذاری خارجی بهتر از این است كه این كشور مجبور باشد نفت گران را از بازار جهان وارد كند. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی كرده است كه چشم انداز سرمایه گذاری در این بخش تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۰۰ تا۴۰۰ میلیارد دلار است و خاورمیانه از این مقدار یكصد میلیارد دلار را به خود اختصاص می دهد. افزایش قیمت محصولات حاصل از نفت خام، سود قابل ملاحظه ای برای تولیدكنندگان دربر دارد به طوری كه در هر بشكه پنج درصد سود به دست می آید بنابراین ساخت پالایشگاه می تواند نقش كشورهای تولیدكننده نفت را در بازار جهانی برجسته تر كند.

منبع : خبرگزاری فارس